Natschonalsozialistische Düütsche Arbeiderpartei

De Natschonalsozialistische Düütsche Arbeiderpartei (hoochdüütsch: Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, kort: NSDAP) wöör vun 1933 bit 1945 de alleenregerenne Partei in Düütschland. Se bestünn siet 5. Januar 1919 as DAP, Düütsche Arbeiderpartei. Nadem Adolf Hitler in düsse Partei intreden is, wurr de Noom an'n 24. Februar 1920 in NSDAP wannelt.

An’n 5. Januar 1919 ward de DAP vun Anton Drexler un Michael Lotter grünnt. An Anfang is de Partei eene Splitterpartei, man eerst as Adolf Hitler Liddmaat wurr, güng dat na boben un de Partei wurr künnig, toeerst in Bayern, loter in ganz Düütschland. De Ziele sünn:

• Revidierung vun de Pariser Vöroortsverdrääg
• Juden de düütschen Pass wegnehmen
• Stärkung vun de Volksgemeenschop

In dat Krisenjahr 1923 mookt se denn wegen de Ruhrkampf un de bannig Inflatschoon de Hitler-Ludendorff-Putsch in München. Man dor warrt nix ut, Hitler kümmt för 6 Maanden achter Trallen un de Partei ward verboden. Man dat düürt nich lang un se dröfft wedder wieder moken. 1929 versöcht Hitler mit de DNVP un Stahlhelm een Volksentscheid op de Been to stellen, vun wegen de Young-Plan. De Volksentscheid kommt zwar, man blots 15 % Wählers seggt ja, dat de Young-Plan afschafft werden mutt. 1930 hett de NSDAP 130.000 Liddmaten un warrt mit 18,3 % de tweet gröttste Fraktschoon in de Rieksdag, na de SPD. In’n Oktober 1931 ward de Harzburger Front von NSDAP, DNVP un anners natschonalen Verbännen grünnt. Vun 1932 af an wöör de NSDAP denn endgüllig de wichtigste Partei mit mehr as 850.000 Liddmaten un de gröttste Fraktschoon in'n Rieksdag. Dör dat mobiliseern vun alle linken, liberalen un konservative Parteien in Düütschland warrt Paul von Hindenburg noch mal Riekspräsident, Hitler warrt tweiter in de Wahl.

Nadem de Riekskanzler Kurt von Schleicher an'n 28. Januar 1933 torüch tritt, warrt Adolf Hitler vun Paul von Hindenburg as Riekskanzler insett, ok wenn Hindenburg Hitler nich utstahn kann. Dat eerste Kabinett Hitler besteiht ut Lüü vun DNVP, Stahlhelm, parteilose un blots twei NSDAP- Minister, Wilhelm Frick un Hermann Göring. Vun den 24. März 1933 af an is de NSDAP na de Ermächtigungsgesett de eenzige Partei in dat düütsche Riek. Vun dor an sünd de Slötelpositschoonen vun Staat, Behörden un Scholen vun NSDAP-Lüü besett.

De meisten Lüü in de NSDAP sünn ut de Middelstand wesen, as Beamten un Angestellten. Arbeiders, Buurn un Industrielle warn nich so veel in de NSDAP vertreden.

• Adolf Hitler (1889-1945) Parteivörsitter, siet 1933 Riekskanzler un vun 1934 an Führer
• Heinrich Himmler (1900-1945) siet 1929 Rieksführer vun de SS
• Joseph Goebbels (1897-1945) siet 1933 Rieksminister för Volksopklärung un Propaganda
• Rudolf Heß (1894-1987) 1933-1941 Stellvertreder vun de Führer in de Partei
• Hermann Göring (1893-1946) preußische Ministerpräsident un Binnenminister, Rieksminister för Luftfahrt, Rieksforst- un Jagdmeester, Rieksmarschall
• Joachim von Ribbentrop (1893-1946) 1938-1945 Rieksbutenminister