Stadspoorte

Ne stadspoorte is nen deurgang in de (umwalling) van ne stad, woar vrögger den toogang wierd ereageld. Ne stadspoorte mit zien poortgebouw was doarbi-j underdeel van ne stadsmure of stadswal en was veural n verdaedegingswark. Eurspronkelek zol ne stadspoorte ok 's nachts mangsmoal eslotten ewest wean, um ungewenste bezookers buutn de stad te holden.

Bi-j et afboakenen van et laand rundumme ne neaderzetting ploogden den hoogweerdigheidsbekleder, mangsmoal nen preester, mit nen bronzen ploog ne vore in den groand. Op dee plaetse woar zee de poorten zollen bouwen wierd den ploog op-etild of edroagen. Poorte zol dus ofgeleid wean van et Latiense weurd portare of draegen.

In de löppe van de eeuwn bunt völle olde stadspoorten verloarn egoane. Noa et vortgoan van den vestenstaotus van völle steadn wödden de wallen ofegraoven en völle poorten wier afebrokken. Dit was bi-jveurbeeld neudeg veur den stadsuutbreidingen. Ok wödden de stadspoorten en -muurn wal as steengroove ebruukt as zi-j in onbruuk waren eraakt. Dee steenn wierden dan ebruukt veur ni-je gebouwen.

Ok in de 20ste eeuwe bunt nog völle stadspoorten verloaren egoane umdat et verkeer drokker wödden en leu dee stadspoorten ofbroaken um meer ruumte hierveur te maken. Nog bestoande stadspoorten, zoas in Naarden, stoat noe vake op de monumentenlieste.

In Nederlaand bunt er verskeidene stadspoorten in bi-jveurbeeld Amsterdam, Zutfent, Amersfoort en Zwolle. Ok in België bunt nog oaver-ebleaven stadspoorten in bi-jveurbeeld Brugge of Mechelen.

Der wödt nog altied resten van stadspoorten evonden zoas de middeleeuwse Hartogpoorte in Nimweage.

In Rome bunt veul muurn mit eavenvölle stadspoorten zoas under aandere de Porta San Sebastiano.

In Londen bunt resten van olde stadspoorten zoas Aldersgate.

In Breevoort bunt resten van de olde stadspoorte verwarkt in ne ni-je poorte zoas de Aalterpoorte.