Boom

Kiek op Boom (deurverwiespagina) veur aandere betiekenissen van Boom.

Een boom is een overblievende plaante (die meermaols kan bluien) mit een verholte stamme, miest mit een bescharmende schosse derop, en een kruun die uut takken, scheuten en blaeden bestaot. Ondergronds spreiden heur de wörtels uut, die de boom vastezetten en die vocht en voedingsstoffen uut de bodem opnemen. De blaeden zetten energie uut zunlocht omme tot sukers veur de grui en ontwikkeling van de boom.

Bomen vormen gien taxonomische ienheid, mor omvatten alderhaande plaantesoorten die een stamme en takken ontwikkeld hebben om hoge te gruien en zo mit te dingen naor zunlocht. In de mieste definities hef een boom iene stamme en kan e meer as vier meter hoog gruien.

Ofhaankelik van de soorte kunnen bomen meer as honderd meter hoge wodden en gruien ze op kats verschillende ondergronden. Mangroves gruien zels in brak, zoltig waeter. Ok kunnen bomen ofhaankelik van de soorte en de omstaandigheden slim old wodden, van honderden jaoren tot een paer duzend jaor. Der bin ok zat soorten, zoas de wilge en de peppel, die minder as honderd jaor old wodden.

Bomen bestaon al 370 miljoen jaor. Der bin roem 60.000 boomsoorten bekend. Naor roege schatting bin der zo'n drei triljoen volgruide bomen op eerde.

Bomen trekken vule aandere soorten leven an. Veugels maeken der heur nösten in en schulen derin. Mossen, kostmossen, schimmels en algen leven epifytisch op 'e stamme, takken of blaeden (zonder daor voedingsstoffen an te onttrekken). Schimmels leven in symbiose mit bomen, of parasitair op en in bomen. Insekten leven van de blaeden of et holt (zoas de holtwurm). Sloepwapsen pasariteren op heur beurte op zokke insekten.

Wieder bin bomen vanwege de vruchten en zaoden een belangrieke voedselbron veur frugivoren, waoronder aepen, iekhoorns en veugels. Veur meensen bin bomen van nut veur de fruitplok, veur tummer- en braandholt, veur pepierproduktie, veur de sier, om ekologische redens en om nog aandere redens.

Bomen speulen ok een rolle in godsdiensten; zo waren heilige bomen slim belangriek in de godsdienst van de Saksen en van aandere Germanen. De Irminsul of wereldboom is daor een veurbield van.

Commons: Boom - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit stok is eschreven in et Stellingwarfs van de Kop van Overiessel.