Belt ta' Vicenza u l-Vilel ta' Palladio fil-Veneto

Il-Belt ta' Vicenza u l-Vilel ta' Palladio fil-Veneto huma Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-Italja, magħmul minn diversi binjiet tal-arkitett Andrea Palladio.^[1] B'kollox hemm 47 binja tal-arkitett Palladio li huma parti minn dan is-Sit ta' Wirt Dinji fil-Veneto.

Hemm grupp importanti ieħor ta' binjiet urbani ta' Palladio f'Venezja, li wkoll hija Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fiha nnifisha. Venezja għandha eżempji notevoli ta' arkitettura ekkleżjastika tal-arkitett Palladio, bħal pereżempju l-Knisja ta' San Giorgio Maggiore.^[2]

Il-Belt ta' Vicenza u l-Vilel ta' Palladio fil-Veneto ġew iddeżinjati bħala Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-1994, inizjalment bit-titlu ta' “Vicenza, il-Belt ta' Palladio” u bl-inklużjoni tal-binjiet fi ħdan il-belt. Sentejn wara, fl-1996, is-sit ġie estiż biex jiġu inklużi wkoll uħud mill-vilel ewlenin ta' Palladio fil-Veneto.^[1]

Il-valur universali straordinarju tagħhom ġie rrikonoxxut abbażi ta' żewġ kriterji: il-kriterju (i) “Rappreżentazzjoni ta' kapulavur frott il-kreattività tal-bniedem”, ladarba Vicenza tirrappreżenta kisba artistika unika permezz tad-diversi kontributi arkitettoniċi ta' Andrea Palladio, li huma integrati fin-nisġa storika li tagħti l-karattru lill-belt ta' Vicenza u l-varjazzjonijiet fil-vilel huma evidenza tal-isperimentazzjoni kostanti ta' Palladio permezz ta' bażi arkitettonika klassika; u l-kriterju (ii) “Wirja ta' skambju importanti ta' valuri umani, tul perjodu ta' żmien jew fi ħdan żona kulturali fid-dinja, dwar l-iżviluppi fl-arkitettura jew it-teknoloġija, l-arti monumentali, l-ippjanar tal-bliet jew id-disinn tal-pajsaġġ”, ladarba x-xogħlijiet ta' Palladio fil-belt ta' Vicenza u fil-Veneto kellhom influwenza eċċezzjonali fuq id-disinn arkitettoniku u urban fil-biċċa l-kbira tal-pajjiżi Ewropej u madwar id-dinja, u wasslu biex jinħoloq il-moviment magħruf bħala Palladjaniżmu li dam għal tliet sekli sħaħ.^[1]

Dawn is-siti ġew iddeżinjati bħala s-Sit ta' Wirt Dinji inizjali fl-1994: 23 monument ta' Palladio fiċ-ċentru storiku ta' Vicenza fi ħdan il-ħitan Medjevali antiki tal-belt.^[1]

Sit	Ritratt	Deskrizzjoni
Arco delle Scalette		Ħnejja tat-tarġiet li jwasslu għas-santwarju ta' Santa Marija ta' Monte Berico
Basilica Palladiana		Tinsab fil-qalba tal-pjazza ewlenija ta' Vicenza msejħa Piazza dei Signori, li Palladio stess iddeskriva li “tista' titqabbel ma' kwalunkwe opra simili tal-qedem”
Teatro Olimpico		Iddisinjat għall-Accademia Olimpica (Akkademja Olimpika) u beda jinbena fl-1580, meta Palladio miet. Ix-xenarji tal-injam huma xogħol Vincenzo Scamozzi
Palazzo Chiericati		Jospita l-pinakoteka tal-belt
Palazzo del Capitaniato		Attwalment il-binja tintuża bħala l-kunsill lokali, eżattament fis-Sala Bernarda
Palazzo Porto		Palazz mhux komplut f'Contrà Porti li nbena għall-familja Porto
Palazzo Thiene Bonin Longare		Inbena minn Vincenzo Scamozzi wara mewt Palladio
Palazzo Thiene		Iddisinjat għal Marcantonio u Adriano Thiene minn Giulio Romano u mmodifikat minn Palladio
Palazzo Valmarana		Inbena għall-mara nobbli Isabella Nogarola Valmarana
Palazzo Barbaran da Porto		Jospita l-Mużew ta' Palladio
Palazzetto Capra sul Corso		Integrat fi Palazzo Piovini
Palazzo Civena		L-ewwel palazz urban Rinaxximentali ddisinjat minn Palladio
Casa Cogollo		Dar Palladio
Palazzo da Monte Migliorini
Palazzo Garzadori		Binja b'żewġ sulari b'elementi Rumaneski integrati
Palazzo Pojana		Il-faċċata tal-binja ġiet iddisinjata minn Palladio
Palazzo Porto fi Piazza Castello		Binja mhux kompluta
Palazzo Schio		Il-faċċata tal-binja ġiet iddisinjata minn Palladio
Loggia Valmarana		Inbniet minn student ta' Palladio fil-ġonna Valmarana Salvi
Koppla tal-Katidral
Portal tat-Tramuntana tal-Katidral
Portal ta' Santa Maria in Foro dei Servi
Knisja ta' Santa Maria Nova		L-unika Knisja Kattolika Rumana ddisinjata kompletament minn Palladio

Fl-1996, dan is-Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO ġie estiż bl-inklużjoni ta' 24 villa ddisinjati minn Palladio fil-Veneto. L-iktar waħda magħrufa, La Rotunda, jingħad li ntużat bħala mudell ta' ispirazzjoni għad-Dar il-Bajda (White House) f'Washington, l-Istati Uniti.^[1]

Kodiċi	Isem	Post	Provinċja	Ritratt	Koordinati
712-002	Villa Trissino	Vicenza	Vicenza		45°33′55″N 11°32′49″E / 45.56528°N 11.54694°E / 45.56528; 11.54694 (Villa Trissino)
712-003	Villa Gazzotti Grimani	Vicenza	Vicenza		45°33′13″N 11°34′30″E / 45.55361°N 11.57500°E / 45.55361; 11.57500 (Villa Gazzotti)
712-004	Villa Almerico Capra, «La Rotonda»	Vicenza	Vicenza		45°31′54″N 11°33′36″E / 45.53167°N 11.56000°E / 45.53167; 11.56000 (Villa Almerico Capra)
712-005	Villa Angarano	Bassano del Grappa	Vicenza		45°46′50″N 11°43′25″E / 45.78056°N 11.72361°E / 45.78056; 11.72361 (Villa Angarano)
712-006	Villa Caldogno	Caldogno	Vicenza		45°36′26″N 11°30′24″E / 45.60722°N 11.50667°E / 45.60722; 11.50667 (Villa Caldogno)
712-007	Villa Chiericati	Grumolo delle Abbadesse	Vicenza		45°30′16″N 11°39′12″E / 45.50444°N 11.65333°E / 45.50444; 11.65333
712-008	Villa Forni Cerato	Montecchio Precalcino	Vicenza		45°39′11″N 11°33′40″E / 45.65306°N 11.56111°E / 45.65306; 11.56111
712-009	Villa Godi	Lonedo di Lugo Vicentino	Vicenza		45°44′44″N 11°31′43″E / 45.74556°N 11.52861°E / 45.74556; 11.52861
712-010	Villa Pisani	Bagnolo di Lonigo	Vicenza		45°21′31″N 11°22′10″E / 45.35861°N 11.36944°E / 45.35861; 11.36944
712-011	Villa Poiana	Poiana Maggiore	Vicenza		45°16′54″N 11°30′03″E / 45.28167°N 11.50083°E / 45.28167; 11.50083
712-012	Villa Saraceno	Agugliaro	Vicenza		45°18′38″N 11°35′12″E / 45.31056°N 11.58667°E / 45.31056; 11.58667 (Villa Saraceno)
712-013	Villa Thiene	Quinto Vicentino	Vicenza		45°34′22″N 11°37′47″E / 45.57278°N 11.62972°E / 45.57278; 11.62972 (Villa Thiene)
712-014	Villa Trissino	Sarego	Vicenza		45°25′42″N 11°24′49″E / 45.42833°N 11.41361°E / 45.42833; 11.41361 (Villa Trissino)
712-015	Villa Valmarana	Bolzano Vicentino	Vicenza		45°35′01″N 11°36′41″E / 45.58361°N 11.61139°E / 45.58361; 11.61139 (Villa Valmarana)
712-016	Villa Valmarana	Monticello Conte Otto	Vicenza		45°34′58″N 11°35′40″E / 45.58278°N 11.59444°E / 45.58278; 11.59444 (Villa Valmarana)
712-017	Villa Badoer, «La Badoera»	Fratta Polesine	Rovigo		45°01′48″N 11°38′46″E / 45.03000°N 11.64611°E / 45.03000; 11.64611 (Villa Badoer)
712-018	Villa Barbaro	Maser	Treviso		45°48′20″N 11°58′48″E / 45.80556°N 11.98000°E / 45.80556; 11.98000 (Villa Barbaro)
712-019	Villa Emo	Vedelago	Treviso		45°42′43″N 11°59′23″E / 45.71194°N 11.98972°E / 45.71194; 11.98972 (Villa Emo)
712-020	Villa Zeno	Cessalto	Treviso		45°42′11″N 12°38′20″E / 45.70306°N 12.63889°E / 45.70306; 12.63889 (Villa Zeno)
712-021	Villa Foscari, «La Malcontenta»	Mira	Venezja		45°26′07″N 12°12′01″E / 45.43528°N 12.20028°E / 45.43528; 12.20028 (Villa Foscari)
712-022	Villa Pisani	Montagnana	Padova		45°13′37″N 11°28′07″E / 45.22694°N 11.46861°E / 45.22694; 11.46861 (Villa Pisani)
712-023	Villa Cornaro	Piombino Dese	Padova		45°36′14″N 11°59′57″E / 45.60389°N 11.99917°E / 45.60389; 11.99917 (Villa Cornaro)
712-024	Villa Serego	San Pietro in Cariano	Verona		45°29′58″N 10°55′32″E / 45.49944°N 10.92556°E / 45.49944; 10.92556 (Villa Serego)
712-025	Villa Piovene	Lugo Vicentino	Vicenza		45°44′48″N 11°31′36″E