Peru
Peru (disebut [pé.ru], ejaan lama: Piru - Sepanyol: Perú; bahasa-bahasa Quechua & Aymara: Piruw) atau nama rasminya Republik Peru (Sepanyol: República del Perú, Quechua: Piruw Republika, Templat:Lang-ay) adalah sebuah negara di Amerika Selatan bahagian barat, bersempadan dengan Ecuador dan Colombia di utara, Brazil di timur, Bolivia di timur, tenggara dan selatan, Chile di selatan dan Lautan Pasifik di barat. Peru merupakan negara yang kaya dalam budaya antropologi khususnya sebagai tapak berkembangnya suatu tamadun besar berupa Empayar Inka yang beribu kota di Machu Picchu.
Wilayah Peru adalah pusat tamadun Norte Chico, salah satu daripada tamadun tertua di dunia, Empayar Inca adalah negara terbesar di zaman Colombia Amerika. Empayar Sepanyol telah menjajah negara ini sejak abad ke-16 dan melaksanakan sistem Wizurai di semua koloni Sepanyol di Amerika Latin. Peru merdeka pada 1821 dan menempuh pelbagai kesukaran dari segi politik dan kegawatan ekonomi.
Peru melaksanakan sistem demokratik perwakilan di mana Peru dibahagi kepada 25 negeri.
Dari segi geografi, Peru menganjur dari pantai Lautan Pasifik hingga ke puncak pergunungan Andes. Hutannya sama seperti Malaysia iaitu hutan tropika terutama di Lembah Amazon. Peru merupakan sebuah negara sedang membangun. Indek Pembangunan Kemanusiaan pada kadar 50 % sahaja. Ekonomi utama ialah pertanian, perikanan, perlombongan, pengeluaran barangan terutama tekstil.
Penduduknya seramai 28 juta dan pelbagai etnik. Ini termasuklah Amerindian, Afrikan dan berketurunan Sepanyol. Mereka bercakap dalam bahasa Sepanyol kerana pernah dijajah selama ratusan tahun oleh Sepanyol. Bahasa lain ialah bahasa Quechua.
Negeri
[sunting | sunting sumber]Galeri
[sunting | sunting sumber]-
-
Kemerdekaan diisytiharkan oleh José de San Martín pada 1821.
-
Angamos, salah satu pertempuran yang jelas sewaktu Perang Pasifik.
-
Casa de Pizarro, kediaman rasmi Preesiden Peru.
-
Kongres Peru bersidang di Palacio Legislativo di Lima.
-
Puncak gunung-ganang di Andes merupakan sumber kebanyakan sungai di Peru
-
Pelabuhan Callao adalah pintu keluar utama bagi barangan eksport Peru.
-
Wanita Peru dan kanak-kanak berketurunan Amerindia.
-
Lukisan Sekolah Cuzco yang tidak bernama sekitar abad ke-18.
-
Ceviche diperbuat daripada ikan yang diperam dengan jus lemon.
Nota
[sunting | sunting sumber]- ^ Ralat petik: Tag
<ref>tidak sah; tiada teks disediakan bagi rujukan yang bernamaa
Rujukan
[sunting | sunting sumber]
- ^ Shugart, Matthew Søberg (September 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns" (PDF). Graduate School of International Relations and Pacific Studies. Diarkibkan daripada yang asal (PDF) pada 19 Ogos 2008. Dicapai pada 31 Ogos 2017.CS1 maint: postscript (link) CS1 maint: ref=harv (link)
- ^ Shugart, Matthew Søberg (Disember 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns". French Politics. 3 (3): 323–351. doi:10.1057/palgrave.fp.8200087. ISSN 1476-3427. OCLC 6895745903.
Only in Latin America have all new democracies retained a pure presidential form, except for Peru (president-parliamentary) and Bolivia (assembly-independent).
CS1 maint: postscript (link) CS1 maint: ref=harv (link) - ^ Kurmanaev, Anatoly; Andrea Zarate, Andrea (30 September 2019). "Peru's President Dissolves Congress, and Lawmakers Suspend Him". The New York Times. Dicapai pada 2 October 2019.
- ^ Constitutionally dissolved until a new election in 26 January 2020.[3]
- ^ "Perú: Estimaciones y Proyecciones de Población Total, por Años Calendario y Edades Simples, 1950–2050" [Peru: Estimates and Projections of Total Population, by Calendar Years and Simple Ages, 1950-2050] (PDF) (dalam bahasa Spanish). National Institute of Statistics and Informatics. September 2009.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ^ a b c d "Peru". International Monetary Fund.
- ^ "Gini Index". World Bank. Dicapai pada 6 April 2019.
- ^ "2019 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2019. Dicapai pada 9 December 2019.
 |
Wikimedia Commons mempunyai media berkaitan Peru |
| Negara berdaulat |  | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Wilayah tanggungan |
| ||||||
 Topik-topik Peru |
|
|---|---|
| Sejarah | Garis masa ( Tamadun purba · Empayar Inca · Kemenangan Sepanyol · Kewizuraian di Peru · Perang kemerdekaan · Pemodenan Awal Peru · Perang di Pasifik · Peristiwa Leticia · Perang Ecuador-Peru · Konflik dalaman ) · Demografi · Ekonomi · Ketenteraan |
| Geografi | Bandar · Fauna · Flora · Pergunungan · Alam semulajadi · Kawasan lindungan · Sungai |
| Kerajaan | Perlembagaan · Jajahan dan wilayah · Hubungan luar · Ketenteraan · Undang-undang · Penguatkuasaan undang-undang · Undang-undang kewarganegaraan · Sistem pilihanraya |
| Politik | Parti politik (APRA, Union for Peru, National Unity, Alliance for the Future, Popular Action, Peru Possible, Peruvian Nationalist Party) · Pilihanraya |
| Ekonomi | Pertanian · Bank Pusat · Komunikasi · Syarikat · Matawang · Bursa saham · Pengangkutan |
| Budaya | Senibina · Seni · Wayang · Masakan · Demografi · Pendidikan · Bahasa · Kesusasteraan · Media · Muzik · Cuti umum · Agama · Sukan |
| Lain-lain | Senarai orang-orang Peru · Hak asasi manusia · Kedudukan antarabangsa · Llama · Machu Picchu |
| Lihat juga Portal:Peru | |
 | Rencana Amerika Selatan ini ialah rencana tunas. Anda boleh membantu Wikipedia dengan mengembangkannya. |