Симон Боливар

Симон Боливар Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios
Венесуэлын Ерөнхийлөгч
Бүрэн эрхийн хугацаа:	1813 оны 8 сарын 6 – 1814 оны 7 сарын 7
Төрийн тэргүүн:	Хосе Антонио Паэс
Их Колумбийн Ерөнхийлөгч
Бүрэн эрхийн хугацаа:	1819 оны 12 сарын 17 – 1830 оны 5 сарын 4
Дэд ерөнхийлөгч:	Франсиско де Паула Сантандер
Боливийн Ерөнхийлөгч
Бүрэн эрхийн хугацаа:	1825 оны 8 сарын 12 – 1825 оны 12 сарын 29
Төрийн тэргүүн:	Антонио Хосе де Сукре
Перугийн Ерөнхийлөгч
Бүрэн эрхийн хугацаа:	1824 оны 2 сарын 17 – 1827 оны 1 сарын 28
Төрсөн:	1783 оны 7 сарын 24 Каракас, Венесуэл
Нас барсан	1830 оны 12 сарын 17 Санта-Марта, Колумби
Эхнэр (нөхөр):	Мариа Тереза Родригуез дел Торо Аляша
Шашин:	Ромын католик
Гарын үсэг

Симон Хосе Антонио де ла Сантисима Тринидад Боливар де ла Консепсьон и Понте Паласиос (Испани: Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios, 1783 оны долоодугаар сарын 24 - 1830 оны арванхоёрдугаар сарын 17) буюу Симон Боливар (Испани: Simón Bolívar) нь Венесуэлийн цэрэг, улс төрийн нэрт удирдагч байв. Боливар Испани, Америкийн эсрэг дайнд нөхдийгөө удирдан тэмцэж эх орныхоо тусгаар тогтнолыг тунхаглаж байв.

Испанийн түрэмгийлэн эзлэгчдээс эх орноо чөлөөлөн Латин Америктаа хамгийн анх тусгаар тогтносон нэгдсэн улсыг байгуулан Их Колумби хэмээн нэрийдэж, 1819-аас 1830 оныг хүртэл ерөнхийлөгч нь байв.

Латин Америк даяараа хувьсгалч, чөлөөлөгч хэмээн өргөмжлөгдсөн Симон Боливар нь богино насыг насласан ч Боливи, Колумб, Эквадор, Панама, Перу болон Венесуэл улсуудын эрх чөлөө, тусгаар тогтнолыг дэлхий дахинаа тунхаглан зарласан үндэсний баатар нь юм.^[1][2]

Симон Боливар нь Каракас хотноо 1783 оны долоодугаар сарын 24-нд мэндэлжээ.^[3] Түүний эцэг нь хааны удмын гаралтай Коронел Дон Хуан Висенте Боливар и Понте, эх нь Дока Мариа де ла Концепци Паласи и Бланко гэх хүмүүс байсан ба Мариа Антониа, Жуана болон Хуан Висенте гэх хоёр эгч, нэг ахтай байжээ. Мариа дел Кармен гэх эгч нь нялхдаа өөд болсон гэдэг.^[4]

Боливарыг гурван настайд нь эцэг нь, есөн настайд нь эх нь нас барсан бөгөөд өнчин хүү соён гэгээрүүлэгч Симон Родригест шавь орон идэр нас хүртлээ эрдэм боловсролд шамдан суралцжээ.^[5]

Асрагч эмэгтэй Ипилитагийн халамжинд өсч торнисон Боливар хүү Симон багшийнхаа хамтаар уул тал, хөдөө нутгаар их явахдаа усанд сэлэх болон морины эрдэмд нэн сайн суралцсан бөгөөд хүний эрх, эрх чөлөөний үзэл баримтлал, улс төр, түүх, социолгийн ухаанд сайн суралцжээ. Тэр 1799-1807 оны хооронд Испани, Франц, Итали зэрэг орнуудаар явж цэргийн эрдэмд суралцан, амьдралаа залгуулж явахдаа эх орныхоо эрх чөлөө, тусгаар тогтнолын төлөө тэмцэх эрмэлзэлд автах болсон байна. 1807 онд Венесуэлд эргэн ирээд хувьсгалч болон тэмцэж эхэлсэн бөгөөд улмаар Боливарын удирдсан Иргэний дайн 1810 онд эхэлж, тулалдсаар 1811 оны долоодугаар сарын 5-нд эх орны Испаний дарлалаас чөлөөлсөн түүхтэй.^[6] 1812 онд Шинэ Гранадыг (одоогийн Колумб) чөлөөлөн Каракас хотод эргэн ирж тусгаар тогтносон Венесуэл улсынхаа ерөнхийлөгчөөр томилогдов. Төд удалгүй Латин Америкийн бүс нутгийг булаан эзлэгчдээс чөлөөлөн тэмцэх аяндаа гарч, 1815 оны есдүгээр сард Ямайкийг чөлөөлөв. Ийнхүү Латин Америкийн орнуудыг чөлөөлөн тэмцсээр 1819 онд тусгаар тогтнолоо зарлан тунхагласан Шинэ Гренадын ерөнхийлөгчөөр сонгогдон, 1822 онд Кито буюу одоогийн Эквадор, Перу улсыг чөлөөлөв. Ингэснээр Колумб, Панам, Венесуэл болон Эквадор орнуудыг нэгтгэн их Колумбыг байгуулан ерөнхийлөгчөөр нь сонгогдсон түүхтэй.

Симон Боливар нь энэ мэтчилэн маш олон тулааныг хийн Латин Америкийн бүхий л улс орныг Испани болон Америкийн булаан эзлэгчдээс чөлөөлсөөр 472 ялалт байгуулсан эрэлхэг удирдагч байжээ.

• Reza, German de la. "La invenciуn de la paz. De la repъblica cristiana del duque de Sully a la sociedad de naciones de Simуn Bolнvar", Mйxico, Siglo XXI Editores, 2009. ISBN 978-607-03-0054-7
• Bushnell, David. The Liberator, Simуn Bolнvar. New York: Alfred A. Knopf, 1970.
• Bushnell, David (ed.) and Fornoff, Fred (tr.), El Libertador: Writings of Simуn Bolнvar, Oxford University Press, 2003. ISBN 978-0195144819
• Bushnell, David and Macaulay, Neill. The Emergence of Latin America in the Nineteenth Century (Second edition). Oxford and New York: Oxford University Press, 1994. ISBN 0-19-508402-0
• Ducoudray Holstein, H.L.V. Memoirs of Simуn Bolнvar. Boston: Goodrich, 1829.
• Lynch, John. Simуn Bolнvar and the Age of Revolution. London: University of London Institute of Latin American Studies, 1983. ISBN 9780901145543
• Lynch, John. The Spanish American Revolutions, 1808-1826 (Second edition). New York: W. W. Norton & Co., 1986. ISBN 0-393-95537-0
• Lynch, John. Simуn Bolнvar: A Life, Yale University Press, 2006. ISBN 0300110626.
• Madariaga, Salvador de. Bolнvar. Westport: Greenwood Press, 1952. ISBN 9780313220296
• Marx, Karl. "Bolнvar y Ponte" in The New American Cyclopaedia: A Popular Dictionary of General Knowledge, Vol. III. New York: D. Appleton & Co., 1858.
• Masur, Gerhard. Simуn Bolнvar (Revised edition). Albuquerque: University of New Mexico Press, 1969.
• Mijares, Augusto. The Liberator. Caracas: North American Association of Venezuela, 1983.
• O'Leary, Daniel Florencio. Bolнvar and the War of Independence/Memorias del General Daniel Florencio O'Leary: Narraciуn (Abridged version). Austin: University of Texas, [1888] 1970. ISBN 0-292-70047-4
• Bastardo-Salcedo,JL (1993)'Historia Fundamental de Venezuela' UVC,Caracas.

• Симон Боливарын амьдрал
• The Louverture Project: Simуn Bolнvar - Information about the support Bolнvar received from Haiti.
• About the surname Bolнbar/Bolнvar, in Spanish
• Paternal ancestors of the Liberator, in Spanish
• Coats of arms of the Bolнbars, in Spanish
• Maternal ancestors of the Liberator (Palacios family), in Spanish
• Glrbv.org: Biography
• BESIDE BOLIVAR: The Edecбn Demarquet - About C. E. Demarquet, one of Bolнvar's principal aides
• "Building a New History by Exhuming Bolнvar" Simon Romero, The New York Times, 3 August 2010