Күнзийн сургаал

Күнзийн сургаал (хятад. 儒学, пиньинь Rúxué,.Жусюэ, англи. Confucianism, буюу Ruism болон Ru classicism) - Эртний хятадын гүн ухаантан Күнз (МЭӨ 551-479 он)-ийн боловсруулсан сургаал. Сүүлд түүний сургаалыг дагагсад хөгжүүлсээр Хятад, Солонгос, Япон зэрэг орнуудад төр, шашны цогц үзэл болж дэлгэрсэн байна.

Күнзийн сургаал бол ертөнцийг үзэх үзэл, нийгэмд баримтлах ёс зүй, улс төрийн үзэл санаа, уламжлагдаж ирсэн шинжлэх ухаан, амьдралын хэв маяг бөгөөд заримдаа гүн ухаан, заримдаа шашин гэж үздэг байна.

Хятадад энэхүү сургаалыг «эрдэмтдийн сургууль», «номтой эрдэмтдийн сургууль» буюу «эрдэм боловсролтой хүмүүсийн сургууль» гэж нэрлэдэг. «Күнзийн сургаал»-ыг өрнөдийн орнуудад Confucianism гэж томьёолсон нь хятад хэлэнд тохирч дүйцэхгүй байдаг юм.

Күнзийн сургаал нь Хятадын нийгэм, улс төрийн гүн хямралын үе болох Чунцюгийн үед (МЭӨ 722 - МЭӨ 481 он) ёс зүй-нийгэм-улс төрийн сургаал болон анх үүссэн гэж үздэг.

Хань улсын эрин үед Күнзийн сургаал шашин төрийн албан ёсны үзэл санаа болж, Күнзийн сургаалын хэм хэмжээ, үнэт зүйлс нийтээр хүлээн зөвшөөрөгдсөн байна.

Манж Чин улс задран унаж 20-р зууны эхэн үе Бүгд Найрамдах Хятад Улс байгуулагдаж Сунь Ятсений "ард түмний гурван зарчим"-аар (Саньминь, хятад. 三民主義, хялбар. 三民主义, пиньинь Sān Mín Zhǔyì, . сань минь жуи) солигдох хүртэл Хятадад хоёр мянга гаруй жилийн турш шашин, төрийг зохион байгуулах үндсэн зарчмын үүрэг гүйцэтгэж иржээ.

1949 онд БНХАУ тунхагласны дараа буюу Мао Зэдуны эрин үед Күнзийн сургаалыг хөгжил дэвшилд саад учруулж байна гэж буруушаадаг байсан. Албан ёсны хавчлагад өртөж байсан ч Күнзийн сургаал онолын хувьд, шийдвэр гаргах практикт бодитоор оршиж байсныг судлаачид тэмдэглэдэг байна. 1970-аад оны сүүлээр Күнзийн сургаалыг шүтэх үзэл сэргэж эхэлсэн бөгөөд өнөө үед Күнзийн сургаал Хятадын оюун санааны амьдралд чухал үүрэг гүйцэтгэж байна.

 Commons: Confucianism – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wiktionary: Confucianism – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу