уур

[u:r]

ᠡ‍ᠠ‍ᡍᠣ᠊᠊ᠷ
ᠡ‍ᠠ‍ᡍᠣ᠊᠊ᠷ᠎ᠠ
ᠡᠣ᠊ᡍᠣ᠊᠊ᠷ
ᠡᠣ᠊ᠣ᠊᠊ᠷ

(угур) ~ нүдүүр (уур) ~ мэнгэ

Галиглах зарчим

I нэр.

1. Шингэн зүйлийн халахад гарах нойтон хий
3. Цаг агаарын нөхцөл, байдал

II нэр.

1. Хилэн, ихэд дургүйцэн хорсох байдал

III нэр.

1. Юм хийж нүдэж нунтаг болгох сав

IV.

1. тэм. Уул, уугал, төрөлх

уур болох - уурших, ус нойтон хий болох

уур савсуулах - халуун илчтэй юм хүйтэнд хий гаргах

уур усны холимог - дулаан солилцооны төхөөрөмж, уурын зуух, ууршуулагч гэх мэт уур үүсгэх төхөөрөмж дэх уур усны хольц

уур үүсэх - бодос шингэн юмуу хатуу төлөвөөс хийн төлөвт шилжих үйл явц

ууранд орох - зориулалтын байранд улайтгасан чулуу, ширмэн дээр ус цацаж халуун уур гарган биеэ хөлөргөх нэгэн төрлийн эмчилгээний арга

уурын зуух - барилга, байшин, орон сууцыг уураар халаах зуух

уурын нүх - уур гарах нүх

уурын тогоо - уурын хүчээр ажиллах тогоо

уурын тэрэг - а.уурын хүчээр хөдлөх тэрэг, бух тэрэг; б.хуучир. автомашин

уурын угаал хийх - халуун уураар эмчилгээ хийх

уурын халаагуур - уураар ажиллах халаагуур

уурын хоолой - уур дамжуулах хоолой

уурын хөдөлгүүр - уурын хүчийг механик хүч болгож хувиргах хэрэгсэл

цаг уурын мэдээ - тухайн үеийн уур амьсгалын мэдээ

уур дүрсхийх - огцом уурлах

уур оволзох - хилэн багтаж ядах

уур хүрэх - дотор давчдан бухимдах

цайны уур - цайг буталж, нунтаглах сав

эмийн уур - эм нунтаглах сав

уур мэнгэ - оор мэнгэ

уур монгол - оор монгол, язгуурын монгол

Үг хувилгах зарчим

уур нэр. ~ын зуух (цаг уурын нөхцөл байдал) ~ амьсгал хорш., ууртай, уурын, ууранд, уураар, уур­наас

• уур манан - шингэнээс гарах чийгтэй хий
• уур цан - хүйтэн агаарт гарсан уур буюу хөлдөж цан болсон нь
• уур амьсгал - а.хүний амьдрах цаг агаарын нөхцөл, байдал, хувьсан өөрчлөгдөх орчин; б.тодорхой газар нутгийн газар зүйн үндсэн үзүүлэлтийн нэг, цаг агаарын олон жилийн статистик горим
• цаг уур - тэнгэрийн байдал, байгалийн элдэв үзэгдлийн өөрчлөлт
• уур омог - сэтгэл санаа тааламжгүй болж уурласнаас үүсэх догшин зан
• уур унтуу - ямар нэгэн зүйл болон хэн нэгэнд дургүйцсэнээс гарах бухимдал
• уур уцаар - хүний дургүй хүрч, бухимдах үеийн сэтгэл хөдлөл
• уур хилэн - сэтгэл хөдлөлөөс гарах муу ааш, бухимдал
• уур цухал - хүний дургүйцэн аягүйрхэх байдал, бухимдал
• уур нүдүүр - юм хийж нүдэх сав болон нүдэх хэрэгсэл

АЛЕРГИЙ ХӨДЛӨХ тбү. уурлах, дургүй хүрэхО.аллергия(харшлын өвчин)

• Чиний хэлсэн худал үгэнд миний алергий хөдөлчихлөө.
• Олон үг яриад битгий хүний алергий хөдөлгөөд бай.

АЛЕРГИЙ ХӨДӨЛГӨХ тбү. уурлуулах, дургүйг хүргэх

• Тэр худал юм яриад миний алергий хөдөлгөчихлөө.
• Чи алергий хөдөлгөсөн юм яриад байх юм.

АРЗГАНАХ тбү. өрвөсхийн уурлах

• Пүрэв хүний үг сонсохгүй амархан арзганачих юм. –Харин тэгдэг юм.
• Чи аливаа юманд арзганахгүй тайван ухаалаг ярьж сурах хэрэгтэй байна.

АРЗГАНУУР б.өрвөс хийн уурлах зантай хүн

• Чи их арзагануур байна шүү. Хүний үг сонсож сурах хэрэгтэй.
• Би залуудаа их арзгануур байсан байх.

ГАЛТ УУЛ н. ууртай хүн

• Манай ангийн багш галт уул гэсэн үг.
• Би тэр хүнийг галт уул гэдгийг мэдсэнгүй. Сонин байна шүү.

ӨВЧИГНӨХ тбү. уурлах, агсамнах

• Тэр хүн юунд өвчигнөөд байна вэ? –Энэ хавийн айлууд гудамжаа тогтмол цэвэрлэхгүй байна гэж уурлаж байна.
• Манай аав намайг архи уулаа гэж надад өвчигнөөд байна.

САА ОВОГТОН н. уур хилэнтэй хүн(“сагсуу” хэмээх үгийг хурааж товчилсон)

• Чи саа овогтон юм уу, юундаа уурлаад байгаа юм бэ?
• Тэр хүн саа овогтон хочтойг чи мэдэх үү?

ТАЧИГНАХ тбү. уурлаж чанга ярих

• Манай аав ээж намайг өчигдөр гадуур тэнэсан гэж ихэд тачигнаса н. –Аа, тэгээ юү.
• Хашааны гадаа хэн тачиганаад байна? –Хорооны дарга.

ЧОЙЖИН БУУЛГАХ хэл. уурсах, загнах

• Чи юундаа надад чойжин буулгаад байна?
• Их хурлын дарга гишүүддээ хуралдаа цагтаа ирж байх чойжин буулгаад байна.

ЧОЙЖИН БУУХ хэл. аашлах, загнах(уурлаж уцаарлах нь “Цам харайж шарын бөө бөөлөх”-тэй адил гэсэн хөдөлгөөний утгыг илэрхийлсэн)

• Би чамд чойжин бууна шүү. Яагаад гэдгийг чи ойлгож байгаа байх. Хулгайгаар мод огтолсонтой холбоотой.
• Манай дарга яагаад чойжин буугаад байна.

УЦУОШГ Ус, Цаг Уур, Орчны Шинжилгээний Газар

ҮЦУУА Үндэсний Цаг Уур, Усны Алба

Архи тамхи эдийн сүйтгэл

Уур хилэн сэтгэлийн зовлон

Утаа гарч баймаажин гал ноцдог

Уур гарч баймаажин хоол болдог

Уул морийг зовооно

Уур биеийг зовооно

Уул морийг мохооно

Уур улсыг мөхөөнө

Уур ихтийн ухаан цухал

Ухаан сайтын сэтгэл уужим

Уур ихэдвэл хэрэлдэнэ

Утаа ихэдвэл манантана

Уур манан боловч ус болон хөлддөг

Ус шингэн боловч уур болон дэгддэг

Уур муут уруулаа цуу татах

Ам муут аягаа хага татах

Уур түргэн

Уруул хурдан

Уур хилэн биеийг зовооно

Уул даваа морийг зовооно

Уур хэдий их боловч

Цээжээ дэлбэлдэггүй

Учир хэдий их боловч

Үйлийг дуусгадаггүй

Уур ч гэж уул болж

Уушги ч гэж далай болох

Ухаан мөнхийн хөгжил

Уур мунхагийн ундарга

Ухаан мэргэний ундарга

Уур мунхагийн ундарга

Ухаант тэнэг хоёр бүл болох

Уур манан хоёр үүл болох

Уур манан боловч ус болон хөлддөг

Ус шингэн боловч уур болон дэгддэг

Тайлбар: хэлбэр өөр боловч, агуулга ижил

Уур бие зовооно

Уул морь зовооно

Тайлбар: хэрэг явдлыг ухааны хүчээр хийх хэрэгтэй

Уур дайсан

Ухаан бурхан

Тайлбар: уур бухимдал хэрэггүй, юманд уужуу тайван хандаж байх

Уур ихтийн ухаан цухал

Ухаан сайтын сэтгэл уужим

Тайлбар: уур ухааныг барах, уурын ихээр учрыг олдоггүй

Ууран дотор ус нүдэж

Усан дотор шавар угаав гэх шиг

Тайлбар: үл бүтэх зүйл бодох, үл бүтэх юм амлах

Уурын дуу сонсдож

Утааны үзүүр нийлэх

Тайлбар: гэрийн бараа харагдах, очих газар ойртох, холд айлын бараа харагдах