Testamenta Taloha

Ny andian-teny hoe Testamenta Taloha dia fanagasiana ny teny latina hoe Vetus Testamentum. Io andian-teny io indray dia fandikàna ny teny grika hoe Παλαιὰ Διαθήκη / Palaià Diathêkê. Ny hoe palaià (grika) sy ny hoe vetus (latina) dia samy azo adika hoe "antitra", "taloha" na "tranainy" ary ny hoe testamentum (latina) na diathêkê (grika) dia midika hoe "fanekena", "fifanarahana", "fanekem-pihavanana". Ny Testamenta Taloha izany dia ny Baibolin' ny Jiosy na Jody, izay antsoina hoe Tanakh.

Ho an' ny Kristiana, ny Testamenta Taloha sy ny Testamenta Vaovao no mitambatra ho Baiboly.

Misokajy efatra ny boky ao anatin' ny Testamenta Taloha, dia ny Pentateoka (atao hoe koa Boky dimin' i Mosesy), ny bokin-tantara (na boky ara-tantara), ny bokim-pahendrena (na bokin' ny Olon-kendry), ary ny bokin' ny Mpaminany. Manampy azy ireo sy mitsinjara amin' izy ireo ny boky sokajina hoe Deoterôkanônika izay tsy tafiditra ao amin' ny Tanakh sy ao amin' ny Baiboly prôtestanta. Marihina fa telo fotsiny ny fizaràna ny Baiboly hebreo fa tsy efatra.

Ny boky ao amin' ny atao hoe Pentateoka (avy amin' ny teny grika hoe pente: "dimy" sy teukhos: "horonana") na Boky dimin' i Mosesy (na Boky dimin' i Môizy ), izay antsoin' ny Jiosy koa hoe Lalàna na Torah, dia ny Genesisy (na Jenezy), ny Eksôdosy (na Eksaody), ny Levitikosy, (na Levitika), ny Nomery (na Fanisana), ary ny Deoterônômia (na Deoterônômy).

Ny bokin-tantara na boky ara-tantara dia ny Jôsoa (na Jôsoe), ny Mpitsara, ny Rota, ny Samoela voalohany, ny Samoela faharoa, ny Mpanjaka voalohany, ny Mpanjaka faharoa, ny Tantara voalohany, ny Tantara faharoa, ny Ezra (na Esdrasa) ny Nehemia ary ny Estera. Ny Baiboly katôlika dia ahitana boky fanampiny: ny Tôbià, ny Jodita ary ny Makabeo voalohany sy faharoa izay atao hoe deoterôkanônika (izany hoe "boky kanônika faharoa") nefa ataon' ny Prôtestanta hoe apôkrifa ("miafina").

Ny bokim-pahendrena na bokim-pahamasinana, atao hoe koa Hagiôgrafa, dia ny Jôba (na Jôba), ny Salamo, ny Ohabolana, ny Mpitoriteny (na Kôhelety), ary Tononkiran' i Sôlômôna (Tononkira dia Tononkira na Tononkira Fanaperana). Ny Baiboly Katôlika dia mbola ahitana ny Fahendren' i Salômôna (na Fahendrena) sy ny Ekleziastika (na Siràka) izay boky deoterôkanônika na apôkrifa.

Ny bokin' ny mpaminany dia misy sokajy roa, dia ny bokin' ny "mpaminany lehibe" sy ny bokin' ny "mpaminany madinika".

Efatra ny mpaminany lehibe, dia ny Isaia (na Izaia), ny Jeremia, ny Ezekiela, ny Daniela, manampy azy ireo ny Bokin' ny Fitomaniana. Atao hoe "mpaminany lehibe" izy noho izy nanoratra lava miohatra amin' ny sasany izay atao hoe "mpaminany madinika". Ny Baiboly katôlika dia ahitana koa ny Baroka izay boky deoterôkanônika na apôkrifa.

Roa ambin' ny folo ny mpaminany madinika, dia: ny Hôsea (na Ôsea), ny Jôela, ny Amôsa (na Amôsy), ny Ôbadia (na Abdiasa), ny Jôna (na Jônasa), ny Mika (na Mikea), ny Nahoma, ny Habakoka (na Habakòka), ny Zefania (na Sôfônia na Tsefania), ny Hagay (na Akjea), ny Zakaria ary ny Malakia (na Malaký). Atao hoe "mpaminany kely" izy ireo noho izy nanoratra kely.

Ny boky fanampiny ao amin' ny Baiboly kaôlika no ataon' ny Katôlika hoe deoterôkanônika ("kanôna faharoa") na ataon' ny Prôtestanta hoe apôkrifa ("miafina"). Ireo boky ireo dia tsy hita ao amin' ny Baiboly hebreo (Tanakh) sy ny Baiboly prôtestanta. Manampy azy ireo ny toko fanampiny amin' ny Estera sy ny Daniela.

• Pentateoka - Boky ara-tantara - Bokin' ny mpaminany - Bokim-pahendrena

• Testamenta Vaovao

• Boky apôkrifa

• Deoterôkanônika
• Mpaminany

• Rahamaky ny Testamenta Taloha amin'ny teny hebreo: tsindrio eto: http://www.tanach.us/Tanach.xml#Home