Valan-javaboarim-pirenena Isalo

Ny Valan-javaboarim-pirenena Isalo dia faritra arovana eto Madagasikara, izay nambara ho valan-javaboarim-pirenena tamin' ny taona 1999. Miaro ny ampahany amin' ny Tangoron-tendrombohitra Isalo ity valan-javaboary ity. Izy io dia voaforon' ny vatovary Jorasika, izay mahatratra 100 km avy avaratra mianatsimo, ary tapahin' ny hantsana lalina sy tery maro sady ahitana tampona maranitra maro. Manana velarana eo anelanelan' ny 81 000 sy 85 000 ha ny Valan-javaboarim-pirenena Isalo, arakaraka ny loharanom-pahalalana. Namolavola vohon-tany voasokitra, manana haabo eo anelanelan' ny 820 sy 1 240 m, izay misy hantsana tery sady lalina sy renirano ary zavamaniry am-batolampy be dia be, ny fikakan' ny vatolampy. Io valan-javaboary io koa dia fonenan' ny maky sy ny gidro hafa. Io no valan-javaboary tsidihin' ny mpizaha tany avy amin' ny firena maro indrindra eto Madagasikara.

Ao amin' ny Faritra Ihorombe, any amin' ny tapany atsimo-andrefan' ny Faritanin' i Fianarantsoa, no misy ny Valan-javaboarim-pirenena Isalo. Manakaiky ny Lalam-pirenena faha-7 izy, 700 km atsimo-andrefan' Antananarivo ary 30 km avaratr' i Ranohira. Manana velarana mirefy 86 570 ha araka ny voalazan' ny World Database on Protected Areas (WDPA), 81 540 ha kosa hoy ny Madagascar National Parks izay mitantana azy. Ny renirano Malio ao andrefana sy Menamaty ao atsinanana, izay samy sakeli-dranon' i Mangoky, no mamaritra ny toerana misy azy.

Mahazo tombony amin' ny fisian' ny tambazotran-drano ny Valan-javaboarim-pirenena Isalo raha oharina amin' ny ampahany sisa amin' ny Faritra Ihorombe. Manana anjara toerana amin' ny fanondrahana ny tanimbary sy amin' ny famatsian-drano ny tanànan' i Ranohira izany.

Ankoatra ny renirano Malio sy Menamaty dia misy rano toy ny farihy mena koa ny ao. Mampihena ny vokatry ny hain-tany ny orana amin' ny vanim-potoana mafana, na dia hita fa mora maina aza ny toerana misy rano sasany. Anisan' ny singa manan-danja indrindra amin' ny fizahan-tany ny fisian' ny dobo filomanosan voajanahary.

Karazam-borona miisa 77 no hita tao amin' ny Valan-javaboarim-pirenena Isalo, ny Pseudocossyphus bensonii indrindraindrindra dia miavaka noho izy tsy fahita any amin' ny toeranaq hafa.

Karazana gidro efatra ambin' ny folo no misy ao, anisan' izany ny gidro telo mpivoaka amin' ny andro, dia ny hira (Maki catta) sy ny sifaka (Propithecus verreauxi) ary ny varika (Eulemur fulvus).

Miisa 39 ny karazana biby mandady na mikisaka ao amin' io toerana io, ka ny telo amin' ireo dia tsy fahita any amin' ny toeran-kafa: ny Tabeya vato sy ny Oplurus quadrimaculatus, ary ny Typhlops arenarius.

Fonenan' ny sahona maro karazana, izay tsy ampoizina hisy ao amin' ny tontolo maina ny Tangoron-tendrombohitra Isalo. Karazam-biby dimy fara-fahakeliny no tsy hita afa-tsy ao Isalo: ny Mantella expectata, ny Gephyromantis azzurrae, ny Gephyromantis corvus, ny Mantidactylus noralottae, ary ny Scaphiophryne gottlebei.

Misy karazany 400 ny Tangoron-tendrombohitra Isalo, ka ny isan-jaton' ny karazana tsy hita any amin' ny toeran-kafa dia lehibe, amin' ny ambaratonga samihafa: ny vontaka (Pachypodium rosulatum) ao amin' ny fianakaviana Apocynaceae, sy ny Aloes isaloensis dia tsy hita afa-tsy eto Madagasikara, ny Catharantus ovalis (zavamaniry fanao fanafody), ao amin' ny Faritra Ihorombe, ary ny Bismarkia nobilis dia tsy hita ao afa-tsy ao amin' ny lemak' i Zomandao.

Any amin' ny tanin' ny Bara no misy ny Valan-javaboarim-pirenena Isalo, foko ao amin' ny lembalemba atsimon' i Madagasikara. Ny Tangoron-tendrombohitra Isalo dia masina sady toeram-pandevenana ho an' ny Baran' Isalo. Ato amin' ity tanin' ny razana ity, ny fasana dia hadina amin' ny vaingan' ilay tangoron-tendrombohitra izay miparitaka, ary ny maty, izay indraindray taranaky ny mpanjaka, dia alevina amin' ny hantsana. Misy koa ny "tranomboro", tranon' ny fanahy, izay hita koa any amin'ny faritra misy ny Vezo. Ny fiompiana omby nentim-paharazana dia mbola fanaon' ny maro, indrindra ny any amin' ny faritra be ahitra any Ranohira.

Valan-javaboary

• Valan-javaboarim-pirenena Andasibe-Mantadia • Valan-javaboarim-pirenena Andohahela • Valan-javaboarim-pirenena Andringitra • Valan-javaboarim-pirenena Ankarafantsika • Valan-javaboarim-pirenen' ny Helodranon' i Baly • Valan-javaboarim-pirenena Isalo • Valan-javaboarim-pirenena Kirindy Mitea • Valan-javaboarim-pirenena Mananara-Avaratra • Valan-javaboarim-pirenena Marojejy • Valan-javaboarim-pirenena Masoala • Valan-javaboarim-pirenena Midongy Atsimo • Valan-javaboarim-pirenen' ny Tendrombohitra Ambre • Valan-javaboarim-pirenena Namoroka • Valan-javaboarim-pirenena Nosy Ve-Androka • Valan-javaboarim-pirenena Ranomafana • Valan-javaboarim-pirenena Tsimanampetsotsa • Valan-javaboarim-pirenena Zahamena • Valan-javaboarim-pirenena Zombitse-Vohibasia