Kroazada fahatelo

Ny kroazada fahatelo dia kroazada notarihin' i Friedrich Barbarossa (frantsay: Frédéric Barberousse) emperora jermanika, sy i Philippe Auguste, mpanjakan' i Frantsa, ary i Richard the Lionheart (frantsay: Richard Cœur de Lion), mpanjakan' i Angletera, nanomboka tamin' ny taona 1189 sy nifarana tamin' ny taona 1192, izay natao mba hakana an' i Jerosalema indray. Ity kroazada ity dia nahafahana naka indray seranan-tsambo tany amin' ny Tany Masina, nefa tsy nafahafahana naka indray ny tanàna tamin' ny faritra manodidina an' i Jerosalema. Na dia izany aza dia nalalaka ny fifamezivezen' ny mpaao fivahiniana masina sy ny Kristiana mpivarotra mankany Jerosalema.

Ny tsy fahombiazan’ ny kroazada faharoa dia nahafahan’ ny Miozolmana nivondrona amin-kalalahana. Maty tamin’ ny taona 1146 i Zanki nefa nanamafy ny fahefan’ ny fanjakany i Nur al-Din mpandimby azy. Tamin’ ny taona 1169 dia ny tafiny, izay teo ambany fibaikoan’ i Saladin izay vizirin’ ny kalifa fatimidan’ ny tananan’ i Kairo (Ejipta), no nifehy an’ i Ejipta. Rehefa maty i Nur al-Din dimy taona taty aoriana, dia nandimby azy i Saladin tamin’ ny fitarihana ny fanjakana miozolmana izay niitatra hatrany amin’ ny taniefitr’ i Libia ka hatrany amin’ ny lohasahan’ ny ony Tigra (Tigrisy), ka nanodidina ny sisa tamin’ ireo fanjakana latina.

Tamin’ ny volana Mey 1187 dia nitari-tafika lehibe i Saladin ka niditra tao amin’ ny fanjakan’ i Jerosalema. Tamin’ ny 4 Jolay 1187 dia resiny tao Hattin any Galilea (na Galilia) ny tafika latina. Nitolo-batana ny mpanjaka Gui de Jérusalem niaraka tamin’ ny miaramila mpitaingin-tsoavaly sasany ka tsy novonoina, nefa ny Templiers rehetra sy ny Hospitaliers de Saint-Jean-de-Jérusalem dia notapahin-doha teo akaikin’ ny toerana niadiana. Taorian’ io fandresena io dia nalain’ i Saladin ny ankamaroan’ ny tanàna voaaro manda an’ ny mpisalotra vokovoko, ka isan’ izany i Jerosalema, izay nitolo-batana tamin’ ny 2 Ôktôbra 1187. Ny mpisalotra vokovoko dia tsy nanana tanàna manan-danja ara-tafika afa-tsy ny tanànan’ i Tiro (atao hoe Sour ankehitriny).

Noho ny fahatsapan’ ny papa Gregôrio VIII ny tombon-tsoa mety ho very, na ara-tafika na ara-pivavahana, vokatry ny fihemoran’ ny Kristiana any Atsinanana, dia nanambara ny hanaovana kroazada fahatelo tamin’ ny 29 Ôktôbra 1187, ka nampirongatra ny hafanam-pon’ ny vahoaka. Mpanjaka telo lehibe tao Eorôpa no nandray anjara tamin' izany: i Friedrich Barbarossa emperoran’ ny Empira Masina, i Philippe II Auguste mpanjakan’ i Frantsa, ary i Richard the Lionheart mpanjakan’ i Angletera. Maro koa ireo mpanjaka madinika miankina izay niara-dia tamin’ ireo mpanjaka telo ireo ka nahaforona tafika lehibe misalotra vokovoko izay tsy mbola fahita hatramin’ ny taona 1095 nanombohan’ ny kroazada.

Tsy dia lehibe anefa ny vokatra tsara azo tamin’ ity kroazada fahatelo ity. Maty tany Anatôlia i Friedrich Barbarossa izay tonga voalohany tany Azia Minora, ka nahatonga ankabeazan’ ny tafiny hiverin-dalana. I Philippe Auguste sy i Richard the Lionheart kosa tonga tany Palestina ka afaka naka tanàna maromaro amin’ ny faritra amoron-dranomasina teo am-pelantanan’ i Saladin tamin’ ny taona 1191, isan’ izay i Saint-Jean d’Acre. Niala tsy nandray anjara tamin’ ny kroazada intsony i Philippe ka i Richard no navelany hiandraikitra ny fakana ny tany tamin' ny Mozilmana. Azon' i Philippe i Jaffa sy i Ascalon, nefa tsy niady intsony haka an' i Jerosalema izy tamin’ ny volana Janoary 1192.

Nanao fifanarahana tamin’ i Saladin i Philippe ka isan’ ny nifanarahana ny tsy hisian’ ny ady mandritra ny telo taona sy ny hahafahan’ ny Kristiana manao fivahiniana masina ao amin’ ny Tanàna Masina. Tamin’ ny volana Ôktôbra 1192, tamin’ ny nandaozan’ i Richard an' i Palestina, dia tafaverina indray ny fanjakana latina, nefa kely kokoa noho ny fanjakana voalohany izany sady naharitra taonjato iray.

• Kroazada voalohany
• Kroazada faharoa
• Kroazada fahatelo
• Kroazada fahefatra
• Kroazada fahadimy
• Kroazada fahenina
• Kroazada fahafito
• Kroazada fahavalo
• Kroazada fahasivy