Nganḍung ghi' kènè'

Nganḍung ghi’kènè’ panèka kakandungan sè èkaolle è bhâbinè’ sè ghi’ ta’ aomor 18 taon è bâkto kakandungan ampon lastare.  Omor panèka èbâdâ’aghi dâri Hukum Perlindungan Anak sè anyar. Èbâdâ’aghi dâri omorra panèka, para anom aomor 10-18 taon.  Bhâbinè’ (remaja) bisa ngandhung polana hubungan sèks saamponna molaè ovulasi, sè bisa èkaolle sabellunna haid pertama (menarche), tapè biasana èkaolle saamponna haid kasebbhut.

Kandhunganna rèmaja èklasifikasiaghi mènangka faktor ngandhung rèsiko.  Menorot Widiatiningsih bân Dewi (2017), bhâbinè’ sè ngandhung pertama sè aomor korang dâri 20 taon andi’ organ rahim bân panggul sè ghi’ ta’ tombu dâ’ okoranna orèng towa.  Remaja jhughân andi’ resiko medis sè tèngghi polana organ reproduksi ghi’ ta’ cokop dewasa kaangghuy ngalakonè fungsina.

Ngandhung è bâkto ghi’ ngodâ jhughân èkabâliaghi dâ’ parkawinan sè èlakoni è bâkto ghi’ ngodâ.  Ra-kèra 2,52 persen rèmaja è Indonesia akabin sabellunna omorra 16 taon.  Dâri sabbhân 100 paraban rèmaja, ra-kèra ennem dâri rèng-orèng ka’ḍinto ampon ngalami kalahiran sabellunna aomor 20 taon.^[1]

Sabbhân taon, sekitar 21 juta paraban remaja sè aomor 15-19 taon è wilayah berkembang ngalami ngandhung, è antarana sekitar 10 juta ngandhung sè ta’ èkaterro, bân sekitar 12 juta dâri rèng-orèng kasebbhut ngalahirragi.  Ra-kèra 777.000 kalahiran èkaolle ghâbây paraban sè ghi’ ngodâ è bâbâ omor 15 taon, kalabân jumlah kalahiran sè palèng bânnya’ ècatat è Asia Tèmor (95.153) bân Afrika Bârâ’ (70.423) (WHO, 2020).

Bânnè namong aghâdhui dampak fisik, ngandhung rèmaja jhughân aghâdhui rèsiko implikasi psikologis bân sosial sè signifikan. Remaja sè ngalami ngandhung, khusussa sè ghi’ ta’ akabin, serrèng ngadhep ka bânnya’ konsekuensi sosial, è antarana stigma, penolakan, otabâ kekerasan dâri pasangan, orèng towa, tatangga, bân kanca, sè bisa jhughân ngasèlaghi gangguan pendidikan remaja (WHO, 2020 ) .

Salaèn aghâdhui dampak dâ’ kasehadan embu’, ngandhung rèmaja jhughân aghâdhui konsekuensi sè bèrrè’ dâ’ bâji’na.  Resiko akadhi bhâdhân lahir sè rèndhâ (BBLR), lahir prematur, komplikasi intrapartum (akadhih asfiksia otabâ kasossa’an napas è bâkto lahir), infeksi, cacat lahir, bân jhughân kamatèan neonatal, lebbi ghâmpang èkaolle è bayi sè lahir dâri embu’ sè ghi’ ta’ aomor 20 taon (BKKBN, 2017). Salaèn jârèya, kadhâddhiyân stunting è na’-kana’ jhughân aropaaghi dampak ta’ langsung dâri kakandungan rèmaja. Arèya èkabâliaghi dâ’ rèsiko BBLR sè lebbi tèngghi, è dimma balita sè stunting èmpa’ kale lebbi ghâmpang ngalami BBLR dâri na’-kana’ sè ta’ ngalamè stunting.

Fenomena ngandhung remaja paneka è sèbbâbaghi sareng acem-macem faktor se saleng akor sareng tengka guli tor status sosial è marghâsarè. Pan-bârâmpan faktor sè èpangaro dâ’ kabâdâ’ân kakandungan rèmaja è antarana perilaku sèksual sè beresiko tèngghi, akabin è usia ngodâ, tingkat pendidikan sè rèndhâ è marghâsarè, kondisi ekonomi, pola parenting, pangaro dâri kanca, bân faktor penggunaan kontrasepsi.

Kalakoan sèksual sè beresiko serrèng dhâddhi pemicu otama ghâbây ngandhung rèmaja. Faktor-faktor akadhi kakorangan pangataowan tentang kasehatan reproduksi, aksès sè minim dâ’ layanan kasehatan seksual, bân kakorangan pemahaman tentang kontrasepsi, bisa aghâbây perilaku seksual sè ta’ aman è antarana para remaja.

Salaèn jârèya, parkawinan è bâkto rèmaja jhughân aropaaghi faktor sè signifikan dâlem kadhâddhiyân ngandhung rèmaja.  Bânnya’ rèmaja akabin è usia sè cè’ ngodâna, ta’ èpasra’aghi fisik otabâ mental kaangghuy ngadhep ka tanggung jawab mènangka lakè bân binè’ bân mènangka orèng towa.

Tingkat pendidikan sè rèndhâ è marghâsarè jhughân aghâdhui peran dâlem ningkataghi rèsiko ngandhung rèmaja.  Korang aksès ka pendidikan formal serrèng aghâbây korang pangataowan tentang kasehatan reproduksi korang kasadaran tentang pentingnga rèncana kakandungan.

Faktor ekonomi jhughân aghâdhui dampak sè signifikan. Keluarga sè andi’ kondisi ekonomi sè malarat serrèng ngadhebbi kasossa’an è dâlem ngaksès layanan kasehatan reproduksi, è antarana layanan kontrasepsi sè efektif.  Hal panèka bisa nambai rèsiko ngandhung sè ta’ èrèncanaaghi.

Salaèn dâri faktor-faktor è attas, pola parenting bân pangaro dâri kanca-kanca jhughân aghâdhui peran dâlem membentuk perilaku remaja sè terkait seksualitas bân kontrasepsi.  Orèng towa sè ta’ aberri’ pendidikan seksual sè komprehensif otabâ ta’ aberri’ sokongan sè cokop dâlem ngaksès layanan kasehatan reproduksi bisa nambai resiko ngandhung remaja.  Samentara jârèya, pangaro dâri kanca bisa èpangaro kapotosan para remaja parkara kalakowan sèks bân aghâma’aghi kontrasepsi.

Asia

Angka parkawinan bân ngandhung è pan-bârâmpan naghara Asia èpangkat tèngghi.  Namong, è naghârâ-naghârâ Asia industri akadhi Korea Sèlatan bân Singapura, angka kalahiran rèmaja ghi’ tamaso’ sè palèng rèndah è dhunnya.

Fenomena panèka nojjhuaghi jhâ’ sanajân angka parkawinan bân ngandhung è pan-bârâmpan naghara Asia bisaos tèngghi, è naghara-naghara sè ampon ngalami industrialisasi bân modernisasi sè signifikan, ngandhung rèmaja bhunten polè dhâddhi masalah sè dominan.

Bâdâ pan-bârâmpan faktor sè bisa ajellassaghi parbida’an panèka.  Pertama, faktor ekonomi.  Negara-negara sè lebbi maju èkonomi cènderung andi’ aksès sè lebbi beccè’ dâ’ pendidikan bân layanan kasehatan reproduksi, bân jhughân lebbi bânnya’ kasempadhân kaangghuy nerrosaghi karir otabâ pendidikan lanjutan sabellunna motossaghi kaangghuy akabin bân andi’ ana’.

Kaduwâ’, pendidikan jhughân aghâdhui peran penting dâlem ngobâ pola pèkkèran bân kalakowan masyarakat è bâbâna ngandhung rèmaja.  Program pendidikan seksual sè komprehensif bân informasi sè ghâmpang èaksès tentang kontrasepsi bisa abhânto para anom aghâbây kapotosan sè lebbi beccè’ tentang kasehatan reproduksi.

Dampak dâri kabijakan pamarèntah dâlem ngatase masalah ngandhung remaja ta’ bisa èbâliaghi. Naghârâ-naghârâ akadhi Korea Sèltan bân Singapura ampon alaksanaaghi program pamarèntah sè nolonge pendidikan seksual, aksès ka kontrasepsi, bân nolongè para anom sè ngadhebbi situasi ngandhung sè ta’ èkaterro.

Kandhunganna rèmaja èangghep normal è abad-abad sè tapongkor, bân umum è naghara-naghara berkembang è abad ke-20.  Dâri bhâbinè’an Norwegia sè lahir è awal taon 1950-an, ra-kèra saparèmpat dhâddhi embu’ remaja è awal taon 1970-an.

Sabellunna abad ke-20

•  Hildegard dâri Vinzgouw, binè’ kaduwâ’na Charlemagne, aomor ra-kèra 14 taon è bâkto èlahirraghi pottrana sè partama è taon 772 M.
•  È taon 1187, Isabella dâri Hainault aomor 17 taon è bâkto èlahirraghi Louis VIII dâri Perancis, tapè è taon 1190 è omorra 19 taon saare saamponna èlahirraghi kembar sè odhi’ 4 arè.

1. ↑ Hamilton, Brady E. and Ventura, Stephanie J. (10 April 2012). "Birth Rates for U.S. Teenagers Reach Historic Lows for All Age and Ethnic Groups". Pusat Kontrol dan Prevensi Penyakit. Diakses tanggal 18 April 2012.