Italia

Itàlia
(detàggi) (detàggi)
Dæti aministratîvi
Nómme conplêto	Repùblica Italiànn-a
Nómme ofiçiâ	Repubblica Italiana
Léngoe ofiçiæ	italiàn
Capitâle	Romma  (2 758 280 ab. / 2022)
Polìtica
Fórma de govèrno	Repùbrica parlamentâre
Presidente do Conseggio di Ministri	Giorgia Meloni
Proclamaçión	17 màrso 1861 (unificaçión) 2 zùgno 1946 (repùbrica)
Intrâ inte l'ONU	14 dexénbre 1955
Intrâ inte l'UE	25 marso 1957 (ménbro fondatô)
Superfìcce
Totâle	302 068,26 km² (72º)
% de ægoe	2,4%
Popolaçión
Totâle	58 983 000 ab. (30 zùgno 2022) (25º)
Denscitæ	195,26 ab./km² (39º)
Nómme di abitànti	Template:AggNaz/Itàlia
Giögrafîa
Continénte	Eoröpa
Fûzo oràrio	UTC+1 (CET) UTC+2 (CEST) (ôa legâle)
Economîa
Valûta	Euro
PIL (nominâle)	2 090 448[1] milioìn de $ (2020 stima) (8º)
PIL pro capite (nominâle)	34 428[1] $ (2020 stima) (28º)
PIL (PPA)	2 515 796[1] milioìn de $ (2020 stima) (12º)
PIL pro capite (PPA)	41 433[1] $ (2020 stima) (33º)
ISU (2005)	0,941 (arto) (20º)
Consùmmo energético	0,63 kW/h kWh/ab. anno
Vàrie
Codici ISO 3166	IT, ITA, 380
TLD	.it, .eu
Prefìsso tel.	+39
Sigla autom.	I
Inno naçionâ	Il Canto degli Italiani
Fèsta naçionâ	2 zùgno

L'Itàlia (Nómme ofiçiâ: Repubblica Italiana), o l'é in paize do sud Euròpa , fondatô da Comunitæ Europea into 1957, a seu capitâ a l'é Romma.

L'Itàlia a confìnn-a a nòrd ovest co-a Fransa, a nòrd co-a Svissëa e l'Austria e a nòrd est co-a Slovenia. I stati sovren de San Marin e do Vatican son a l'interno do teritöio italiàn. Campion d'Italia a l'é un'exclave italiann-a into teritöio svìsseo.

L'Itàlia a l'é stæta a patria de inportanti coltûe eoropêe: Etruschi, Greghi e Romen.

A seu capitâ Romma a l'é a sêde da Gexa Cattolica e un di çentri ciù inportanti do Crestianeximo. L'Itàlia a l'é stæta o céntro de l'Impêo Roman e de l'Eoröpa fin a-e invaxoìn di bàrbari e a-o consegoente declìn.

Co-o Renascimento, a coltûa italiànn-a a l'à repigiòu o seu ròllo dominante in Eoröpa, mantegnûo fin a-o prinçipio do ventéximo sécolo.
Politicamente l'Italia, doppo a-a cheita de l'impêo roman, a l'é stæta divîza in diversci stati sovren, soventi controlæ da de potense foreste, fin a-e guære d'indipendensa e a-a monarchia di Savoia. Doppo a tragica esperiensa da dittatûa fascista, l'Itàlia a l'é vegnûa unn-a repùbbrica democràtega, ménbro do G8 e fondatô da Comunitæ Europea.

Quésta seçión a l'é ancón vêua. Ti pêu agiutâ a scrîvela!

Quésta seçión a l'é ancón vêua. Ti pêu agiutâ a scrîvela!

A región giogràfica da penîzoa italiànn-a a vêgne unîa politicaménte pe-a prìmma vòtta co-a Repùblica româna (509-27 a.C. prìmma de Crìsto), ma o caràtere inperiâle de conquìste fæte inti sécoli dòppo da Rómma o travîza o caràtere naçionâle che sta región chi a l’êa li pe consegoî in sciâ fin do I sécolo primma de Crìsto.

Arivâ in çìmma a-o svilùppo polìtico, econòmico e sociâle, Rómma inperiâle, co-a sò òrganizaçión sòcio-polìtica, a làscia 'n ségno perpétoo inta stöia de l'umanitæ. Inte tùtti i teritöi de l'inpêro, i Români tiàn sciù çitæ, stràdde, pónti, condûti e fortificaçioìn, e espòrtan dapertùtto o sò modéllo de civiltæ e, into mæximo ténpo, ìntegran e popolaçioìn e e civiltæ asogetæ inte'n procèsso coscì profóndo che pe sécoli, ancón dòppo a fìn de l'inpêro, ste génte chi contìnoan a ciamâse "române". A civiltæ nasciûa in scê zìnn-e do Téivie, cresciûa inte l'época republicànn-a e in sciâ fìn svilupâ inte l'etæ inperiâle, a l'é a-a bâze de l'atoâle civiltæ òcidentâle.

Quésta seçión a l'é ancón vêua. Ti pêu agiutâ a scrîvela!

Quésta seçión a l'é ancón vêua. Ti pêu agiutâ a scrîvela!

Quésta seçión a l'é ancón vêua. Ti pêu agiutâ a scrîvela!

Quésta seçión a l'é ancón vêua. Ti pêu agiutâ a scrîvela!

Quésta seçión a l'é ancón vêua. Ti pêu agiutâ a scrîvela!

Quésta seçión a l'é ancón vêua. Ti pêu agiutâ a scrîvela!

L'Itàlia a l'é comunemente ciammà "o stivâ" pe a seu forma, co-a Puggia in sciô tacco e a Calabria in sciâ pónta. O nòrd d'Itàlia o l'é caraterizòu da-e cadenn-e montagnôze de Arpi e da-a Cianûa padann-a. I Appennin van da-a Ligùria fin a-o meridión d'Italia e dividdan a còsta do mâ Tirren da quella do mâ Adriatego. O monte ciù erto d'Italia e d'Eoröpa o l'é o Monte Gianco, ch'o segna ascì o confìn co-a Fransa. A Siçilia a l'é l'izôa ciù grande d'Italia e do Mâ Mediterraneo.

• 
  Lago de Garda
• 
  Monviso
• 
  Sardegna
• 
  Rizæe arente a Vercelli

• Regioin d'Italia

1. ↑ ^{1,0 1,1 1,2 1,3} (EN) World Economic Outlook Database, April 2019, in sce imf.org. URL consultòu o 7 agòsto 2023.

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Italia

V · D · M Stâti de l'Eoröpa
Albanîa ·  Andòra ·  Àostria‎ ·  Azerbaijan[1] ·  Bèlgio ·  Bielorùscia ·  Bòsnia-Erçegòvina ·  Bulgarîa ·  Çitæ do Vaticàn ·  Croàçia ·  Danimàrca ·  Estònia ·  Finlàndia ·  Frànsa ·  Giörgia[1] ·  Germània ·  Grêcia ·  Irlànda ·  Islànda ·  Itàlia ·  Kazakistan[1] ·  Letònia ·  Liechtenstein ·  Litoània ·  Lusenbùrgo ·  Maçedònia do Nòrd ·  Mâta ·  Moldàvia ·  Mónego ·  Montenéigro ·  Norvéggia ·  Pàixi Bàsci ·  Polònia ·  Portogàllo ·  Régno Unîo ·  Repùbrica Cêca ·  Romanîa ·  Rùscia[2] ·  Sàn Marìn ·  Sèrbia ·  Slovàchia ·  Slovénia ·  Spàgna ·  Svéçia ·  Svìsera ·  Turchia[2] ·  Ucraìnn-a ·  Ungherîa
Riconosciménto limitòu	Abkhazia[1] ·  Kosovo ·  Oséçia do Sùd[1]
De facto indipendénti	Transnistria
Dipendénse	Danimàrca ( Fær Øer) ·  Régno Unîo ( Gibiltæra ·  Guernsey ·  Jersey ·  Izoa de Man)
↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Stâto parçialménte eoropêo a segónda da convençión giögràfica adotâ ↑ 2,0 2,1 Parçialménte in Àzia