Michê vòn Mêlas

Michê vòn Mêlas (in tedésco Michael Friedrich Benedict von Melas), nasciûo a Radeln a-i 12 de màzzo do 1729 e mòrto a Elbeteiniz a-i 31 de màzzo do 1806, o l'é stæto 'n generâle aostrìaco de l'época napoliònica.

O l'é intròu inte 'n regiménto de fanterîa into 1746. Cómme agiutànte de cànpo do feldmarasciàllo Leopold Joseph von Daun o l'à fæto a goæra di sètte ànni, o l'é arivòu a-o gràddo de colonéllo into 1781 e quéllo de magiô generâle into 1789. Into 1793, o l'à comandòu 'na bregàdda in sciâ Sambre. O l'à conbatûo cómme leugotenénte feldmarasciàllo into 1794 in sciô Bàsso Rêno e into 1795 in sciô Rêno de Mezo, dónde, dòppo a ritirâta do Beaulieu, o l'é stæto pe bén bén de ténpo comandànte màscimo.

A-a fìn do 1798, o l'é stæto destinòu a càppo do quartê generâle do Prìnçipe Friedrich d'Orange-Nassau, comandànte de l'armâ d'Itàlia, in previxón da canpàgna ch'a s'anonçiâva za pe l'ànno dòppo. A mòrte inprovîza do prìnçipe, a-i 6 de zenâ do 1799 a Pàdova, pe córpa de 'n'infeçión, a l'à costréito l'arçidùcca Càrlo, comandànte de tùtti i ezèrciti inperiâli, a pasâ o comàndo a-o Mêlas.

Quésto o l'à comensòu bén co-o bàtte, insémme a-o generâle rùscio o Suvorov, i françèixi do MacDonald in sciâ Trébia e quélli do Joubert, ch'o l'é mòrto inta batàggia, a Nêuve. Dòppo chò-u Suvorov o l'êa andæto in Svìsera p'afrontâ o Masêna, o Mêlas, a-o comàndo de 40.000 sordàtti aostrìachi, o l'à batûo a-i 4 de novénbre vixìn a Genöla o generâle françéize Championnet e o l'à pigiòu a çitæ de Cùnio. Into 1800, o l'êa arivòu scinn'a-o dipartiménto do Var e o se preparâva, dòppo avéi òcupòu a Ligùria e asediòu Zêna (da-i 6 d'arvî a-i 4 de zùgno de quell'ànno), a invàdde a Provénsa, quànde o generâle Bonapàrte, tornòu inderê da-a canpàgna d'Egìtto, o gh'é arivòu a-e spàlle con l'atraversâ e Àlpi Òcidentâli e o l'à interótto e sò lìnie de comunicaçión. O Mêlas o l'à çercòu de reagî e o l'à afrontòu o nemîgo inta batàggia de Maréngo e gh'é mancòu pöco ch'o ghe riêscìsse. Ma l'avéi credûo tròppo fîto d'avéi batûo i Françéixi o gh'é costòu câo, perché l'inprovîzo arîvo di sordàtti do generâle Desaix, ch'o l'é mòrto in batàggia, o l'à inversòu e sciòrte do scóntro e o Mêlas o l'é stæto batûo.

Descoragiòu da sta batòsta, o l'à firmòu a convençión de Lisciàndria, ch'a gh'à inpòsto de retiâse a-o de la do Mìncio. O l'é stæto trasferîo a comandànte generâle da Boémia e into 1806 o l'à lasciòu l'ezèrcito. O l'é mòrto tréi mèixi dòppo.

• s:L'asédio de Zena inte l'anno 1800, traduto do-u Rîco Carlîni.

• Wikimedia Commons a contêgne di files in sce Michê vòn Mêlas