Oliefboum

De boum haet 'ne griesgekleurde sjtam. Hae kèn tot 10 maeter hoag greuje. De sjpietse blaar zint glad, gries-zilvergreun en doon aan dat van de wie (wilg) dinke. Hie sjtoon ze èvvel tegeneuverein. De klein liechgreun-gael bleumkes sjtoon in trosse.

De buim, die in cultuur were gebrach, were truukgesjnoeid um de vröchte miè loch te geve en um 'n handzaam plökhuègde te bewèrksjtèllige. Door krusinge besjtoon d'r tegewoordig ca 80 soorte.

Veural in de leng rónd de Miedellandse ziè were oliefbuim gekweek. Dèks sjtoon ze op terrasse in de hellinge. Ouch in de subtropische gebiede van Amerika vingk cultuur plaats. In Nederland sjtoon de plante in pöt of kuup. Ouwer plante zouwe 'ne zachte winter kènne euverleve.

 

De vröchte, olieve, zint 'n soort klein pruumkes, mèt 'ne koon (sjteinvröch). 't Vröchvleisj ies eetbaar, meh olieve moete waal ingelag were. Dat kèn gebeure mèt zoawaal ónriepe (greun) es mèt riepe (zjwarte) olieve. De zjwarte zint zachter van sjmaak.

De ougs vingk plaats in 't late naojaor. Tegewoordig gebeurt dat mèt 't oet de boum sjöddele van de olieve, die op 'n gedrappeerd kleid terech kómme.

Zoawaal 't vröchvleisj es de koon bevatte olie, dae door peersje weurt gewonne. Koud peersje (extra vierge) geuf de bèste kwaliteit. Deze olie ies kleurloos en weurt in de keuke gebruuk veur o.m. in sjlasauze. De werm gepeersjde olie of twiède peersjing levert olie van minder kwaliteit. Deze weurt toegepas in de zeipindustrie en um te sjmere. 't Peersje gebeurt meistal in 'n oliemeule.

't Hout van de oliefboum ies hel en grillig van teikening. Me maak d'r klein veurwerpe van zoa-es sjlabesjtek, broadplanke, eierdöpkes, kumpkes e.d.