Sjtad

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Remunjs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

'n Sjtad is 'n plaats wo miense wone. Traditioneel wore sjteejer plaatse mit sjtadsrechte, es 't höbbe van 'n sjtadsmoer of 't haoje van 'n mert. Taegeweurdig wörd 't óngersjeid tösse sjtej en dörper meistal gemaak op gróndj van 't aantal inwoners of van 't veurzeningeniveau. Wo dörper zich kinmerke door e lanjelik karakter, minder veurzeninge en 'n hechte gemeinsjap, zeen sjtej dichter bevolk, höbbe meer veurzeninge, en kinne gèn hechte gemeinsjap. Inwonersaantalle zeen es maotstaf sterk aafhenkelik van de algeheel bevolkingsdichheid van e gebied: zo zal 'n plaats mit zoget 1000 inwoners in Tsjaad al 'n sjtad zeen, wiel dao in Japan teminste 100.000 inwoners veur neudig zeen.

't Ongersjeid tusse sjtad en gemeinte is veural organisatorisch en juridisch, soms vormp 'n sjtad mit de omligkende dörpe 'n gemeinte. Veur de Nederlands wètgaeving besjteit de term sjtad neet, die kint allein gemeintes ('n oetzundering is de hoofsjtad Amsterdam).^[1] Op 't Belsj kinne gemeintes bie Keuninklik Besjloet waere aangeduujd es 'n sjtad.

Róndj grote sjteejer bevinje zich duk 'n aantal anger plaatse die ouch 'verstedelik' zeen, det wil zegke det ze groter zeen gewaore en gedeiltelik hun dörpse karakter höbbe verlaore. Deze zogenaamde subsjteejer zeen meistal sterk op de sjtad gerich veur voorzieninge en werkgelegeheid. Sjtad en subsjteejer same heite 'n agglomeratie. Sjteejer mit miljoene inwoners nömp me 'n miljoenestad (metropool, metropolis).

'n Waereldsjtad is 'n prominent internationaal centrum op 't gebied van hanjel, bankweze, financië, innovatie en mert. De term waereldsjtad waerde geïntroduseerd door sociologe Saskia Sassen in 1991 en wörd sindsdien, dankzij de toenömmende globalisering, in toenömmende maote gebroek. De term deent neet te waere verward mit miljoenesjtad. Wo 'n miljoenesjtad 'n groot inwoneraantal haet, haet 'n waereldsjtad internationaal väöl invloed en mach. Waereldsjteejer höbbe volges Sassen meer mitein gemein dan mit sjteejer in hun eige landj. In toenömmende maote höbbe waereldsjteejer gén lenjelike politiek meer neudig, maar ze ongerhaoje drèkte bänj mitein. Ouch in Nederlandj wörd dit steeds dudelikker, wat te zeen valt aanne toenömmende vraog nao meer autonomie veur de Randstad, bijv. door 'n Randstadprovincie.