Musicologie

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Musicologie of meziekwetensjap is de wetensjappeleke studie vaan meziek. 't Umvat disciplines wie de meziekanalyse ('t bestudere en besjrieve vaan de meziek nao zien technische eigesjappe), de meziekhistorie ('t make vaan biografieë vaan musici, 't besjrieve vaan stijloontwikkeling, 't oonderzeuk nao oetveuringspraktijke) en de mezieksociologie (oonderzeuk nao de receptie vaan meziek, nao d'n achtergroond vaan de mekers, nao de boetemuzikaol dinger die me mèt meziek verbint). Interdisciplinair gebeje zien d'n akoestiek, de meziekpsychologie en de cognitieve meziekwetensjap; de lèste twie ligke ouch in 't verlengde vaanein.

Oonderzeuk nao meziek is al iewelaank gedoon. Gemeinelek góng 't daan um 't opstèlle vaan meziektheorie. Pas roond 1800 begós me ziech in Europa ummer mie veur de meziekhistorie te intrèssere. Ouch góng me toen dèkser oonderzeuk doen in de kolonië, boe me oetheimse meziek kós opteikene. Es vaajer vaan de meziekwetensjap zuut me in 't gemein d'n Oostenrieker Guido Adler, dee ind negentienden iew in Wene d'n iersten hoeglierer in dees wetensjap woort. Meziekwetensjap weurt in de Benelux gedoceerd aon de universiteite vaan Amsterdam, Utrech en Leuve.

Vaanajds deilt me de meziekwetensjap op in historische en systematische meziekwetensjap, die wèrke mèt versjèllende methodes en versjèllende weerdes. Dit versjèl geit nog trök op 'n essay vaan Adler. Door de jaore heer is de sjeiing minder absoluut gewore; ouch zien disciplines debij gekoume.

Hei-oonder versteit me 't oonderzeuk nao meziek vaan vreuger. 't Geit daan in principe euver westerse kunsmeziek ('klassieke meziek'). Wie de meziekwetensjap oontstoont, waor me veural nog volop doende de meziek vaan middeliewe en renaissance te oontdèkke. 't In kaart bringe vaan dee meziek, 't oontraofele vaan de notatie, 't tracere vaan zien oontwikkeling en 't oetzeuke wie 't kloonk kin me es ein vaan de groetste realisaties vaan de meziekwetensjap zien. Later kaom de focus wijer nao veure en góng me dinger oonderzeuke wie 't oontstoon vaan de klassieke stijl.

Historische meziekwetensjap riech ziech sterk op bronnenoonderzeuk: in 't gemein weure partiture bestudeerd in plaots vaan de klinkende meziek. Daoneve zien ouch biografieë (daan wel biografische bijdraoge) vaan componiste en aander musici oonderdeil vaan studie, zoe good wie de historische oetveuringspraktijk. De lèste discipline heet musici bijgestande die awwe meziek weer wèlle speule wie ze vreuger kloonk, in plaots vaan ziech op de moderne orkespraktijk te riechte.

Eigentiedse (klassieke) meziek is langen tied oet 't ziech vaan de musicologie gebleve; feitelek góng me ziech dao pas nao d'n oorlog mèt bezeghawwe.

Heibij oonderzeuk me in feite de meziek vaan noe. Vaanajds geit 't daan veural um volksmeziek en oetheimse meziek, de zoegeneumde etnomusicologie. Wie Europese len in de negentienden iew hun koloniaol rieke sterk gónge oetbreie, kraog me ummer mie intrèsse in de culture vaan die len. Zoewel gelierde, 'klassieke' meziektradities wie gamelan en raga's es volkse tradities wie Afrikaonse trommelmeziek woorte besjreve. Korter bij hoes heel me ziech ouch bezeg mèt de Europese volksmeziek, boebij nationalistische bedoelinge dèks neet wied eweg waore.

Bij de etnomusicologie weurt de meziek dèks getranscribeerd. Vreuger gebeurde dat zoeväöl meugelijk t'r plaotse, door de veldwèrker zelf, later góng me de meziek opnumme (iers mèt wesrolle, daan mèt bandrecorders) um 'm later op ketoer esnog in note op te sjrieve. Vaan belaank is hei neet allein de meziek zelf, meh ouch de contex boe 'r in weurt gemaak. Veur väöl volker is meziek naomelek deil vaan e ritueel en zien diverse taboes en gebruke draon verboonde. Ouch woort väöl werk gemaak vaan 't besjrieve vaan de meziekinstruminte (de zoegeneumde instrumintelier), väöl iejer al es in de historische meziekwetensjap.

Amusemintsmeziek daan wel popmeziek woorte hiel laank te min gevoonde veur oonderzeuk. 't Is eigelek pas sinds de jaore zeventeg en tachteg tot me dit is goon doen. D'n Oos-Duitser Peter Wicke waor dao pioneer in. Euver 't algemein kaom dit oonderzeuk oet sociologischen hook: me oonderzoch neet de meziek zelf, meh iejer 't iamgo vaan de popmusici, hunnen achtergroond, hun pebliek, d'n invlood vaan de merret en platefirma's etc. Arguminte daoveur zien tot popmeziek in 't gemein neet weurt opgesjreve meh klinkend vaan de plaat kump, en tot 't pebliek väöl mie mèt 't imago es mèt 'de meziek zelf' bezeg zouw zien. 't Gief evels ouch lui die dao aanders euver dinke en de popmuziek wel gewoen analysere.

Ouch 't oonderzeuk nao jazz is pas later op gaank gekoume. Hei oonderzeuk me evels väöl mie de mezieknote zelf. Dat is ouch inherent aon de meziek, boe me vaanajds al weurt ingeveurd in de meziektheorie en boe me soliste op hun improviserend vermoge beoerdeilt.

• Lies vaan musicologe