1941
1941 (MCMXLI) waor e gewoen jaor wat begós op 'ne goonsdag op de Gregoriaanse kalender.
Gebäörtenisse
[bewirk | brón bewèrke]
- 1 jannewarie - Eësjte Nuujjaorsconcert van de Wiener Philharmoniker in de Wiener Musikverein.
- 10 jannewarie - Vanaaf vandaag mótte alle joadse inweunesj van Nederlandj zich laote registrere. Ouch die wat mèr eine joadse veurawwer haet gehad, mót zich melje. Ziej mótte daoveur zelf eine göjje betale. D'r waere oetentelik 157.000 formelere in Den Haag óntvange. Gein ein plaatsjelik bureau haet de oproop gesaboteerd of vertraag.
- 20 jannewarie - Franklin Delano Roosevelt lègk opnuuj de eed aaf es president van de Verenigde Sjtate. Hae is daomèt de eësjte en de lètste president dae ein derde ambstermien krit.
- 1 fibberwarie - Georgi Zjoekov wirt chef-sjtaf van 't Roaj Leger.
- 4 fibberwarie - De Amerikaanse chemicus Roy Plunkett maak zien oetvènjing van teflon waereldkundig.
- 10 fibberwarie - 't Eësjte nummer van 't illegaal blaad Het Parool versjient.
- 11 fibberwarie - Biej óngeregeldheje in de Jodebuurt van Amsterdam kump de WA-man Hendrik Koot óm 't laeve. Daodoor sjtieg de sjpanning in de hoofsjtad tot ein kaokpuntj. De Jodebuurt wirt door de Duutsjers aafgesjlaote door de brögke op te haole.
- 13 fibberwarie - Op Duutsj bevel is oet de Amsterdamse joadse burgeriej eine Joodsche Raod geformeerd. Vandaag sjprook me af dat de Rao in 'hoofzaak ein oetveurende en euverbrèngende taak zal höbbe, mèr gein verantjwoordelikheid kènt drage veur de opdrachte die hae haet euver te brènge'. Ouch sjtèlt me dat me neet zoa wied kènt gaon 'veur de jode óneërvol opdrachte te aanvaarde.'
- 15 fibberwarie - De besjture van 8 Groningse sjtudentevereiniginge richte eine breef aan de Duutsje gevolmachtigde veur de provincie Groninge nao aanleiding van de inveuring van eine 'numerus clausus' (beperking van 't aantal) veur Joadse sjtudente.
- 25 fibberwarie - Oet protes taenge tweë razzia's wirt in Amsterdam de Fibberwariesjtaking georganiseerd. De sjtaking wirt hèl neergesjlage: d'r valle hiebiej neuge doaje en veerentwintig zjwaorgewónje.
- De Balkan raak gans in Duutsj/Italiaanse hènj.
- 7 april - De Nederlandjse hulpmienevaeger Maria R. Ommering raak, biej ein vaegactie in Milford Have besjadigd door ein exploderende mien.
- 13 april - Neutraliteitseuvereinkóms wirt geteikend tösje de USSR en Japan.
- 27 april - Oprichting van 't Sjloveens Bevriejingsfront in Ljubljana.
- 1 mei - 't Is Jode verboaje óm vriej beroepe oet te oefene ten behoeve van neet-jode.
- 10 mei - De lètste groate lóchaanval in de Blitz truf (Westminster) - De vergaderzaal van 't Èngelsje Leëgerhoes en 't British Museum waere verrinneweert.
- 26 mei - Alle Nederlandjse orkeste zint geariseerd, dat wilt zègke dat de joadse musici van deilname dao-aan oetgesjlaote zint.
- In Nederlandj maoge Jode neet meë in sjouwburge en bioscope kómme, oetgezunjerd de zgn. joadse theaters. Dao maoge gein ariërs kómme.
- 4 juni - De veurmalige Nederlandjse mienelègker Van Meerlant geit in Britse deens verlaore door ein mienexplosie, 42 Britse opvarende kómme óm 't laeve.
- 13 juni - De Vichy-regering gebeujt alle (neet-Franse) joadse burgers in 't neet-bezatte deil van Frankriek te internere. De anti-joadse maotregel zouw ein eige initiatief zeen van de Vichy-regering.
- 22 juni - Operatie Barbarossa: Hitlers troepe valle Rusland bènne.
- 25 juni - Ein groat aantal min of meë bekènde Nederlandjse communiste wirt gearresteerd.
- 12 juli - De Nederlandjse poletieke partieje waere verboaje.
- 18 juli - in Nederlandj waere de sjtudentenorganisaties verboaje.
- 25 juli - Nao aanleijing van de bezètting van Frans Indochina door Japan, sjtèlt president Roosevelt taenge de agressor eine aolie-boycot in. Nederlandj dat in Nederlands-Indië eine belangrieke aolieleveranceer is van de Japanners, deit aan de boycot mit.
- 18 augustus - De eësjte 200 gevangene kómme aan in kamp Amersfoort. 't Is eine groep communiste die eërder ware geïnterneerd in kamp Schoorl.
- 3 september - In Amsterdam maoge jode neet meë deilnumme aan merte. Veur de joadse sjtraothanjel waere veer apaarte merte aangeweze.
- 11 september - De Belzje Keuning Leopold III trouwt in 't geheim mèt Lilian Baels, dochter van Hendrik Baels, veurmalig gouverneur van de provincie West-Vlaandere. Zie krit de adellike titel Prinses van Rety.
- 19 september - De verordening wirt van krach wobiej alle joade in Duutsjlandj verplich zint op sjtraot ein Jodesjter te drage. Dit gèldj veur alle jode vanaaf zös jaor.
- 3 oktober - De herdènking in de Pieterskirk van 't Leids óntzèt wirt geleid door ds. H.C. Touw. Dae besjrief 't belag en 't óntzèt zoa, dat alle aanwezige begriepe dat hae 't haet euver de Duutsje bezètting. De laezing wirt de volgende jaore op Leids óntzèt in samevatting veurgelaeze op Radio Oranje.
- 10 oktober - Insjtallatie in de Rotterdamse gemeinteraod van de NSB'er Müller tot burgemeister es opvolger van Pieter Oud.
- 3 december - Eësjte vergadering van de Nederlandse Cultuurraod.
- 5 december - Ónger leijing van generaal Georgi Zjoekov sjtart 't Russische leger biej Moskou ein taengeoffensief taenge nazi-Duutsjlandj.
- 7 december - Aanval op de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor door Japanse vleegtuge.
- 8 december - Aorlogsverklaoring van de Verenigde Sjtate aan Japan.
- 8 december - Nederlandj besjouwt zich in sjtaot van aorlog mèt Japan.
- 11 december - Duutsjlandj, gevolg door Italië, verklaort de aorlog aan de Verenigde Sjtate.
- 14 december - Hitler geuf opdrach tot de boew van de Atlantikwall.
- 14 december - De Nederlandjse Unie wirt door de bezètter verboaje.
- 15 december - De Nederlandjse ónderzeëboat O 16 löp, in de Golf van Siam, op ein Japanse zeëmien, 41 van de 42 bemanningsleje kómme biej de explosie óm 't laeve.
- zónger datum
- Pfizer begint mèt de massaproductie van penicilline, dat in WO II väöl laeves zal redde.
Nobelprieze
[bewirk | brón bewèrke]De Nobelprieze woorte dit jaor neet touwgekind.
Franklin Delano Roosevelt (daarde kier)
Gebore
[bewirk | brón bewèrke]
allebei gebaore in 1941.
- 1 jannewarie - Simón Andreu, Sjpaanse acteur
- 7 jannewarie - Willem van Kooten, Nederlandse diskjockey (Joost den Draaijer), mediapionier en -óngernummer
- 8 jannewarie - Graham Chapman, Britse acteur en sjriever (gesjtorve 1989)
- 9 jannewarie - Joan Baez, Amerikaanse folkzangeres
- 12 jannewarie - Chet Jastremski, Amerikaanse zjwömmer
- 14 jannewarie - Faye Dunaway, Amerikaanse actrice (o.a. Bonnie and Clyde en Chinatown)
- 15 jannewarie - Don Van Vliet, Amerikaanse zenger en sjilder
- 16 jannewarie - Gerard Koel, Nederlandse fitserenner
- 21 jannewarie - Plácido Domingo, Sjpaanse operazenger, ein van De Drie Tenoare
- 24 jannewarie - Neil Diamond, Amerikaanse zenger
- 30 jannewarie - Dick Cheney, Amerikaanse politicus, vicepresident ónger George W. Bush
- 30 jannewarie - Tineke Lagerberg, Nederlandjse zjwömster
- 8 fibberwarie - Nick Nolte, Amerikaanse filmacteur en producer
- 9 fibberwarie - Dick Rienstra, Nederlandse acteur en zenger
- 11 fibberwarie - Sergio Mendes, Braziliaanse muzikant
- 11 fibberwarie - Ria Valk, Nederlandse zangeres
- 16 fibberwarie - Kim Jong-Il, Noord-Koreaans president/dictator
- 17 fibberwarie - Gene Pitney, Amerikaanse zenger en songwriter (gesjtorve 2006)
- 27 fibberwarie - Paddy Ashdown, Britse politicus en diplomaot (gestorve 2018)
- 8 miert - Mohammed Rabbae, Marokkaans-Nederlandse politicus
- 18 miert - Wilson Pickett, Amerikaanse zenger (gesjtorve 2006)
- 21 miert - Paul Fentener van Vlissingen, Nederlandse óngernummer, columnist, publicist en natuurbesjermer (gesjtorve 2006)
- 21 miert - Dirk Frimout, Belzje ruumdevaarder
- 26 miert - Richard Dawkins, Britse bioloog
- 29 miert - Meta de Vries, Nederlandse diskjockey/radiopresentator
- 11 april - Joop Braakhekke, Nederlandse tv-kok
- 12 april - Euson, Arubaanse zenger
- 12 april - Bobby Moore, Èngelsje voetballer (gesjtorve 1994)
- 14 april - Julie Christie, Britse actrice (o.a. Dokter Zjivago)
- 19 april - Roberto Carlos, Braziliaanse zenger
- 20 april - Ryan O'Neal, Amerikaanse acteur
- 27 april - Friedrich Goldmann, Duutsje componist en dirigent (gesjtorve 2009)
- 27 april - Tineke de Nooij, Nederlandse tv-presentatrice
- 2 mei - Jules Wijdenbosch, Surinaamse politicus
- 13 mei - Imca Marina, Nederlandse zangeres
- 14 mei - Ada den Haan, Nederlandse zjwömster
- 15 mei - Edy Schütz, Luxemburgse fitserenner
- 22 mei - Bruno Ganz, Zwitsersen acteur (gestorve 2019)
- 23 mei - Hans Ouwerkerk, Nederlandse burgemeister van Lekkerkerk, Groninge, Emmen en Almere
- 24 mei - Bob Dylan, Amerikaanse zenger en leedjessjriever
- 2 juni - Charlie Watts, Britse drummer (The Rolling Stones)
- 10 juni - Harry Muskee, Nederlandse zenger (Cuby and the Blizzards)
- 16 juni - Jan Schröder, Nederlandse fitserenner (gesjtorve 2007)
- 21 juni - Hein Verbruggen, Nederlandse sjportbesjtuurder
- 21 juni - Carol van Herwijnen, Nederlandse acteur (gesjtorve 2008)
- 24 juni - Julia Kristeva, Tsjechische Franstaolege sjriefster
- 4 juli - Johnny Lion, Nederlandse popzenger (gestorve 2019)
- 16 juli - Desmond Dekker, Jamaicaanse componist en zenger (gesjtorve 2006)
- 16 juli - Hans Wiegel, Nederlandse politicus en besjtuurder
- 18 juli - Frank Farian, Duutsje meziekproducent, zenger en leedjessjriever
- 19 juli - Neelie Kroes, Nederlandse politica (VVD)
- 30 juli - Paul Anka, Amerikaanse zenger
- 1 augustus - Jordi Savall, Spaonse gambis en meziekwetensjapper
- 10 augustus - Kees van Kooten, Nederlandse sjriever
- 13 augustus - Piet van der Kruk, Nederlandse gewichheffer en kogelsjtoater
- 14 augustus - David Crosby, Amerikaanse muzekant (o.a. Crosby, Stills, Nash & Young)
- 17 augustus - Fritz Wepper, Duutsje acteur (Harry Klein in de krimi-televisieseries Der Kommissar en Derrick)
- 19 augustus - Bruno Albert, Belzje architek
- 20 augustus - Slobodan Milošević, Joegoslavische partiejleijer en president (gesjtorve 2006)
- 31 augustus - Henk Terlingen, Nederlandse sjportjournalist en -presentator (gesjtorve 1994)
- 6 september - Willibrord Frequin, Nederlandse journalist en tv-presentator
- 6 september - Rudie Liebrechts, Nederlandse sjaatser en fitserenner
- 9 september - Otis Redding, Amerikaanse soulzenger (gesjtorve 1967)
- 16 september - Lenie 't Hart, Nederlandse directrice zeëhunjcrèche Pieterburen
- 19 september - 'Mama' Cass Elliott, Amerikaanse actrice en zangeres van The Mamas and the Papas (gesjtorve 1974)
- 24 september - Linda McCartney, Amerikaanse zangeres en dere-activiste (gesjtorve 1998)
- 28 september - Dr. Edmund Stoiber, Duutsje politicus
- 30 september - Paul Bremer, Amerikaanse besjtuurder, ambassadeur in Nederlandj, bewèndjveurder euver Irak nao 't verdrieve van Saddam Hoessein
- 3 oktober - Chubby Checker, Amerikaanse rock-and-roll-zenger
- 8 oktober - Jesse Jackson, Amerikaanse dominee en miensjerechte-activist
- 13 oktober - Paul Simon, Amerikaanse zenger
- 24 oktober - Frank Aendenboom, Vlaamse acteur (Johan en de Alverman)
- 25 oktober - Anne Tyler, Amerikaanse sjriefster
- 25 oktober - Pieter de Vink, Nederlandse radio- en tv-journalist en -presentator (gesjtorve 2007)
- 30 oktober - Otis Williams, Amerikaanse zenger (The Temptations)
- 31 oktober - Derek Bell, Britse autocoureur
- 31 oktober - Jan Stekelenburg, Nederlandse tv-verslaaggaever en -regisseur
- 31 oktober - Johan Stekelenburg, Nederlandse vakbóndjsveurzitter en burgemeister (gesjtorve 2003)
- 4 november - Martin Brozius, Nederlandse acteur en tv-presentator (Ren je Rot) (gesjtorve 2009)
- 5 november - Art Garfunkel, Amerikaanse zenger
- 12 november - Huib Rooymans, Nederlandse acteur
- 18 november - Toon Tellegen, Nederlandse sjriever van kènjerbeuk
- 24 november - Pete Best, Britse drummer (The Beatles)
- 27 november - Louis van Dijk, Nederlandse pianist
- 8 december - Geoff Hurst, Èngelsje voetballer
- 9 december - Beau Bridges, Amerikaanse acteur
- 12 december - Liesbeth List, Nederlandse zangeres en actrice
- 17 december - Dave Dee, Britse zenger (gesjtorve 2009)
- 17 december - Yvonne Keuls, Nederlandse sjriefster
- 22 december - Lanna Saunders, Amerikaanse actrice (gesjtorve 2007)
- 23 december - Serge Reding, Belzje gewichtheffer (gesjtorve 1975)
- 25 december - Guido Reybrouck, Belzje wielrenner
- 31 december - Sir Alex Ferguson, Sjotse voetbaltrainer, manager van Manchester United
Gesjtorve
[bewirk | brón bewèrke]
gesjtorve op 8 jannewarie 1941.
gesjtorve 28 mieërt 1941.
- 4 jannewarie - Henri Bergson (81), Franse filosoof
- 5 jannewarie - Amy Johnson (37), Èngelandjse eësjte vrouwelike piloot
- 8 jannewarie - Robert Baden-Powell (83), Britse gróndjlègker van de scouting
- 13 jannewarie - James Joyce (58), Iers auteur
- 4 fibberwarie - Samuel van den Bergh (76), Nederlandse óngernummer
- 13 fibberwarie - Blind Boy Fuller (33), Amerikaanse bluesmuzikant
- 13 miert - Bernardus IJzerdraat (49), Nederlandse verzètssjtriejer
- 28 miert - Virginia Woolf (59), Britse sjriefster en feministe
- 30 april - Edwin S. Porter (71), Amerikaanse regisseur
- 6 mei - Franz Koenigs (59), Nederlandse bankeer en kunsverzamelaer
- 7 mei - James George Frazer (87), Sjotse antropoloog
- 15 mei - Law Adam (32), Nederlandse voetballer
- 4 juni - Keizer Wilhelm II van Duutsjlandj (82), Geabdiceerde keizer van Duutsjlandj
- 13 juni - Lodewijk van Hamel (26), Nederlandse marine-offeceer en verzètssjtriejer
- 10 juli - Jelly Roll Morton (56?), Amerikaanse jazzpianist en componist
- 26 juli - Josephine Siebe (71), Duutsje sjriefster
- 7 augustus - Rabindranath Tagore (80), Brits-Indische sjriever (Nobelpries in de Literatuur 1913)
- 14 augustus - Maximiliaan Kolbe (47), Poolse Franciscaans Conventueel, katholieke preester en martelaer
- 30 augustus - Peder Oluf Pedersen (67), Deens ingenieur en natuurkundige
- 12 november - Leo Graetz (85), Duutsje natuurkundige
- 18 november - Walther Nernst (77), Duutsje natuur- en sjeikundige
- 22 november - Kurt Koffka (55), Duutsje psycholoog
- 11 december - Frank Conrad (67), Amerikaanse elektrotechnicus, oetvènjer en radio-pionier
Meziek
[bewirk | brón bewèrke]- Biej de belaegering van Tobroek wirt Lili Marlene populair aan allebeie kantje van 't front.
