Mofers

Veurblaad - Recènte verangeringe - Alle Artiekele - De Kaffee - Zandjbak - Hölp - Willekäörige pazjena - Aanmelle veur Wikibeuk - Gebroekersportaol - Spellingshölp - Bokelies

---

Mofers of Moferts is de taal, die gespraoke wuuertj in de stad Mofert en 't boetegebied van Mofert. Mofers is 'n variant van 't Limburgs.

Ein van de kinmèrke vanne Hoeagduitse klankversjuving vinje veer gedeiltelik in 't Mofers trök. Mofert lik ten zuje vanne Uerdinger Linie, wodoor in sommige gevalle de "k" in een "ch" verangerdj is, beveurbeeldj "ich", "mich". Bie de meiste anger wäörd haet dees klankversjuving neet plaatsgevónje. Mofert lik dan ouch ten noorde vanne Benrather Linie, ouch waal bekindj es de maken/machen-lien. 'n Ópmirkelik versjiensel is det me vreuger in Mofert kaldje van "wèlch" in plaats van "wèlk", meh door de jaore haer is dit droet gegange.

In 't Mofers gebroek me "doe" es persuuenlik veurnaamwaord twieëdje persoean inkelvoud nominatief. Nominatief wiltj in dit geval zègke det 't waord 't óngerwerp vanne zin is. Es 't waord geliek achter 't wirkwaord steit en neet beklemtoeandj wuuertj, dan zaet me "se", beveurbeeldj: "Höbs se det al gedaon?". 't Waord "dich" kump ouch in 't Mofers veur es twieëdje persoean inkelvoud, mer dan alein mer es 't waord 'n veurwerp van de zin is. Veurbeeldj: "Höbs se dich pien gedaon?".

De meiste wäörd, die in 't Nederlands 'n lang "oo" höbbe, sprik m'n in 't Mofers mit 'n "ou" oet. Wie "boum", "ouch" en "rouk". Dees "ou" (spraek oet es aw) is 'n drek euverbliefsel van 't Aadgermaans en is al hieël aad.

Bie zelfstenjige naamwäörd mit 'n "d" op 't inj kump in 't Mofers mouillering veur: "gróndj". Mofert haet speciaal regels veur 't gebroek van de mouillering bie wirkwäörd inne derde persoean inkelvoud. Bie sommige wirkwäörd wuuertj de mouillering waal gebroek, en bie anger wäörd weer neet. Pierre Bakkes haet oeats gesjreve: "'n Goje Moferter geit en steit, mer wètj en kaltj.". 't Is lestig óm aan te gaeve wienieë de mouillering waal of neet in 't Mofers veurkump. Pierre Bakkes haet hie-euver gesjreve in zien dissertatie.

Mofert lik juus ten weste vanne Panninger Linie, wodoor m'n in Mofert "stad" en "staon" zaet. In 't Mofers kump dus gein "j" tösse de "s" en de "t". Ouch aan 't inj van 'n waord wuuertj gein "j" achter 'n "s" oetgespraoke, beveurbeeldj "fles". In aad-Mofers weurd waal gespraoke van "'ne fietsj".

Mofert lik ten zuje vanne Panninger Seitenlinie. In Mofert zaet me dus "sjaop" en neet "schaop".

Allewiel kintj 't Mofers gein inj-t en inj-n, 't Mofers kintj dus de zoeagenaamdje t-deletie. Beveurbeeldj: "ich brach" i.p.v. "ich bracht"; "veer make" i.p.v. "veer maken". Vreuger sjiene dees lètters waal te huuere zeen gewaes in 't Mofers. Bie voltoeaidje deilwäörd wuuertj in 't Mofers waal de -j drachter geplaats, dus 't is neet gezat meh gezatj.

In Mofert wuuertj gespraoke mit de zoeagenaamdje oneigelikke twieëklank: ieë, uue, en oea. Veurbeeldje: Kieës, gruuets, kroeat.

Zelfstenjige naamwäörd, die eindige op 'n "t" of 'n "d" kriege bie 'n verkleinwaord d'n oetgank "je", beveurbeeldj bie "pötje". Inne oeastelike Roerstreek zaet me "pötsje".

Mofert lik in 't haje-gebied, in taengestèlling toet de meiste buurdörpe. Dao wuuertj meistens "haoje" of "hawte" gezag. 't Zelfde geldj veur beveurbeeldj "kaad" en "aad".

In Mofert zaet me "veer wore" in taengestèlling toet de buurdörpe Postert en Berg ane Roer, wo me "veer ware" zaet. "Ich waas" is onnag meugelik.

Taengen 't Nederlandse "moeten" zaet m'n in 't Mofers "mótte". In de meiste Roerstreekdörpe zaet me "modde".

Mofert haet ouch 'n exclusief kinmèrk. Es emes "gäötje" zaet es verkleinwaord veur "gaat", dan wèts se det dae persoean oet Mofert kump.

• Pierre Bakkes

• "Talen, dialekten, Limburgse dialekten, dialekten in de Roerstreek" Pierre Bakkes, oet "Roerstreek '81" blz. 129-140.

Zónjig 21 oktoeaber 2007 is 't ieëste Mofers waordebook oetgekómme. Dit waordebook is samegestèldj door Pierre Bakkes en is oetgegaeve door de Stichting Mofers Waordebook. In 't waordebook staon ouch aaj foto's in vergelieking mit nuuj foto's van Mofert. Wiejer bevat 't waordebook ouch 'n kaart van veure ruulverkaveling en nao sjatting 10.000 trefwäörd.

Zoeaget eder jaor wuuertj in Mofert 't Mofers dictee gehaje. In 2009 woor det óp zónjig halfvaste, 22 mieërt. 't Mofers dictee wuuertj noe al twieë jaor gehaje, veur 't ieës in 2008. 't Dictee vèltj in te deile in drie deil: spelling & beteikenis, creativiteit en mofertkunde. In alsjaore is toet noe toe de winnieër dezelvendje gewaes.