Совхоз

Совхоз (советтік шаруашылық)^[1] - КСРО ауыл шаруашылығындағы жоғары сапада тауар өнімін өндіретін механикаландырылған социалистік мемлекеттік кәсіпорын. Ол жерге және басқа да өндіріс құрал-жабдығына мемлекеттік (жалпы халықтық) меншік негізінде құрылған, шаруашылық есеп бойынша жұмыс істеген.

• Совхоздар 1917 жылы 27 қазанда ( 9 қарашада) қабылданған Жер туралы декрет жарияланғаннан кейін құрыла бастады. Алғаш құрылған мемлекеттік жылқы зауыттары іс жүзінде тұңғыш совхоздар болды.
• 1918 жылдан бастап әр түрлі мамандандырылған совхоздар құрыла бастады.
• 1919 жылы социалистік жерге орналастыру туралы және социалистік егіншілікке көшу туралы ережеде совхоз құрылысының негізгі міндеттері белгіленді.

• 1923 жылы Солтүстік Қазақстан облысының Ленин ауданындағы "Құрмет белгісі" орденді Ленин совхоз техникумы.
• 1924 жылы Шымкент облысының "Мақтаарал" совхозы.
• 1928 жылы Қостанай облысының "Казахстанец", Семей облысының "Қызыл Қазақстан", Ленин атындағы және "Тасбұлақ", Шымкент облысының "Түлкібас" совхоздары.
• 1929 жылы Республикада 16, 1931 жылы 30, 1932 жылы 38, 1935 жылы 45 совхоз құрылды.
• 1940 жылдың аяғында совхоздар саны 194-ке жетті. Олардың саны Павлодар (23), Орал (22), Қостанай (21), Шымкент (15), Солтүстік Қазақстан (13), Ақтөбе (12), Жамбыл (11) және Семей (11) облыстарында біршама көбірек болды.
• 1941-1953 жылдар ішінде 53 совхоз құрылды.
• 1954 жылда республиканың тың және тыңайған жерлерінде 500-ден астам жаңа совхоздар ұйымдастырылды.
• 1960-1970 жылдар бойына суармалы жерлерді пайдалануға байланысты көптеген совхоздар құрылды.

1984 жылғы мәлімет бойынша Қазақстан совхоздарының жалпы саны:

• 624-і қой өсірді
• 620-сы астық егумен айналысты.
• 53-і ет және сүт бағытындағы мал өсірді
• 110-ы көкөніс-картоп екті.
• 64-і шошқа өсірді.
• 63-і құс өсірді
• 28-і мақта егумен айналысты.
• 37-і қызылша екті.
• 25-і жеміс-жидек егумен айналысты.
• 75-і ғылым мен оқу орындарына қарады.

1. ↑ ҚазССР. Қысқаша энциклопедия, 2-том. Алматы - 1987.