Каспий итбалығы

Каспий итбалығы
Аналығы мен ақүрпек
Амандық күйі
Жойылу қаупіндегілер (IUCN) [1]
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Хордалылар Табы: Сүтқоректілер Сабы: Жыртқыштар Кіші сабы: Ескекаяқтылар Тұқымдасы: Phocidae Тегі: Pusa Түрі: P. caspica
Екі-есімді атауы
Pusa caspica (Gmelin, 1788)
Ареал
Синонимдері
Phoca caspica

Каспий итбалығы (лат. Pusa caspica) – нағыз итбалықтар тұқымдасына жататын ескекаяқты сүтқоректі аң. Оны қазақ тілінде түлен деп те атайды.

• Дене тұрқы 125 – 160 см, салмағы 65 – 80 кг. Суда тіршілік етуіне байланысты дене құрылымында сол ортаға бейімделуі басым. Мойны денесімен тұтасып біткен, сондықтан басы айқын бөлектеніп көрінбейді; құлақ қалқаны болмайды, аяқтары ескек тәрізді, башайларының арасында қалың тері жарғақтары болады. Қара түсті арқасында теңбіл дақтары айқын көрінеді, бауыры ақшыл болады.
• Тек Каспий теңізінде ғана таралған. Еділ мен Жайық өзендерінің төменгі ағыстарында сирек те болса, кездесіп қалады. Әсіресе, Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі аралдарда қыс айларында көбірек ұшырасады.
• Тіршілігінің көбі суда өтеді. Тек түлейтін, шағылысатын және балалайтын кезде ғана теңіздегі аралдарға немесе мұз үстіне шығады. *Шағылысуы ақпанның ортасынан наурызға дейін созылады. Бір жылдан кейін 1 кейде 2 күшік (ақүрпек) табады. Ақүрпегін аналығы майлы сүтімен 3 – 4 тәуліктей қоректендіреді. 2 – 3 айда әбден семірген ақүрпегін «май итбалық» деп, ал бір жылдан кейін терісінің реңі бірнеше рет өзгергендіктен, оларды «қара итбалық» деп атайды. Негізінен балықтар, шаянтәрізділер және моллюскілермен қоректенеді. Каспий итбалығының терісі мен майы өте бағалы болғандықтан кәсіптік маңызы бар аң.
• Ересек түлен күзге қарай бойына 40 – 70 кг-дай май жинайды. Ол медицинада және парфюмерияда кеңінен қолданылады.
• Каспий теңізінде шамамен 400 – 450 мыңдай мекендейді.^[2]

1. ↑ Härkönen, T. (2008). Pusa caspica. In: IUCN 2008. IUCN Red List of Threatened Species. Downloaded on 29 қаңтар 2009.
2. ↑ “Қазақ Энциклопедиясы”

Бұл — биология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.