Iran tilleri

Iran tilleri — hind-evropa tilleri shańaraǵınıń hind-iran tilleri bólimine kiretuǵın, kelip shıǵıwı áyyemgi iran tilinen bolǵan tiller toparı bolıp tabıladı. Iran tilleri Jaqın Shıǵıs, Orta Aziya, Pakistan, Arqa Amerika, Evropa mámleketleri hám Kavkazdaǵı iran xalıqları arasında sóylesiledi, olardıń sanı házirde shama menen 200 million adamdı quraydı. Ethnologue katalogında jámi 87 iran tilleri keltirilgen^[1]. Sóylesiwshilerdiń eń kóp sanı {[parsı tili]]nde (tájik hám dari tilleri menen qosqanda 90 millionǵa jaqın), pushtu (60 millionǵa jaqın ), kurd (35 millionnan artıq) hám beludj (10 million) tilleri bolıp tabıladı. Basqa "kishi" iran tilleriniń kópshiligi bir neshe mıń ǵana sóylesiwshilerge iye.

"Iran tilleri" termini batıs ilimiy ádebiyatlarında XIX ásir ortasında genetikalıq tárepten Iran regionı menen etnikalıq hám mádeniy jaqtan baylanıslı bolǵan hám ótken mıń jıllıqta Irannıń bas tili - parsı tiline jaqın yamasa alıs bolǵan tiller toparın belgilew ushın payda bolǵan^[2].

Jámiyetshilik sanasında "parsı tili" hám "iran tili" atamaları boyınsha aljasıqlar ele de ushıraydı. Sonı este tutıw kerek, "iran til(ler)i" bul Irannıń tiykarǵı tiline emes, bálki Iran toparınıń kóplegen tilleriniń ulıwma atına qarata aytıladı. Bul topar Irannıń tiykarǵı tili parsı tilin de óz ishine aladı.

1. ↑ Gordon, Raymond G., Jr. (ed.) (2005). «Report for Iranian languages». Ethnologue: Languages of the World (Dallas: SIL InternationalАрхивная копия от 1 октября 2012 на Wayback Machine.
2. ↑ Lassen, Christian. 1936. Die Altpersischen Keilschrift von Persepolis. Entzifferung des Alphabets und Erklärung des Inhalts. Bonn: Weber. S. 182.