ვაიო

სოფელი
ვაიო
ქვეყანა	საქართველო
ავტონომიური რესპუბლიკა	აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკააჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა
მუნიციპალიტეტი	ქედის მუნიციპალიტეტი
თემი	ზვარე
კოორდინატები	41°37′07″ ჩ. გ. 41°58′56″ ა. გ. / 41.61861° ჩ. გ. 41.98222° ა. გ. / 41.61861; 41.98222
ცენტრის სიმაღლე	380 მ
მოსახლეობა	409[1] კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 100 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995
საქართველო აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკა
ვაიო ვიკისაწყობში

ვაიო — სოფელი საქართველოში, აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის ქედის მუნიციპალიტეტში (ზვარეს ადმინისტრაციული ერთეული).

მდებარეობს მდინარე აჭარისწყლის მარცხენა მხარეს, ზღვის დონიდან 380 მ-ზე, დაბა ქედიდან 6 კმ-ში. 2014 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში 409 მცხოვრებია.^[1]

ვაიო აჭარისწყლის ხეობაში გამავალ დიდ სატრანზიტო გზაზე მდებარეობდა. სოფლის ტერიტორიაზე აღმოჩენილია გვიანდელი ბრინჯაოს ხანის ნივთები. ინტენსიური ცხოვრება ვაიოში შუა საუკუნეებშიც გრძელდებოდა. ვაიოსა და სოფელ აქუცას შორის აჭარისწყალზე გადებული იყო ქვის ხიდი, რომელიც 1923-1924 წლების მეწყერმა დაანგრია (შემორჩენილია ქვის ბურჯი მდინარის მარცხენა მხარეს).

გვიანდელ შუა საუკუნეებამდე ვაიო ქვემო ხევის ცენტრის ფუნქციას ასრულებდა (შემდეგ ქედამ ჩაანაცვლა). XVI ს. 70-იანი წლების ბოლოს 1878 წლამდე მთელ აჭარასთან ერთად ვაიოც ოსმალთა მფლობელობის ქვეშ მოექცა. ხალხური გადმოცემები ამ პერიოდს და იძულებით გამაჰმადიანებას უკავშირებს სოფლის სახელწოდებასაც. XIX საუკუნის ბოლოს სოფლის მიდამოებში დაიწყეს სპოლენძის საბადოების დამუშავება. საბჭოთა პერიოდში სპილენძისა და ტყვიის საბადოებთან ერთად ვაიოში იყო მეთამბაქოეობის მეურნეობა.

აღწერის წელი	მოსახლეობა
2002	505[2]
2014	409[1]

• ჭიჭინაძე ზ., მუსულმან ქართველობა და მათი სოფლები საქართველოში, ტფ., 1913. — გვ. 104-105.
• ჭიჭინაძე ზ., ქართველები გამაჰმადიანება ანუ ქართველთ გათათრება, თბ., 1915. — გვ. 84-85.
• აბაშიძე შ., დედაო — ჩემო ქედაო, ბათუმი, 2017.
• სალაძე ს., უცნობი ძველი აჭარა, ბათუმი, 2018. — გვ. 82-89.

• სიხარულიძე ი., ვაიო // ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 3, თბ., 2014. — გვ. 138.

ხ • გ • რ ქედის მუნიციპალიტეტის დასახლებული პუნქტები დაბა ქედა სოფლები აბუქეთა · აგოთა · არსენაული · აქუცა · ახო · ბალაძეები · გარეტყე · გეგელიძეები · გობრონეთი · გოგიაშვილები · გოგინიძეები · გულები · გუნდაური · დანდალო · დოლოგანი · ვაიო · ვარჯანისი · ზედა აგარა · ზედა ბზუბზუ · ზედა მახუნცეთი · ზენდიდი · ზესოფელი · ზვარე · ზუნდაგი · ინაშარიძეები · კანტაური · კვაშტა · კოკოტაური · კოლოტაური · კორომხეთი · კუჭულა · მერისი · მეძიბნა · მილისი · მოსიაშვილები · ნამლისევი · ნამონასტრევი · ორცვა · ოქტომბერი · პირველი მაისი · საბადური · სილიბაური · სირაბიძეები · სიხალიძეები · ტაკიძეები · ტიბეთა · უჩხითი · ქედა · ქვედა აგარა · ქვედა ბზუბზუ · ქვედა მახუნცეთი · ქოსოფელი · შევაბური · ჩეტკიძეები · ცხემნა · ცხმორისი · ძენწმანი · წონიარისი · ჭალახმელა · ჭინკაძეები · ხარაულა · ხუნკუდა · ჯალაბაშვილები