Duhsasana

Dursasana utawa Duhsasana ing basa Sansekreta ditulis Duḥṣāsana lan tegese ‘angel dikuwasani’.

Miturut padhalangan, Dursasana iku putrane Prabu Dhestharastra klawan Dewi Gendari kang angka loro. Rayine Prabu Duryudana cer iki klebu paraga kondhang tur uripe kebak guyu sarta lambeyan.

Wujud wayange sarira geng aluhur ronggah-ronggah sarwa wagu. Brengose crapang naga nglangi, gudheg wok simbar jaja, wulune abang. Netra pendhul, jenggot nggandhul, lan untune gingsul.

Kasatriyane ana ing Kadipaten Banjarjungut (Banjarjunut). Garwane sesilih Dewi Salthani lan peputra siji kekasih Raden Dursala. Pusakane wujud panah kang gedhe arane Kiai Barla.

Jeneng Dursasana iku jare Ki dhalang mengku teges panggonan kang ala. Mula watake Dursasana angkara murka, sewenang-wenang, degsiya, lan ugal-ugalan. Yen nuju ning pasewakan dicritakake lungguhe sila tumpang, dene yen ana paseban njaba, lungguhe ana ngarep dhewe, cedhak karo Patih Sengkuni. Mula padhatane banjur matur nungsung pawarta luwih dhisik ketimbang para Kurawa liyane :"Man..werta, man werti. Man Sengkuni ingkang putra wonten njawi nungsung warti, man Sengkunar wonten latar kula nungsung kabar, kadhospundhi dhawuh pangandhikanipun Kaka Prabu Duryudana lumantar paman Sengkuni...hoo...hoo...".

Dursasana iku klebu paraga sing banget nyujanani marang kasetyane Dewi Banowati (garwane Prabu Duryudana), sing miturut saka panemune Dursasana bathin-bathine Banowati iku tansah memuji supaya Kurawa bisa tumpes tapis tanpa sisa saengga bisa ngunggah-unggahi Arjuna/Janaka.

Ing perang Baratayuda, Dursasana mati déning Werkudara nalika arep mlumpat kali Cingcinggoling (kali Kelawing). Dursasana kang keplayu nalika tetandhingan yudha mungsuh Werkudara nuli mlumpati kali Cingcinggoling, nanging tekan satengahe kali sikile Dursasana dijegal déning yitmane juru satang prau tambangan aran Ki Sarka kang mbiyen wis tau diperjaya Dursasana kinarya tumbal perang. Bareng Dursasana wis kelakon keceblok ana satengahe kali, topong agemane banjur disaut déning yitmane Ki Tarka saengga rikmane ngrembyah. déning Dyan Bratasena rikmane Dursasana disaut terus digeret ana padharatan. Tekan ing padharatan Dursasana banjur disirnakake. Kuwandhane dipotheng-poteng, bahune disempal-sempal, jangga ditigas, wadhuke disudhet nganggo Kuku Pancanaka, ususe diobrol-obrol, ludhirane dikokop déning Werkudara sarta kanggo kramas Dewi Drupadi, prameswarine Puntadewa.

Patine Dursasana sing kaya mengkono iku jalaran ngunduh wohing pakartine dhewe. Dhek jaman Pandhawa kalah anggone kasukan main dadu mungsuh Duryudana kang diwakili Sengkuni, Dursasana nedya gaewe wirange para Pandawa lan Drupadi. Sang Dewi nedya diblejeti agemane ana pasewakan agung praja Astina, nanging eloking kahanan, saben sandhangane Drupadi diudhari selembar déning Dursasana, isih terus ana wae lembaran sandhangane sing ana sangisore sandhangan sing arep diudhari iku, saengga Drupadi opra sidha kawudhan. Kadadeyan mau banget gawé lara atine Pandawa lan Dewi Drupadi. Nganti Drupadi sumpah ora pati-pati gelungan maneh yen durung kelakon kramas nganggo getihe Dursasana. Werkudara uga melu sumpah yen besok tumapaking perang baratayuda bakal motheng-motheng kuwandhane Dursasana sing dianggep ngina marang para Pandawa.

• Korawa
• Pandhawa
• Adiparwa
• Mahabharata

• (ing basa Indonésia) Dursasana ing Bausastra Javanese Distionary (bausastra.com)