Books by Karolina Koprowska
Książka podejmuje jedno z podstawowych pytań antropologicznych o strategie kształtowania orientow... more Książka podejmuje jedno z podstawowych pytań antropologicznych o strategie kształtowania orientowanych przestrzennie tożsamości. W centrum zawartych w niej rozważań sytuuje się miejsce urodzenia rozumiane jako narzędzie kształtowania procesów tożsamościowych i zarazem forma podmiotowego uwikłania w geopolityczne, społeczne, kulturowe czy genealogiczne zależności. Tytułowa kategoria służy równoległej analizie literackich zapisów żydowskiego i chłopskiego doświadczenia przemieszczenia w powojennej Polsce, dla których wspólny jest gest rewidowania znaczeń miejsca urodzenia, pochodzenia i zadomowienia. Pozwalają one prześledzić różne warianty scenariuszy tożsamościowych, które diagnozują „poruszoną” kondycję polskiego społeczeństwa po Zagładzie i wojnie, a w szerszym ujęciu – egzemplifikują nowoczesny dylemat nie-zakorzenienia.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Z przedmowami Magdaleny Kozłowskiej i Karoliny Koprowskiej oraz zdjęciami Davida Seymoura
Szmuel... more Z przedmowami Magdaleny Kozłowskiej i Karoliny Koprowskiej oraz zdjęciami Davida Seymoura
Szmuel Lejb Sznajderman, klasyk literatury jidysz, dziennikarz, eseista, reporter, jako korespondent gazet „Hajnt” i „Nasz Przegląd” wyruszył do Hiszpanii, by relacjonować przebieg wojny domowej.
Sznajderman podróżował po wschodniej części kraju, pozostającej pod kontrolą republikanów. Zależało mu na pokazaniu entuzjazmu dla socjalistycznej rewolucji wymierzonej przeciwko dyktaturze generała Franco. Pokazał jednak również strach i zmęczenie. Rozmawiał z bojownikami, politykami, a także z rolnikami, pracownikami fizycznymi, właścicielami winnic. Ważny fragment książki to relacja z klasztoru Montserrat nieopodal Barcelony, gdzie autor poszukiwał starych żydowskich manuskryptów.
Sznajderman zyskał miano pierwszego żydowskiego korespondenta wojennego, ale niniejsza książka to przede wszystkim opowieść o tyłach frontu i zwykłych ludziach, którzy w ogarniętym krwawą wojną domową kraju usiłują prowadzić normalne życie.
Reportaże, które wydano w jidysz już w 1938 roku, po raz pierwszy ukazują się w polskim tłumaczeniu. Uzupełniają je zdjęcia autorstwa Dawida Szymina (później znanego jako David Seymour), towarzysza w podróży i przyjaciela Sznajdermana, które dołączono także do wydania z 1938 roku.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Książka „Postronni? Zagłada w relacjach chłopskich świadków” proponuje namysł nad tytułową katego... more Książka „Postronni? Zagłada w relacjach chłopskich świadków” proponuje namysł nad tytułową kategorią „postronnych” w odniesieniu do różnorodnych i niejednoznacznych postaw polskiego społeczeństwa wobec Zagłady. Wpisuje się ona tym samym w dynamicznie rozwijający się obecnie dyskurs o bystanders/świadkach. Różne uwikłania polskich postronnych opisuje w odniesieniu do doświadczenia Zagłady na wsi (nie)opowiedzianego przez chłopskich świadków.
"Temat, który podjęła Karolina Koprowska w swej książce, jest zarówno bardzo ważny – mentalnie, społecznie, historycznie – jak i trudny do obiektywnego, a jednocześnie zniuansowanego opisania oraz merytorycznie wyczerpującego opracowania (głównie z powodu szczupłości dostępnych świadectw, niepełnej wiedzy, konieczności wnioskowania z pośrednich form zapisu czy znaczących luk pamięciowych i nieobecności kluczowych wątków w zachowanych relacjach). W mojej ocenie wszystkie te wyzwania zostały w pracy odważnie podjęte, a problemy, które one niosą – rozwiązane, i to z pełnym merytorycznym, jak również etycznym, powodzeniem. Książka ta jest dojrzałym i cennym osiągnięciem badawczym".
Prof. dr hab. Ryszard Nycz
"Książka Karoliny Koprowskiej jest próbą przyjrzenia się współczesnym relacjom polsko-żydowskim inaczej, niż zrobiliby to politolodzy czy historycy. Autorka rozprawy decyduje się na obserwację zjawisk należących do obszaru kultury: interesuje ją dyskurs afektywny i pozasymboliczny (kwestie przemilczeń, gestów, cielesnych odruchów). W ten sposób komplementarnie uzupełnia nowy i jeszcze daleki od wyczerpania ruch w badaniach nad przeszłością".
Dr hab. Roma Sendyka
The main subject of this work involves the category of the “bystander” and its specific form – the peasant bystander of the Holocaust. The author attempts to develop the Polish term “postronny” as an equivalent to the English term “bystander” which has often been applied to people who were passive and indifferent to the escalating persecution that culminated in the Holocaust. The author considers the term “postronny” a paradoxical attitude that includes the sense of closeness (mostly topographical one) to the violence and, simultaneously, the need to stand back. The analysis deals with three main issues. Firstly – a particular meaning of the Holocaust experience in the village as well as Polish (peasant)-Jewish relationships influenced by the pre-war imaginarium of the peasant culture. Secondly, the forms of affective and sensual attitudes of bystanders towards the Holocaust. Thirdly, the strategies of referring to personal experiences of the war. The proposed analysis aims at understanding the peasant points of view and hearing peasant voices which remained rather unheard in debates on the roles of Poles during the Holocaust. Therefore, theoretical and methodological investigations are mostly based on an analysis of the so-called peasant literature, accounts and memories given by village inhabitants.
SPIS TREŚCI
WYKAZ SKRÓTÓW
WPROWADZENIE
I. POLSCY POSTRONNI ZAGŁADY. METODOLOGICZNY REKONESANS
Kim jest postronny (bystander)?
Postronny (bystander) a ofiara
Wspólnotowość postronnych
Postronny (bystander) w dyskursach Zagłady
Perspektywa zachodnia
Perspektywa polska
Polski dyskurs o postronnych Zagłady
Rozpoznawanie polskiego postronnego
Perspektywa rewizjonistyczna i agonistyczna
Polski postronny Zagłady u psychoanalityka – próba diagnoz
II. POSTRONNY ZAGŁADY NA WSI – KONTEKSTUALIZACJE
Wspólnotowość – obcość – rytualizm
Potęga stereotypu – z Kolbergiem w tle
Wojna i Zagłada na wsi
Topologia postronnego Zagłady na wsi
Kultura chłopska i symptomy anomii
III. POSTRONNY JAKO OKOLICZNY
Tworzenie okolicy – kryjówka i pochówek
Wymiary bliskości
Doznania zmysłowe jako oznaki Zagłady
Bliskość emocjonalna i afektywna
Wstrętna bliskość
Oko-lica, czyli bliskość sąsiedzkiego spojrzenia
Chłopski postronny jako okoliczny
IV. NARRACJE O WSI I ZAGŁADZIE, CZYLI RZECZ O (PRZE)MILCZENIU
Opowieść tłumiona
Niewypowiedziane – unieważnione – niewypowiadalne
Metafory i baśnie Zagłady w twórczości Tadeusza Nowaka
Zagłada w literaturze pisarzy chłopskich
PODSUMOWANIE
BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZWISK
SUMMARY
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Wieś: miejsce, doświadczenie, opowieść, red. Karolina Koprowska, Dominika Kardaś, Małgorzata Sury... more Wieś: miejsce, doświadczenie, opowieść, red. Karolina Koprowska, Dominika Kardaś, Małgorzata Sury, Zofia Ulańska, Kraków 2016
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Książka "Szczekociny w opowieściach mieszkańców. Czasy przedwojenne i wojna" jest częścią projekt... more Książka "Szczekociny w opowieściach mieszkańców. Czasy przedwojenne i wojna" jest częścią projektu „Przez te wspomnienia i mnie wspomną… – szczekocińska historia mówiona”. Projekt jest realizowany przez uczniów i nauczycieli Zespołu Szkół w Szczekocinach od roku 2007, a polega przede wszystkim na przeprowadzaniu wywiadów biograficznych z najstarszymi mieszkańcami Szczekocin, którzy opowiadają o swoim życiu i jednocześnie o historii miasta. W ciągu ośmiu lat udało się zarejestrować 21 relacji wideo, które liczą razem ponad 60 godzin nagrań.
Książka jest podzielona na dwie podstawowe części, okres przedwojenny i czasy II wojny światowej. Spisane relacje mieszkańców zamieszczone w tej publikacji zostały uporządkowane tematycznie i ułożone w rozdziały poświęcone różnym przejawom życia w Szczekocinach.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Papers by Karolina Koprowska
Teksty Drugie - Special Issue English Edition vol. 1 (15) : Polish Memory, 2023
The article investigates experience of Polish peasants during the Holocaust in relation to two ca... more The article investigates experience of Polish peasants during the Holocaust in relation to two categories of “bystander” and of “witness.” The author analyzes two collections of peasants’ narratives: firstly – pieces submitted to the “Descriptions of my Village” contest, organized in the first half of 1948 by the Czytelnik Press Institute, and secondly – oral histories collected and recorded by Dionizjusz Czubala in his ethnographic research in the 1970s and 80s. It is emphasized that the specificity of peasant bystander experience is influenced by the local context of the Holocaust, taking place in close socio-topographic surroundings. The author focuses on peasants’ various forms of involvement in the extermination process as well as on their memory of the Holocaust.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Teksty Drugie, nr 2, 2023
Shame of the Peasant Body
The article considers the experience of moving from the countryside ... more Shame of the Peasant Body
The article considers the experience of moving from the countryside to the city depicted in selected narratives of social advancement. The analysis focuses on the stigmatization of peasant origin through shame, which closely correlates with the physical and affective dimensions, a key process for the condition of “migrants.” The strong status of peasant roots as a shameful stigma in Polish culture is connected to the mechanism of its internalization by the individuals who experienced social advancement. As such, the status influences advancement strategies, preferring adaptation to urban patterns through bodily practices of mimicry.
Keywords:
shame, origin, birthplace, village, peasant body
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Teksty Drugie, nr 3, 2020
The Key to a House that Does not Exist: Leopold Buczkowski’s Czarny Potok [Black Torrent] as a St... more The Key to a House that Does not Exist: Leopold Buczkowski’s Czarny Potok [Black Torrent] as a Study of Topocide
Examines the work of Leopold Buczkowski (1905–1989), especially his novel Czarny potok [Black Torrent, 1946], Koprowska uses the notion of the birthplace as a descriptor of the relationship between the individual and the community in the framework of a specific cultural and social configuration. Her goal is to determine how Buczkowski’s birthplace impacts the way he captures his experience of the Shoah and the war.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Esej o Zuzannie Ginczance dołączony do programu spektaklu "Ginczanka. Przepis na prostotę życia" ... more Esej o Zuzannie Ginczance dołączony do programu spektaklu "Ginczanka. Przepis na prostotę życia" (Teatr Łaźnia Nowa).
[Polish and English version]
https://www.laznianowa.pl/art/ginczanka
Bookmarks Related papers MentionsView impact
WIELOGŁOS English Issue – World Literature, 2019
The paper concerns the question of the status and role of the landscape in relation to the experi... more The paper concerns the question of the status and role of the landscape in relation to the experience of migration and displacement in the postwar poetry of Avrom Sutzkever. The author investigates what is characteristic about the relationship between different landscapes and migrant subject. In the poetry of Sutzkever, the landscape is intertwined with the process of reconceptualisation of the identity of the Holocaust survivor and immigrant to the land of Israel, as well as with the cultural-literary project of the integration of East European heritage and new Israeli reality.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Narracje o Zagładzie, 2019
This article aims at exploring how the experience of the Shoah reorients a Jewish birthplace with... more This article aims at exploring how the experience of the Shoah reorients a Jewish birthplace with regard to its symbolic and signifying potential, and, thereafter, conceptualises its impact on the identity. Precisely, this text attempts to describe and define the specificity of a birthplace
after the Shoah, relying on Rajzel Żychlińsky’s poetry, still a marginal author writing in Yiddish. As it is shown, birthplaces depend on the duality which resurfaces at the precise moment of a homecoming: they are both spectral and real; this last fact is analysed in the text along with the project of dispersed identity, which the aforementioned binary inaugurates.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Konteksty Kultury, 2019
Epiphanic Experience of Landscape in Pre-War Yiddish Poetry of Avrom Sutzkever
This article analy... more Epiphanic Experience of Landscape in Pre-War Yiddish Poetry of Avrom Sutzkever
This article analyses the relationship between the subject and the landscape in Avrom Sutzkever's early poetry (primarily focusing on compositions published in the volumes Lider [Poems], from 1937, and Valdiks [Forested], from 1940). The author explores the matter of epiphanic experience of landscape-wherein the stake is the search for metaphysical sense within nature-that is a dominant feature of Sutzkever's prewar poetry. The way these epiphanies are depicted reveals the romantic-modernist provenance of the early poetic compositions of this Yiddish writer.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Retelling: strategie przestrzenne, red. D. Ciesielska, M. Kozyra i A. Łozińska, Kraków, 2019
Link do całej publikacji: http://bit.ly/retelling-strategieprzestrzenne
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Teksty Drugie, 2019
Artykuł prezentuje zbiór teoretycznych przymiarek do definicji i wskazania ram znaczeniowych miej... more Artykuł prezentuje zbiór teoretycznych przymiarek do definicji i wskazania ram znaczeniowych miejsca urodzenia jako możliwej kategorii kulturowej i analitycznej. Autorka odwołuje się do konotacji dwóch członów tej kategorii – miejsca oraz aktu urodzenia – a ponadto sytuuje ją w kręgu pojęć z zakresu geopoetyki, takich jak: mała ojczyzna, okolica, miejsce antropologiczne, rodzinne strony, miejsce autobiograficzne czy matecznik. Celem artykułu jest wskazanie różnych sposobów i kontekstów rozumienia miejsca urodzenia oraz sondowanie potencjału symbolicznego i znaczeniowego miejsca urodzenia w projektowaniu tożsamości.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Teksty Drugie, 2018
Surroundings: Dimensions of Being a Bystander in Rural Poland
Koprowska brings studies on cultura... more Surroundings: Dimensions of Being a Bystander in Rural Poland
Koprowska brings studies on cultural landscapes – including terms such as “surroundings” and the “taskscape” – to bear on passages from peasants’ narratives submitted to a competition held in 1948 and titled “Descriptions of My Countryside”. She categorizes peasant onlookers during the Holocaust and identifies four levels of their involvement: deliberate actions aimed at creating the surroundings (fulfilling specific tasks), sensual perception, presence that has a bodily and affective dimension, as well as silence and the difficulty of articulation.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Wielogłos, 2018
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Rhytms of melancholy. Artistic dialogue between Henryk Morel and Federico Garcia Lorca
Artykuł o... more Rhytms of melancholy. Artistic dialogue between Henryk Morel and Federico Garcia Lorca
Artykuł omawia serię rysunków Henryka Morela powstałych jako odpowiedź artysty na lekturę wierszy i ballad Federica Garcii Lorki. Analiza służy ukazaniu koneksji pomiędzy dwoma obszarami twórczości artystycznej (słownej i malarskiej) przy wykorzystaniu klasycznych typologii (m.in. ilustracji). Ich źródłem jest – jak wskazuje autorka – wspólnota doświadczeń i przeżyć (melancholii oraz duende, czyli mrocznej siły twórczej), afektywne pobudzenie i silny impuls, który skłonił Morela nawiązania artystycznego dialogu z poetą.
Słowa kluczowe: Morel Henryk, Lorca Federico Garcia, melancholia, duende, rysunek, ilustracja
Key words: Morel Henryk, Lorca Federico Garcia, melancholy, denude, drawing, illustration
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Teksty Drugie, 2017
Tekst dostępny na stronie: https://journals.openedition.org/td/549.
Przedmiotem artykułu jest ... more Tekst dostępny na stronie: https://journals.openedition.org/td/549.
Przedmiotem artykułu jest doświadczenie Zagłady na wsi opisywane z perspektywy żydowskiej (ofiary) i polskiej (postronnego-świadka). Centralne miejsce rozważań zajmuje pytanie o sposoby konceptualizowania tożsamości wobec doświadczenia granicznego w dwóch narracjach: twórczości Tadeusza Nowaka, zaliczanej do tzw. nurtu chłopskiego w polskiej literaturze, oraz dziennika Melanii Weissenberg, Żydówki ukrywającej się na wsi. Te dwie, różne narracje łączy przede wszystkim miejsce – wydarzenia opisywane przez Nowaka i Weissenberg rozgrywają się w okolicach Dąbrowy Tarnowskiej. Utwory Nowaka i dziennik Weissenberg pokazuję również jako przykłady formułowania literackich odpowiedzi na Zagładę, dziejącą się w kontekście lokalnym, wiejskim.
Identity Matters: The experience of the Shoah in the Village
This article deals with the experience of the Shoah in the countrywide as described from two perspectives – Jewish (victim) and Polish (bystander-witness). A key question is how identity is conceptualized in the face of luminal experience in two narratives, namely Tadeusz Nowak’s work belonging to the so-called peasant tradition in Polish literature, as well as the diary of Melania Weissenberg, a Jew who hid in a village. These different narratives are linked above all by the place, as both are set in the vicinity of Dąbrowa Tarnowska. Koprowska discusses the works of Nowak and Weisenberg as examples of literary responses to the Shoah in a local village context.
Bookmarks Related papers MentionsView impact
Uploads
Books by Karolina Koprowska
Szmuel Lejb Sznajderman, klasyk literatury jidysz, dziennikarz, eseista, reporter, jako korespondent gazet „Hajnt” i „Nasz Przegląd” wyruszył do Hiszpanii, by relacjonować przebieg wojny domowej.
Sznajderman podróżował po wschodniej części kraju, pozostającej pod kontrolą republikanów. Zależało mu na pokazaniu entuzjazmu dla socjalistycznej rewolucji wymierzonej przeciwko dyktaturze generała Franco. Pokazał jednak również strach i zmęczenie. Rozmawiał z bojownikami, politykami, a także z rolnikami, pracownikami fizycznymi, właścicielami winnic. Ważny fragment książki to relacja z klasztoru Montserrat nieopodal Barcelony, gdzie autor poszukiwał starych żydowskich manuskryptów.
Sznajderman zyskał miano pierwszego żydowskiego korespondenta wojennego, ale niniejsza książka to przede wszystkim opowieść o tyłach frontu i zwykłych ludziach, którzy w ogarniętym krwawą wojną domową kraju usiłują prowadzić normalne życie.
Reportaże, które wydano w jidysz już w 1938 roku, po raz pierwszy ukazują się w polskim tłumaczeniu. Uzupełniają je zdjęcia autorstwa Dawida Szymina (później znanego jako David Seymour), towarzysza w podróży i przyjaciela Sznajdermana, które dołączono także do wydania z 1938 roku.
"Temat, który podjęła Karolina Koprowska w swej książce, jest zarówno bardzo ważny – mentalnie, społecznie, historycznie – jak i trudny do obiektywnego, a jednocześnie zniuansowanego opisania oraz merytorycznie wyczerpującego opracowania (głównie z powodu szczupłości dostępnych świadectw, niepełnej wiedzy, konieczności wnioskowania z pośrednich form zapisu czy znaczących luk pamięciowych i nieobecności kluczowych wątków w zachowanych relacjach). W mojej ocenie wszystkie te wyzwania zostały w pracy odważnie podjęte, a problemy, które one niosą – rozwiązane, i to z pełnym merytorycznym, jak również etycznym, powodzeniem. Książka ta jest dojrzałym i cennym osiągnięciem badawczym".
Prof. dr hab. Ryszard Nycz
"Książka Karoliny Koprowskiej jest próbą przyjrzenia się współczesnym relacjom polsko-żydowskim inaczej, niż zrobiliby to politolodzy czy historycy. Autorka rozprawy decyduje się na obserwację zjawisk należących do obszaru kultury: interesuje ją dyskurs afektywny i pozasymboliczny (kwestie przemilczeń, gestów, cielesnych odruchów). W ten sposób komplementarnie uzupełnia nowy i jeszcze daleki od wyczerpania ruch w badaniach nad przeszłością".
Dr hab. Roma Sendyka
The main subject of this work involves the category of the “bystander” and its specific form – the peasant bystander of the Holocaust. The author attempts to develop the Polish term “postronny” as an equivalent to the English term “bystander” which has often been applied to people who were passive and indifferent to the escalating persecution that culminated in the Holocaust. The author considers the term “postronny” a paradoxical attitude that includes the sense of closeness (mostly topographical one) to the violence and, simultaneously, the need to stand back. The analysis deals with three main issues. Firstly – a particular meaning of the Holocaust experience in the village as well as Polish (peasant)-Jewish relationships influenced by the pre-war imaginarium of the peasant culture. Secondly, the forms of affective and sensual attitudes of bystanders towards the Holocaust. Thirdly, the strategies of referring to personal experiences of the war. The proposed analysis aims at understanding the peasant points of view and hearing peasant voices which remained rather unheard in debates on the roles of Poles during the Holocaust. Therefore, theoretical and methodological investigations are mostly based on an analysis of the so-called peasant literature, accounts and memories given by village inhabitants.
SPIS TREŚCI
WYKAZ SKRÓTÓW
WPROWADZENIE
I. POLSCY POSTRONNI ZAGŁADY. METODOLOGICZNY REKONESANS
Kim jest postronny (bystander)?
Postronny (bystander) a ofiara
Wspólnotowość postronnych
Postronny (bystander) w dyskursach Zagłady
Perspektywa zachodnia
Perspektywa polska
Polski dyskurs o postronnych Zagłady
Rozpoznawanie polskiego postronnego
Perspektywa rewizjonistyczna i agonistyczna
Polski postronny Zagłady u psychoanalityka – próba diagnoz
II. POSTRONNY ZAGŁADY NA WSI – KONTEKSTUALIZACJE
Wspólnotowość – obcość – rytualizm
Potęga stereotypu – z Kolbergiem w tle
Wojna i Zagłada na wsi
Topologia postronnego Zagłady na wsi
Kultura chłopska i symptomy anomii
III. POSTRONNY JAKO OKOLICZNY
Tworzenie okolicy – kryjówka i pochówek
Wymiary bliskości
Doznania zmysłowe jako oznaki Zagłady
Bliskość emocjonalna i afektywna
Wstrętna bliskość
Oko-lica, czyli bliskość sąsiedzkiego spojrzenia
Chłopski postronny jako okoliczny
IV. NARRACJE O WSI I ZAGŁADZIE, CZYLI RZECZ O (PRZE)MILCZENIU
Opowieść tłumiona
Niewypowiedziane – unieważnione – niewypowiadalne
Metafory i baśnie Zagłady w twórczości Tadeusza Nowaka
Zagłada w literaturze pisarzy chłopskich
PODSUMOWANIE
BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZWISK
SUMMARY
Książka jest podzielona na dwie podstawowe części, okres przedwojenny i czasy II wojny światowej. Spisane relacje mieszkańców zamieszczone w tej publikacji zostały uporządkowane tematycznie i ułożone w rozdziały poświęcone różnym przejawom życia w Szczekocinach.
Papers by Karolina Koprowska
The article considers the experience of moving from the countryside to the city depicted in selected narratives of social advancement. The analysis focuses on the stigmatization of peasant origin through shame, which closely correlates with the physical and affective dimensions, a key process for the condition of “migrants.” The strong status of peasant roots as a shameful stigma in Polish culture is connected to the mechanism of its internalization by the individuals who experienced social advancement. As such, the status influences advancement strategies, preferring adaptation to urban patterns through bodily practices of mimicry.
Keywords:
shame, origin, birthplace, village, peasant body
Examines the work of Leopold Buczkowski (1905–1989), especially his novel Czarny potok [Black Torrent, 1946], Koprowska uses the notion of the birthplace as a descriptor of the relationship between the individual and the community in the framework of a specific cultural and social configuration. Her goal is to determine how Buczkowski’s birthplace impacts the way he captures his experience of the Shoah and the war.
[Polish and English version]
https://www.laznianowa.pl/art/ginczanka
after the Shoah, relying on Rajzel Żychlińsky’s poetry, still a marginal author writing in Yiddish. As it is shown, birthplaces depend on the duality which resurfaces at the precise moment of a homecoming: they are both spectral and real; this last fact is analysed in the text along with the project of dispersed identity, which the aforementioned binary inaugurates.
This article analyses the relationship between the subject and the landscape in Avrom Sutzkever's early poetry (primarily focusing on compositions published in the volumes Lider [Poems], from 1937, and Valdiks [Forested], from 1940). The author explores the matter of epiphanic experience of landscape-wherein the stake is the search for metaphysical sense within nature-that is a dominant feature of Sutzkever's prewar poetry. The way these epiphanies are depicted reveals the romantic-modernist provenance of the early poetic compositions of this Yiddish writer.
Koprowska brings studies on cultural landscapes – including terms such as “surroundings” and the “taskscape” – to bear on passages from peasants’ narratives submitted to a competition held in 1948 and titled “Descriptions of My Countryside”. She categorizes peasant onlookers during the Holocaust and identifies four levels of their involvement: deliberate actions aimed at creating the surroundings (fulfilling specific tasks), sensual perception, presence that has a bodily and affective dimension, as well as silence and the difficulty of articulation.
Artykuł omawia serię rysunków Henryka Morela powstałych jako odpowiedź artysty na lekturę wierszy i ballad Federica Garcii Lorki. Analiza służy ukazaniu koneksji pomiędzy dwoma obszarami twórczości artystycznej (słownej i malarskiej) przy wykorzystaniu klasycznych typologii (m.in. ilustracji). Ich źródłem jest – jak wskazuje autorka – wspólnota doświadczeń i przeżyć (melancholii oraz duende, czyli mrocznej siły twórczej), afektywne pobudzenie i silny impuls, który skłonił Morela nawiązania artystycznego dialogu z poetą.
Słowa kluczowe: Morel Henryk, Lorca Federico Garcia, melancholia, duende, rysunek, ilustracja
Key words: Morel Henryk, Lorca Federico Garcia, melancholy, denude, drawing, illustration
Przedmiotem artykułu jest doświadczenie Zagłady na wsi opisywane z perspektywy żydowskiej (ofiary) i polskiej (postronnego-świadka). Centralne miejsce rozważań zajmuje pytanie o sposoby konceptualizowania tożsamości wobec doświadczenia granicznego w dwóch narracjach: twórczości Tadeusza Nowaka, zaliczanej do tzw. nurtu chłopskiego w polskiej literaturze, oraz dziennika Melanii Weissenberg, Żydówki ukrywającej się na wsi. Te dwie, różne narracje łączy przede wszystkim miejsce – wydarzenia opisywane przez Nowaka i Weissenberg rozgrywają się w okolicach Dąbrowy Tarnowskiej. Utwory Nowaka i dziennik Weissenberg pokazuję również jako przykłady formułowania literackich odpowiedzi na Zagładę, dziejącą się w kontekście lokalnym, wiejskim.
Identity Matters: The experience of the Shoah in the Village
This article deals with the experience of the Shoah in the countrywide as described from two perspectives – Jewish (victim) and Polish (bystander-witness). A key question is how identity is conceptualized in the face of luminal experience in two narratives, namely Tadeusz Nowak’s work belonging to the so-called peasant tradition in Polish literature, as well as the diary of Melania Weissenberg, a Jew who hid in a village. These different narratives are linked above all by the place, as both are set in the vicinity of Dąbrowa Tarnowska. Koprowska discusses the works of Nowak and Weisenberg as examples of literary responses to the Shoah in a local village context.
Szmuel Lejb Sznajderman, klasyk literatury jidysz, dziennikarz, eseista, reporter, jako korespondent gazet „Hajnt” i „Nasz Przegląd” wyruszył do Hiszpanii, by relacjonować przebieg wojny domowej.
Sznajderman podróżował po wschodniej części kraju, pozostającej pod kontrolą republikanów. Zależało mu na pokazaniu entuzjazmu dla socjalistycznej rewolucji wymierzonej przeciwko dyktaturze generała Franco. Pokazał jednak również strach i zmęczenie. Rozmawiał z bojownikami, politykami, a także z rolnikami, pracownikami fizycznymi, właścicielami winnic. Ważny fragment książki to relacja z klasztoru Montserrat nieopodal Barcelony, gdzie autor poszukiwał starych żydowskich manuskryptów.
Sznajderman zyskał miano pierwszego żydowskiego korespondenta wojennego, ale niniejsza książka to przede wszystkim opowieść o tyłach frontu i zwykłych ludziach, którzy w ogarniętym krwawą wojną domową kraju usiłują prowadzić normalne życie.
Reportaże, które wydano w jidysz już w 1938 roku, po raz pierwszy ukazują się w polskim tłumaczeniu. Uzupełniają je zdjęcia autorstwa Dawida Szymina (później znanego jako David Seymour), towarzysza w podróży i przyjaciela Sznajdermana, które dołączono także do wydania z 1938 roku.
"Temat, który podjęła Karolina Koprowska w swej książce, jest zarówno bardzo ważny – mentalnie, społecznie, historycznie – jak i trudny do obiektywnego, a jednocześnie zniuansowanego opisania oraz merytorycznie wyczerpującego opracowania (głównie z powodu szczupłości dostępnych świadectw, niepełnej wiedzy, konieczności wnioskowania z pośrednich form zapisu czy znaczących luk pamięciowych i nieobecności kluczowych wątków w zachowanych relacjach). W mojej ocenie wszystkie te wyzwania zostały w pracy odważnie podjęte, a problemy, które one niosą – rozwiązane, i to z pełnym merytorycznym, jak również etycznym, powodzeniem. Książka ta jest dojrzałym i cennym osiągnięciem badawczym".
Prof. dr hab. Ryszard Nycz
"Książka Karoliny Koprowskiej jest próbą przyjrzenia się współczesnym relacjom polsko-żydowskim inaczej, niż zrobiliby to politolodzy czy historycy. Autorka rozprawy decyduje się na obserwację zjawisk należących do obszaru kultury: interesuje ją dyskurs afektywny i pozasymboliczny (kwestie przemilczeń, gestów, cielesnych odruchów). W ten sposób komplementarnie uzupełnia nowy i jeszcze daleki od wyczerpania ruch w badaniach nad przeszłością".
Dr hab. Roma Sendyka
The main subject of this work involves the category of the “bystander” and its specific form – the peasant bystander of the Holocaust. The author attempts to develop the Polish term “postronny” as an equivalent to the English term “bystander” which has often been applied to people who were passive and indifferent to the escalating persecution that culminated in the Holocaust. The author considers the term “postronny” a paradoxical attitude that includes the sense of closeness (mostly topographical one) to the violence and, simultaneously, the need to stand back. The analysis deals with three main issues. Firstly – a particular meaning of the Holocaust experience in the village as well as Polish (peasant)-Jewish relationships influenced by the pre-war imaginarium of the peasant culture. Secondly, the forms of affective and sensual attitudes of bystanders towards the Holocaust. Thirdly, the strategies of referring to personal experiences of the war. The proposed analysis aims at understanding the peasant points of view and hearing peasant voices which remained rather unheard in debates on the roles of Poles during the Holocaust. Therefore, theoretical and methodological investigations are mostly based on an analysis of the so-called peasant literature, accounts and memories given by village inhabitants.
SPIS TREŚCI
WYKAZ SKRÓTÓW
WPROWADZENIE
I. POLSCY POSTRONNI ZAGŁADY. METODOLOGICZNY REKONESANS
Kim jest postronny (bystander)?
Postronny (bystander) a ofiara
Wspólnotowość postronnych
Postronny (bystander) w dyskursach Zagłady
Perspektywa zachodnia
Perspektywa polska
Polski dyskurs o postronnych Zagłady
Rozpoznawanie polskiego postronnego
Perspektywa rewizjonistyczna i agonistyczna
Polski postronny Zagłady u psychoanalityka – próba diagnoz
II. POSTRONNY ZAGŁADY NA WSI – KONTEKSTUALIZACJE
Wspólnotowość – obcość – rytualizm
Potęga stereotypu – z Kolbergiem w tle
Wojna i Zagłada na wsi
Topologia postronnego Zagłady na wsi
Kultura chłopska i symptomy anomii
III. POSTRONNY JAKO OKOLICZNY
Tworzenie okolicy – kryjówka i pochówek
Wymiary bliskości
Doznania zmysłowe jako oznaki Zagłady
Bliskość emocjonalna i afektywna
Wstrętna bliskość
Oko-lica, czyli bliskość sąsiedzkiego spojrzenia
Chłopski postronny jako okoliczny
IV. NARRACJE O WSI I ZAGŁADZIE, CZYLI RZECZ O (PRZE)MILCZENIU
Opowieść tłumiona
Niewypowiedziane – unieważnione – niewypowiadalne
Metafory i baśnie Zagłady w twórczości Tadeusza Nowaka
Zagłada w literaturze pisarzy chłopskich
PODSUMOWANIE
BIBLIOGRAFIA
INDEKS NAZWISK
SUMMARY
Książka jest podzielona na dwie podstawowe części, okres przedwojenny i czasy II wojny światowej. Spisane relacje mieszkańców zamieszczone w tej publikacji zostały uporządkowane tematycznie i ułożone w rozdziały poświęcone różnym przejawom życia w Szczekocinach.
The article considers the experience of moving from the countryside to the city depicted in selected narratives of social advancement. The analysis focuses on the stigmatization of peasant origin through shame, which closely correlates with the physical and affective dimensions, a key process for the condition of “migrants.” The strong status of peasant roots as a shameful stigma in Polish culture is connected to the mechanism of its internalization by the individuals who experienced social advancement. As such, the status influences advancement strategies, preferring adaptation to urban patterns through bodily practices of mimicry.
Keywords:
shame, origin, birthplace, village, peasant body
Examines the work of Leopold Buczkowski (1905–1989), especially his novel Czarny potok [Black Torrent, 1946], Koprowska uses the notion of the birthplace as a descriptor of the relationship between the individual and the community in the framework of a specific cultural and social configuration. Her goal is to determine how Buczkowski’s birthplace impacts the way he captures his experience of the Shoah and the war.
[Polish and English version]
https://www.laznianowa.pl/art/ginczanka
after the Shoah, relying on Rajzel Żychlińsky’s poetry, still a marginal author writing in Yiddish. As it is shown, birthplaces depend on the duality which resurfaces at the precise moment of a homecoming: they are both spectral and real; this last fact is analysed in the text along with the project of dispersed identity, which the aforementioned binary inaugurates.
This article analyses the relationship between the subject and the landscape in Avrom Sutzkever's early poetry (primarily focusing on compositions published in the volumes Lider [Poems], from 1937, and Valdiks [Forested], from 1940). The author explores the matter of epiphanic experience of landscape-wherein the stake is the search for metaphysical sense within nature-that is a dominant feature of Sutzkever's prewar poetry. The way these epiphanies are depicted reveals the romantic-modernist provenance of the early poetic compositions of this Yiddish writer.
Koprowska brings studies on cultural landscapes – including terms such as “surroundings” and the “taskscape” – to bear on passages from peasants’ narratives submitted to a competition held in 1948 and titled “Descriptions of My Countryside”. She categorizes peasant onlookers during the Holocaust and identifies four levels of their involvement: deliberate actions aimed at creating the surroundings (fulfilling specific tasks), sensual perception, presence that has a bodily and affective dimension, as well as silence and the difficulty of articulation.
Artykuł omawia serię rysunków Henryka Morela powstałych jako odpowiedź artysty na lekturę wierszy i ballad Federica Garcii Lorki. Analiza służy ukazaniu koneksji pomiędzy dwoma obszarami twórczości artystycznej (słownej i malarskiej) przy wykorzystaniu klasycznych typologii (m.in. ilustracji). Ich źródłem jest – jak wskazuje autorka – wspólnota doświadczeń i przeżyć (melancholii oraz duende, czyli mrocznej siły twórczej), afektywne pobudzenie i silny impuls, który skłonił Morela nawiązania artystycznego dialogu z poetą.
Słowa kluczowe: Morel Henryk, Lorca Federico Garcia, melancholia, duende, rysunek, ilustracja
Key words: Morel Henryk, Lorca Federico Garcia, melancholy, denude, drawing, illustration
Przedmiotem artykułu jest doświadczenie Zagłady na wsi opisywane z perspektywy żydowskiej (ofiary) i polskiej (postronnego-świadka). Centralne miejsce rozważań zajmuje pytanie o sposoby konceptualizowania tożsamości wobec doświadczenia granicznego w dwóch narracjach: twórczości Tadeusza Nowaka, zaliczanej do tzw. nurtu chłopskiego w polskiej literaturze, oraz dziennika Melanii Weissenberg, Żydówki ukrywającej się na wsi. Te dwie, różne narracje łączy przede wszystkim miejsce – wydarzenia opisywane przez Nowaka i Weissenberg rozgrywają się w okolicach Dąbrowy Tarnowskiej. Utwory Nowaka i dziennik Weissenberg pokazuję również jako przykłady formułowania literackich odpowiedzi na Zagładę, dziejącą się w kontekście lokalnym, wiejskim.
Identity Matters: The experience of the Shoah in the Village
This article deals with the experience of the Shoah in the countrywide as described from two perspectives – Jewish (victim) and Polish (bystander-witness). A key question is how identity is conceptualized in the face of luminal experience in two narratives, namely Tadeusz Nowak’s work belonging to the so-called peasant tradition in Polish literature, as well as the diary of Melania Weissenberg, a Jew who hid in a village. These different narratives are linked above all by the place, as both are set in the vicinity of Dąbrowa Tarnowska. Koprowska discusses the works of Nowak and Weisenberg as examples of literary responses to the Shoah in a local village context.
This paper investigates the conceptualisation of Jewish vengeance, as demonstrated in Jicchok Kacenelson’s Wej Dir, the poem written on the 31st of May 1942, in the Warsaw Ghetto.
In the course of the reading presented, the concept of affective vengeance is introduced, that is, a figure situated between two radical forms of retaliation on the Nazi Germans present in the literary works of Jewish authors: the vengeance‑fantasy and the accomplished vengeance. The paper focuses on analysing three particular issues: the forms of vengeance (posthumous revenge of spirits and the dead, and the revenge of nature), its direct motivation, and the avenging subject with its inherent duality. This subject, as it is argued, on the one hand becomes the representative of the nation and the “avenger of blood,” while on the other – identifies itself with the nation, and turns into the collective subject.
Key words: vengeance, affect, witness, Shoah, Jicchok Kacenelson
The article aims to present and analyse the concept of “birthplace” which combines different components such as topography, landscape and also cultural, symbolic and metaphorical meanings. The human attitude to a birthplace appears problematic and complex, and involves a need to create a more critical perception of own identity. My theoretical investigation is based on an analysis of Ignacy Karpowicz’s novel “Sońka” which deals with strong tensions between individual experience of the civilians and History of wars and violence, difficult relations between collective and individual identity/memory and their specificity regarding village community, ethnic conflicts connected to the Polish-Belarusian borderland and birthplace, as well.
This article examines the way Władysław Szlengel writes about things – their functions, the manner in which they co-exist with human world, and the ways in which they are present in the human experience. A selection of his prewar and war poems are carefully analyzed from a comparative
perspective. This approach makes it possible both to trace the context-depending changes of the meaning of things mentioned by Szlengel and to identify the distinctiveness of his poetic art, with its transitions, growth, marks of continuity and persistence.
[Birthplace]
The article is an analysis of Paweł Łoziński’s documentary film Miejsce
urodzenia [Birthplace] which presents a return of Polish writer
Henryk Grynbeg to his family village. Grynberg aims to discover
the truth of the death of his loved ones during the Holocaust.
In my article I attempt to answer how the memory of the village
is formed, what is its specificity regarding the Holocaust and war
trauma, and what kind of relations and tensions appear between
a collective and individual memory. Besides that I analyse interrelationships between memory and landscape as well as different
ways of perception of the surroundings.
The article is an attempt on analyzing the relation between memory,
trauma and story, based on a case study. The research material
consists of a few oral and written testimonies given by Henryk Szaniawski at different times after the Second World War. Henryk Szaniawski was a Polish Jew born in Lelov, who survived the Holocaust.
The author compares his testimonies pointing out their similarities
and differences, which she interprets in the context of the processes
happening in human memory, roles of the trauma and a testimony
as the medium of experience. She also discusses the meaning and
functions of a story, strategies of a storytelling employed depending
on time and circumstances in which the testimony was given, forms
of relating as well as affective and emotional states.
Occupation in the General Government (1942–1945). The authors attempt to describe nine different districts of Poland in the context of microhistory, focusing on the course of events during the Holocaust, German policies at the time, Polish-Jewish, Polish-Polish and Ukrainian-Jewish relations.
The article is a review of Aleksandra Ubertowska’s book "Holokaust. Auto(tanato)grafie" which analyses the Holocaust literature, especially autobiographical narratives, introducing an opposition between “centre” and “periphery,” as well as the notion of “auto(tanato)graphy.” Ubertowska focuses on three genres: essay, literary representations
of women’s war experience and autobiographies of the Holocaust historians, which she describes as “peripheral” and “controversial.” The main aim of the review is to present values and doubts about Ubertowska’s conception and to supplement it by the omitted issues and remarks about the current situation of the Holocaust
literature.
Teksty (wraz z bibliografią, abstraktem i słowami kluczowymi w języku polskim i angielskim) prosimy przesyłać na adres e-mail redakcji (redakcja@polisemia.com.pl) do 1 września 2023.
Wydanie numeru będzie towarzyszyło organizowanej przez Koło Naukowe Antropologów Literatury i Kultury konferencji pt. Chorobopisanie. Narracje maladyczne w literaturze i kulturze, która odbędzie się w dniach 24–26 maja 2023 roku.
Teksty (wraz z bibliografią, abstraktem i słowami kluczowymi w języku polskim i angielskim) prosimy przesyłać na adres e-mail redakcji (redakcja@polisemia.com.pl) do 29 maja 2023.
https://www.polisemia.com.pl/call-for-papers
Teksty (wraz z bibliografią, abstraktem i słowami kluczowymi w języku polskim i angielskim) prosimy przesyłać na adres e-mail redakcji (redakcja@polisemia.com.pl) do 1 września 2020. Redakcja "Polisemii"
Teksty prosimy przesyłać do 1 grudnia 2019 r. na adres e-mail redakcji (redakcja@polisemia.com.pl) wraz z bibliografią, abstraktem i słowami kluczowymi w języku polskim i angielskim.