Badajoz

Badajoz esas la chefurbo di la provinco Badajoz en la autonoma komunitato Extremadura, Hispania.

Ol situesas proxim la frontiero kun Portugal, an la sinistra rivo di la rivero Guadiana. En 2011 ol havis 151 565 habitanti.

Konquestita dal islamani en la 8ma yarcento, Badajoz divenis Mohamedana rejio, la Taifa di Badajoz. Pos la reconquista, l'areo disputesis inter Hispania e Portugal dum plura yarcenti, to quo rezultis en plura militi, inkluzanta la Hispana Sucedo-Milito (1705), la Peninsulala Milito (1808–1811), la Siejo di Badajoz (1812), e la Hispana Interna Milito (1936). Hispana historio reflektesas en la urbo.

Badajoz esas la sideyo dil Katolika Arkidiocezo Mérida-Badajoz. Ante la kombino di la Diocezo Mérida e Diocezo Badajoz, Badajoz esis la sideyo dil Diocezo Badajoz de la komenco dil episkopio en 1255. La urbo esas kelke eminenta, "kronizita" da la ruinuri di islamana kastelo, e superregardanta la rivero Guadiana, qua fluas inter la kastelo-kolino e la potente armizita fuorto San Cristobal.

L'arkitekturo di Badajoz indikas olua tempestoza historio; mem Badajoz-Katedralo, konstruktita en 1238, similesas fortreso, pro sua enorma muri. Badajoz esas hemo di la futbalo-klubi CD Badajoz ed AD Cerro de Reyes, e la basketbal-klubo AB Pacense. Ol servesas da Fervoyo-Staciono Badajoz e Badajoz-Aeroportuo.

Arkaeologial trovaji en la Badajoz-areo devenas de la Bronza Epoko. Megalitala tombi devenas de til 4000 aK, e multa stelei trovita esas de la tarda Bronza Epoko. Altra trovaji inkluzas armi quala hakili ed espadi, ordinara ceramikaji ed utensili, e diversa juvelaji quala braceleti. Arkaeologial exkavi revelis restaji de la Basa Paleolitiko. Restaji anke trovesis ye la Romana urbo Colonia Civitas Pacensis en la Badajoz-areo, e signifikanta nombro de plu granda kozi trovesis en Mérida.

Lor la invado dal Romani, komence en 218 aK, Badajoz ed Extremadura divenis parto dil administrala distrikto Hispania Ulterior, qua pose dividesis da Imperiestro Augustus aden Hispania Ulterior Baetica e Hispania Ulterior Lusitania; Badajoz divenis parto di Lusitania. Malgre ke la habiteyo ne mencionesas en Romana historio, Romana "villa"- quala La Cocosa Villa deskovresis en la areo, e Visigotala konstrukturi anke trovesis en la vicineyo.

Badajoz atingis importo dum la regno di islamana regnanti quala la Umayyad-kalifi di Córdoba, e le Almoravid ed Almohad di Nord-Afrika. De la 8ma yarcento, la Umayyad-dinastio regnis la regiono til la frua 11ma yarcento. Badajoz oficale fondesis da la Muladi-nobelulo Ibn Marwan, c. 875, pos lua ekpulseso de Mérida. Sub Ibn Marwan, l'urbo esis la sideyo di autonoma rebel-stato, qua extingesis erste la 1ma yarcento. En 1021 (o forsan 1031), ol divenis la chefurbo di mikra islamana rejio, la Taifa di Badajoz, kun 25.000 habitanti. Badajoz konocesis kom Baṭalyaws (Arabe: بَطَلْيَوْس‎‎) dum islamana regno. La invado di Badajoz da Kristana regnanti en 1086 sub Alfonso VI di Kastilia, renversis la regno la islamani. Ultre invado da le Almoravid di Maroko en 1067, Badajoz pose invadesis da le Almohad en 1147.

Badajoz kaptesis da Alfonso IX di León ye 19ma marto 1230. Kurte pos olua konquesto, dum la tempo di Alfonso X la Saja di Kastilia, episkopala sideyo establisesis e laboro iniciesis ye la Katedralo di San Juan Bautista. En 1336, dum la regno di Alfonso XI di Kastilia, la soldati di Rejo Afonso IV di Portugal asiejis la urbo. Tamen, balde pose, la Kastilian-Leonana soldati, qui inkluzis Pedro Ponce de León la Olda e Juan Alonso Pérez de Guzmán y Coronel, duesma sinioro di Sanlúcar de Barrameda e filiulo di Alonso Pérez de Guzmán, vinkis la soldati di Alfonso IV en la Batalio di Villanueva de Barcarrota. Ta vinko koaktis la rejo di Portugal desertar l'urbo, ed ol pose neglijesis.

Dum mezepokala tempi, la familio Sánchez de Badajoz dominacis la areo kom la siniori di Barcarrota, proxim Badajoz, aquirinta la domeno en 1369 kande ol grantesis a Fernán Sánchez de Badajoz da Enrique II. Li provizore perdis Barcarrota pos querelo kun Portugal, ma balde riganis regno. La samnoma nepotulo di Fernán Sánchez, filiulo di Garci Sánchez de Badajoz, esis sinioro di Barcarrota ed Urbestro di Badajoz en 1434. Garci Sánchez de Badajoz, probable lua filulo, esis notinda skribisto, ed un ek lua decendanti, Diego Sánchez de Badajoz, esis anke notinda dramatisto; lua Recopilación en metro editesis posmorte en 1554.

Badajoz situesas en la sudwesto dil Iberiana Peninsulo an la rivo dil rivero Guadiana, an la frontiero kun Portugal. Ol esas la chefurbo dil provinco samnoma. Ol jacas 61 kilometri de Mérida, 89 kilometri de Cáceres, 217 kilometri de Sevilla, 227 kilometri este de Lisboa, e 406 kilometri de Madrid. La nova parto dil urbo esas an la sinistra rivo dil rivero, kun plura industriala domeni e la universitato-hospitalo.

Multa notinda artisti, muzikisti, e skribisti naskis en Badajoz. En arti to inkluzas aktori Luis Alcoriza, Manuel de Blas, skribisti Arturo Barea, Vicente Barrantes Moreno, José López Prudencio, Emilio Morote Esquivel, Jesús García Calderón, kantisti Antonio Hormigo, Rosa Morena, Federico Cabo, Guadiana Almena, La Caita, Porrina de Badajoz e pianisti Cristóbal Oudrid ed Esteban Sánchez, e piktisti Luis de Morales, Antonio Vaquero Poblador, Felipe Checa, Adelardo Covarsí Yustas, e mult altri. La Institución Ferial de Badajoz (IFEBA), establisita en 2006, ne nur divenis importanta ekonomiala centro, ma anke salianta regionala kulturo-centro, ed ultre komerco ol anke reguloze gastigas kultural eventi, de kaval-kuri e "break"-dansado, e "paintballing" a Karibeana dansado. La precipua teatro en Badajoz esas la Teatro López de Ayala, grandioza blanka edifico kun arkatra fenestri e kapaceso 800 sidili. Plei di teatro, opero, koncerti, ed expozi eventas ibe.

Quale en multa sudala Hispania, flamenco-dansado esas tre populara, e plei reguloze eventas en Badajoz en la Plaza Alta ed altra loki. Ula flamenco-palos (tipi) ligita a Badajoz esas Extremadurana jaleos ed Extremadurana tangos. La klasika muziko-grupo Banda Municipal de Música, establisita en 1867, anke pleas che tala loki en Badajoz e la provinco; en 2013 ol havis 33 muzikisti. En 1998 la municipal guvernerio establisis la Municipala Skolo di Muziko en Badajoz (Escuelas Municipales de Música de Badajoz). Klasi eventas en quar loki en la publika skoli Enrique Segura Covasí, Luis de Morales, Santo Tomás de Aquino e Nuestra Señora de la Soledad, e docas 600 studenti. la skolo docas klarineto, fluto, gitaro, perkuto, piano, saxofono, trumpeto, violino, e kanto. Cristóbal Oudrid (1825-1877), un ek la "fondinta patri" di hispana muzikal nacionalismo, naskis en Badajoz, filiulo dil rezidanta militala bandmastro. Rosa Morena, bone-konocata flamenco-pop-kantistino qua esis populara en la 1970a yari, naskis en la urbo; elua max populara kansono esas Échale guindas al pavo.

La festivalo "Feria de San Juan" eventas omnayare de 23ma junio til 1ma julio en Badajoz, ed esas grand atraktivo, ne nur por hispani ma anke por portugalani, qui transiras la frontiero por asistar la un-semana festivalo. Ta festivalo anke inkluzas taurokombati.

La urbo kontenas multa islamana e mezepokal arkitekturo, ma olua restaji de Romana e Visgotala arkitekturo esas ne tam salianta kam en proxima Mérida. La Alcazaba-fortreso esas la maxim notinda strukturo en la urbo qua atestas la islamana kulturo en Badajoz. Ol esis la sola importanta fuorto an la suda portugalana frontiero dum la 17ma e 18ma yarcenti e dominacis la stradi di sudala Portugal ed Andalusia, ed esis etapeyo por invadi di Portugal. Ol okupesis da la duki di La Roca dum la Kristana periodo. Ol nun servas kom la Arkeologial Muzeo di Badajoz.

Multa historiala monumenti di Badajoz qui esis ruinita esas restaurita. Olua restorerii, drinkeyi e noktala vivo esas grand atraktivo por portugalani. La 13ma-yarcenta Badajoz Katedralo (konvertita de moskeo en 1238) esas en la anciena urbo, ed olua arkitekturo indikas la tempestoza historio di Badajoz, similesanta fortreso, kun enorma muri. Tri ek la katedralo-fenestri esas unika - un esas en Gotika stilo, la duesma esas en Renesanco-stilo, e la triesma esas en Platersque-style.

La Museo Extremeño e Iberoamericano de Arte Contemporáneo (MEIAC) havas kolekturi de hispana, portugalana e Latin-Amerikana artisti. La edifico situesas en la situo dil olima karcero, konstruktita dum la meza-1950a yari en la situo di olima 17a-yarcenta militala fortreso, la Fuorto di Pardaleras. La Museo Provincial de Bellas Artes, la chefa galerio di Extremadura, situesas en du palacatra 19ma-yarcenta hemi apud la Plaza de la Soledad. Olua grandeso esas 2000 m², kun plu kam 1200 pikturi e skulturi de la 16ma a la 20ma yarcento, reprezentanta plu kam 350 artisti quala Zurbarán, Luis de Morales, Caravaggio, Flandriana piktisti, Francisco de Goya, Felipe Checa, Torre Isunza, Eugenio Hermoso, Adelard Covarsí, Antonio Juez Nieto, Francisco Pedraja Muñoz, Pablo Picasso, e Salvador Dalí, inter altri.

La gardeni Jardines de la Galera devenas de la 10ma yarcento. Li situesas inter la Torre de Espantaperros e la Chemin de ronde, en la Alcazaba. Multa Alhambrana ruinuri ankore existas en la gardeni, ed esas apertita al publiko depos 2007 pos restauro dil situo pos esir klozita dum plu kam triadek yari. La etimologio dil nomi dl gardeni devenas de la fakto, ke la gardeni provizis repozo por karcerani kondamnita a morto-puniso en Sevilla. Planto-speci en la gardeni inkluzas cinnamomum camphora, dichondra repens, ceiba speciosa, ed arbori di la mirto, lauro, oranjo, citrono, e grenado. Altra parki e gardeni inkluzas Castelar, qua havas centrala lageto e plura monumenti dedikita al romantikista skribisto Carolina Coronado ed a Luis Chamizo Trigueros, la Legión, Rivillas y Calamón, San Fernando, e La Viña. La urbo anke havas aquo- ed amuzo-parko, la Lusiberia.

Plaza de España esas en la centro dil urbo, la aranjuro designesis dal arkitekto Rodolfo Martinez en 1917 e kompletigesis en 1920. La granda katedralo esas en la centro dil historial areo. Plaza de Cervantes egardesas kom loko importanta por la historio di Badajoz. Parti del placo okupas areo qua apartenis la Iglesia de San Andrés ed olua tombeyo. Ol ornesas per blanka marmoro kun samcentra mozaiko de pinta steli de 1888. Plaza Alta, recente restorita, esis dum yarcenti la centro dil urbo nam ol ecesis la limiti dil islamana citadelo; ol olim konocesis simple kom "la placo". Hispana flamenco-gitaristo Paco de Lucía pleis en la Plaza Alta ye 10ma julio 2013. La Giralda situesas proxim Plaza de la Soledad.

Fervoyo-Staciono Badajoz, situita en la nordo dil urbo, esas la unika fervoyo-staciono en Badajoz. La staciono akomodas longa-dista e meza-dista treni, operacata dal publika kompanio RENFE. It esas la lasta hispana fervoyo-staciono ante Portugal. On expektas ke la staciono remplasesos da nova staciono an la frontiero kun Portugal kun alta-rapidesa servi da la Sudwesta–Portugalana koridoro e la Madrid–Lisboa-lineo. En agosto 2017 Comboios de Portugal, la portugalana nacionala fervoyo-kompanio, iniciis diala servo de Badajoz ad Entroncamento, kun konekti a Lisboa e Porto.

Badajoz-Aeroportuo situesas 13 km este del urbo-centro. La civila aeroportuo havas komuna strio e direkto-turmo kun Aerobazo Talavera la Real operacata da la Hispana Aer-Armeo, nomizita pro la proxima municipo Talavera la Real. L'aeroportuo ofras du civila voyi, un a Barcelona ed altra a Madrid, amba operacata da Air Europa.