Tailandia
Nagsasabtan: 15°24′N 101°18′E / 15.4°N 101.3°E
Pagarian ti Tailandia ราชอาณาจักรไทย Ratcha Anachak Thai | |
|---|---|
 Wagayway
 Kayarigan
| |
| Napili a pagsasao: (saan nga opisial) ชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์ (Tailandes) Chat, Satsana, Phra Maha Kasat "Pagilian, Dagiti Relihion, Ari" | |
| Nailian a kanta: Phleng Chat Thai Nailian a Kanta ti Tailandia (instrumental) | |
 Lokasion ti Tailandia (nangisit a berde) iti ASEAN (napusasaw a berde) ken Asia | |
 | |
| Kapitolio ken kadakkelan a siudad | Bangkok 13°45′N 100°29′E / 13.750°N 100.483°E |
| Opisial a sasao | Tailandes[1] |
| Opisial a sinuratan | Alpabeto a Tailandes |
| Grupgrupo ti etniko (2009[5]) |
|
| Relihion | Budismo |
| Nagan dagiti umili | Tailandes, Taga-Tailandia |
| Gobierno | Batay-linteg a monarkia a minatonan babaen ti hunta militar |
• Monarkia | Rama X |
| Prayut Chan-o-cha | |
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia (di nabutosan) |
| Pannakaporma | |
| 1238–1448 | |
| 1351–1767 | |
| 1768–1782 | |
| 6 Abril 1782 | |
| 24 Hunio 1932 | |
| 22 Hulio 2014[6] | |
| Kalawa | |
• Dagup | 513,120 km2 (198,120 sq mi) (Maika-51) |
• Danum (%) | 0.4 (2,230 km2) |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2016 | 68,200,824[7] (Maika-20) |
• Senso idi 2010 | 64,785,909[8] |
• Densidad | 132.1/km2 (342.1/sq mi) (Maika-88) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2014 |
• Dagup | US$990.093 bilion[9] (Maika-22) |
• Tunggal maysa a tao | US$14,442[9] |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2013 |
• Dagup | US$387.253-bilion[9] |
• Tunggal maysa a tao | US$5,675[9] |
| Gini (2010) | 42.5[10] kalalainganna |
| HDI (2013) |  0.722[11]nangato · Maika-89 |
| Kuarta | Baht (฿) (THB) |
| Sona ti oras | UTC+7 (ICT) |
| Pagmanehuan | kanigid |
| Kodigo ti panagtawag | +66 |
| TLD ti internet | |
Ti Tailandia[12], opisial a ti Pagarian ti Tailandia, sigud idi a kas ti Siam[a], ket maysa a pagilian a mabirukan iti sentro iti Indotsina a peninsula idiay Abagatan a daya nga Asia. Nabeddengan daytoy iti amianan babaen ti Burma ken Laos, iti daya babaen ti Laos ken Cambodia, iti abagatan babaen ti Golpo ti Tailandia ken Malaysia, ken iti laud babaen ti Baybay Andaman ken ti akin-abagatan unay nga ungto iti Burma. Dagiti maipapan iti baybay a pagbeddenganna ket mairaman ti Bietnam idiay Golpo ti Tailandia iti abagatan a daya, ken ti Indonesia ken India idiay Baybay Andanan iti abagatan a laud.
Daytoy a pagilian ket maysa a batay-linteg monarkia, nga indauluan babaen ni Ari Rama IX, ti maikasiam nga ari iti Kamara iti Chakri, nga isu, a nagturay manipud idi 1946, ket isu ti kabayagan nga agserserbi a pangulo iti estado ken ti kabayagan nga agturturay a monarkia iti Tailandes a pakasaritaan.[13] Ti ari ti Tailandia ket natituloan a kas ti Pangulo iti Estado, Pangulo dagiti Siiigam a Buyot, ti Agtengtengngel iti Budista a relihion, ken ti Agsalsalakbnib kadagiti amin a Pammati.
Ti Tailandia ket isu ti maika-51 a kadakkelan a pagilian iti lubong iti termino iti dagup a kalawa, nga adda ti kalawa ti agarup a 513,000 km2 (198,000 sq mi), ken isu ti maika-20 a kaaduan ti populasion a pagilian, nga adda ti agarup a 64 a riwriw a tattao. Ti kapitoliona ken kadakkelan a siudad ket ti Bangkok, nga isu daytoy ti politikal, komersio, industria ken kultural a sentro ti Tailandia. Agarup a 75% iti populasion ket etniko a Tailandes, 14% ket iti Insik a kaputotan, ken 3% ket etniko a dagiti Malayo;[1] ti nabati ket tagikua dagiti minoridad a grupo a mairaman dagiti Mon, Khmers ken dagiti nadumaduma a tribu ti turod. Ti opisial a pagsasao iti daytoy a pagilian ket Tailandes. Ti kangrunaan a relihion ket Budismo, a daytoy ket isansanay babaen ti agarup a 95% iti populasion.
Ti Tailandia ket nakapadas ti napardas a panagrang-ay ti ekomoniana idi nagbaetan ti 1985 ken1995, ken agdama daytoy a baro a naiindustria a pagilan ken maysa a kangrunaaan nga agkomkomersio iti ruar. Ti turismo ket adu pay nga agiparawad ti Tilandés nga ekonomia, ken daytoy a pagiian ket balayan kadagiti adu a naam-ammuan a papanan dagiti turista, a mairaman ti Ayutthaya, Pattaya, Bangkok, Phuket, Krabi, Chiang Mai, Hua Hin ken Ko Samui.[14][15] Adda dagiti agarup a 5.2 riwriw a nalinteg ken di-nalinteg nga imigrante idiay Tailandia,[16] ken daytoy a pagilian ket nakaawis kadagiti ekspatriado manipud kadagiti narang-ay a pagilian.[17]
Etimolohia
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti opisial a nagan idi ti pagilian ket Siam (Tailandes: สยาม RTGS: Sayam, panangibalikas [sàjǎːm]) aginggana idi 23 Hunio 1939,[18] idi nasukatan daytoy ti Tailandia. Daytoy ket nanaganan manen ti Siam manipud idi 1945 aginggaa idi 11 Mayo 1949, a kalpasan daytoy ket nanaganan manen ti Tailandia. Daytoy ket nailetra pay a kas ti Siem, Syâm wenno Syâma, daytoy ket nainagananen iti Sanskrito a Śyâma (श्याम, a kayatna a sawen ket "nangisit" wenno "kayumanggi"). Dagiti nagan a Shan ken A-hom ket mabalin a sabsabali a kita ti isu met laeng a balikas, ken ti Śyâma ket mabalin a saan nga isu ti nagtaudan ngem ti naadal ken parbo a pannakabakaweng.[19]
Ti balikas aThai (ไทย) ket saan, a kas sapasap a naipamattian, a naala manipud iti balikas a Tai (ไท) a kayatna a sawen ket "panagwayawayas" iti pagsasao a Thai; daytoy, nuapy kasta, ti nagan ti maysa nga etniko a grupo manipud kadagiti tengnga a tanap (ti Tattao a Tailandes). Ti maysa a nadayeg a Thai nga eskolar ket nangisuppiat a ti Tai (ไท) ket kaykayatna a sawen laeng ket "tattao" wenno "tao a parsua" gapu ta ti panagsuksukisokna ket agiparparang a dagiti away a luglugar ti balikas a "Tai" ket inus-usar idi imbes a ti kadawyan a balikas ti Thai a "kon" (คน) para iti tattao.[20]
Ti Thai ket agus-usar iti panangisao a "daga dagiti nawaya" tapno maiyebkas ti pasindayag iti kinapudno a ti Tailandia ket is-isu laeng ti pagilian idiay Abagatan a daya nga Asia a saan uray kaanoman a nakoloniaan ti Europeano a bileg. Bayat a dagiti Tailandes a tattao ket kadawyan nga ibagbagaanda ti pagilianda nga agus-usar ti nadayaw a porm a Prathet Thai (Thai: ประเทศไทย), isuda ket kaaduanda nga agus-usar ti lokal a panagsasao a Mueang Thai (Thai: เมืองไทย) wenno Thai (Thai: ไทย); ti balikas a mueang (Thai: เมือง) a kayatna a sawen ket "pagilian" ngem sapasap nga inus-usar a mangitudo iti siudad wenno ili. Ratcha Anachak Thai (Tailandes: ราชอาณาจักรไทย) a kayatna a sawen ket "Pagarian iti Tailandia" wenno "Pagarian ti Tailandes".
Iti etimolohiko, dagiti pakabuklanna ket: -Ratcha- (manipud iti Sanskrito raja, a kayatna a sawen ket "ari, naarian, pagturayan") ; -ana- (manipud iti Pāli āṇā, "turay, panagbilin, bileg", a dagitoy ket manipud iti Sanskrito iti आज्ञा, ājñā, kapadpada ti kayatna a sawen) -chak (manipud iti Sanskrito cakra wenno cakraṃ a kayatna a sawen ket "pilid", ti maysa a simbolo ti bileg ken panagturay). Ti Thai a Nailian a Kanta (Tailandes: เพลงชาติ), a pinartuat ken sinurat babaen ni Peter Feit idi las-ud ti nakaro a "patriotiko" a panawen ti 1930, ket nangitudtudo ti Thai a pagilian a kas ti: prathet-thai (Thai: ประเทศไทย). Ti umuna a linia ti nailian a kanta ket: prathet thai ruam lueat nuea chat chuea thai (Thai: ประเทศไทยรวมเลือดเนื้อชาติเชื้อไทย) ken naipatarus idi 1939 babaen ni Koronel Luang Saranuprabhandi a kas ti: "Ti Tailandia ket isu ti nagkaykaysaan iti Thai a dara ken bagi."
Pakasaritaan
[urnosen | urnosen ti taudan]Adda ebidensia iti a nagtaeng ti tao idiay Tailandia a napetsaan manipud kadagiti napalabas a 40,000 tawtawen sakbay iti agdama, a dagiti bato nga artipakto a napetsaan iti daytoy a paset ti panawen idiay Linong ti bato ti Tham Lod idiay Mae Hong Son. Kapada dagiti rehion idiay Abagatan a daya nga Asia, ti Tailandia ket nakaro a naimpluensiaan babaen ti kultura ken dagiti relihion ti India, a mangrugi iti Pagarian ti Funan idi agarup anga umuna a siglo CE aginggana ti Khmer nga Imperio.[21]
. Ti siudad ket napuoran ken naraut idi 1767 babaen ti buyot ti Burma babaen ni Ari Hsinbyushin. Ti impluensia ti India iti Siames a kultura ket sangkapaset idi a resulta ti dagus a pannakaiyasideg dagiti nagkolonia nga Indiano, ngem kangrunaan daytoy a saan a dagus nga inyeg babaen dagiti na-Indiano a pagarian ti Dvaravati, Srivijaya ken Cambodia.[22] Ni E:A Voretzsch ket namatmati a ti Budismo ket napnapanen iti Siam manipud idiay India idi panawen ti Indiano nga Emperador a ni Ashoka iti Maurya nga Imperio ken adayon iti immuna a milenio kalpasan ni Kristo.[22] Kalpasanna ti Tailandia ket inimpluensiaan idi babaen ti Pallava a Dinastia ti abagatan nga India ken ti Gupta nga Imperio ti amianan nga India.[22]
Kalpasan ti pannakatnag ti Khmer nga Imperio idi maika-13 a siglo, dagiti nadumaduma nga estado ket nagdur-as idiay, kas dagiti nadumaduma a pagarian ti Tai, Mon, Khmer ken Malayo, a kas nakitkita kadagiti nadumaduma nga arkeolohiko a sitio ken dagiti atipakto a naiwarwaris kadagiti amin a paset ti dulon ti daga ti Siam. Nupa kasta, sakbay ti maika-12 a siglo, ti immuna a Tailandes wenno Siames nga estado ket tradisional a naikeddeng a ti pagarian ti Budista a pagarian ti Sukhothai, a napundar idi 1238.
Kalpasan ti pannakaapday ken pannakatnag ti Khmer nga Imperio idi maika-13 ken maika-15 a siglo, dagiti Budista a Tai a pagarian ti Sukhothai, Lanna ken Lan Xang (itan ket ti Laos) ketdimmur-asda. Nupay kasta, kalpaan ti maysa a siglo, ti bileg ti Sukhothai ket inatiw idi babaen ti baro a pagarian ti Ayutthaya, a nabangon idi tengnga ti maika-14 a siglo idiay akinbaba a Karayan Chao Phraya wenno panawen ti Menam.
Ti panagpadakkel ti Ayutthaya ket naisentro iti igid ti Menam bayat nga idiay akin-amianan a ginget ti Pagarian ti Lanna ken dagiti bassit a siudad es-estado ti Tai ket nangituray ti lugar. Idi 1431, ti Khmer ketpnanawanna ti Angkor kalapsan idi dagiti puersa ti Ayutthaya ket rinautda ti siudad.[23] Ti Tailandia ket nangitalinaay ti tradision iti panagtagilako kadagiti kaarrubana nga estado, manipud idiay Tsina aginggana idiay India, ti Persia ken dagiti daga ti Arabo. Ti Ayutthaya ketnagablin a maysa kadagiti kasayaatan a sentro ti pagtagilakuan idiay Asia. Dagiti Europeano nga agtagtagilako ket simmangpetda idi maika-16 a siglo ken nangrugi kadagiti Portuges, a sinaruno babaen dagiti Pranses, Olandes ken Ingles.
Kalpasan ti pannakatnag ti Ayutthaya idi 1767 manipud iti Birmano nga Ari a ni Taksin ti Nalatak, ket inyalisna ti kapitolio ti Tailandia idiay Thonburi kadagiti agarup a 15 a tawtawen. Ti agdama panawen ti Rattanakosin iti pakasaritaan ti Tailandia ket nangrugi idi 1782, kalpasan ti pannakabangon ti Bangkok a kas kapitolio ti Chakri a Dinastia babaen ni Ari Rama I ti Nalatak. Segun ti Encyclopædia Britannica, "Ti pagkapat aginggana ti pagkatlo ti populasion dagiti dadduma a lugar ti Tailandia ken Burma ket aadipen idi maika-17 aginggana idi maika-10 a sigsiglo."[24][25]
Uray ti Europeano a panangidagsen, ti Tailandia ket isu laeng ti pagilian ti Abagatan a daya ti saan a nakolonia.[26] Daytoy ket resulta ti napaut a panagsasaruno dagiti makabael a nagturturay kadagiti napalabas nga uppat a siglo a nangibanag ti panagsusuppiat ken irteng a nagbaetan ti Pranses nga Indotsina ken ti Britaniko nga Imperio. Kas resulta, ti agilian ket natalinaay a paglappedan a sona a pagbaetan dagiti parte ti Abagatan nga Asia a nakolonisado babaen dagiti dua a nagkolonia a bileg, ti Gran Britania ken Pransia. Urayno kasta ti akinlaud nga impluensia ket nakaiturongan dagiti reporma idi maika-19 a siglo ken dagiti nangruna a konsesion, ti kangrunaan ket ti pannakapukaw ti dakkel a teritorio iti bangir a daya ti Mekong kadagiti Pranses ken ti naiyad-addang a panagsagepsep babaen ti Britania ti Peninsula Malayo.
Maika-20 a siglo
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti napukaw ket kasisigud a nairaman ti Penang ken kanungpalan ti pannakapukaw dagiti uppat a kaaduan a Malayo nga etniko nga akin-abagatan a probinsia, a kalpasanna ket nagbalin a dagiti uppat nga akin-amianan nga estado ti Malaysia, babaen ti Anglo-Siames a Tulag ti 1909.
Idi 1932, ti awan dara a rebolusion nga intignay ti Khana Ratsadon a grupo ti militar ken dagiti opsial ti sibilian ket nagresultaan ti transision ti bileg, idi ni Ari Prajadhipok ket napilit a nangited kadagiti tattao ti Siam ti immuna a batay-lintegda, ken isu ti nagpatinggaan dagiti nagpaut ti adu a siglo iti absoluto a monarkia.
Idi 1939, ti naga ti pagarian iti 'Siam', ket nabaliwan iti Tailandia'.
Sangalubongan a Gubat II
[urnosen | urnosen ti taudan]Idi las-ud ti Sangalubongan a Guba II, ti Imperio ti Hapon ket nangidemanda ti karbengan a mangiballasiw dagiti tropa iti Tailandia idiay prontera ti Malayo. Ti Hapon ket rinautna ti Tailandia idi 8 Disiembre 1941, kadagiti koordinasion kadagiti panagraut iti amin a paset ti Asia, ken nakilaban kadagiti Buyot ti Tailandes kadagiti innem aginggana walo nga oras aginggana idi ni Plaek Pibulsonggram ket nangbilin iti panangisardeng tigubat. Iti nabiit kalpasan dayta, ti Hapon ket ket naikkan idi iti nawaya a panaglabas, ken idi 21 Disiembre 1941, ti Tailandia ken Hapon ket nagpirma iti kumadduaan a militar iti sekreto a protokoll, a ti Tokyo ket timmulag a tulonganna ti Tailandia a mangala manen kadagiti napukaw a teritoriona kadagiti Britaniko ken Pranses.[27]
Iti nagresultaan, ti Tailandia ket nangirangarang iti gubat iti Estados Unidos ken ti Nagkaykaysa a Pagarian idi 25 Enero 1942, ken nangrebbeng a "tumulong" iti Hapon iti gubatna a sumuppiat kadagiti Kumadduaan, bayat a nangtartaripato ti aktibo a kontra-Hapon a tignay ti resistansia nga ammo a kas ti Seri Thai. Agarup a 200,000 nga agtrabtrabao a taga-Asia , (nangruna a romusha) ken dagiti 60,000 Kumaduaan a balbalodp ket nagtrabaho iti Perokaril ti Patay ti Tailandia–Burma.[27]
Kalpasan ti gubat, ti Tailandia ket rimmuar a kas kadua ti Estados Unidos. Kasta met dagiti adu nga agrangrang-ay a pagilian iti las-ud ti Nalamiis a Gubat, ti Tailandia ket napan babaen kadagiti dekada iti nariro a politika a nailaslasin babaen dagiti adu a kudeta, a ti maysa a turay ti militar ket sinukatan ti sabali, ngem kanungpalan a nagprogreso a napan iti natalinaay, nadur-as a demokrasia kadagiti tawen ti 1980.
-
Damdamili a naduktalan idiay asideg ti Ban Chiang idiay Probinsia ti Udon Thani, ti kasapaan ket napetsaan iti 2100 BCE.
-
Ti agtayag kadagiti 19 metro a nabalitokan nga estatua iti nakatugaw a Buda idiay Wat Phanan Choeng.
-
Ti 15 nga agtayag a ladawan ni Buda idiay Sukhothai, Phra Achana , nabangon idi maika-13 a siglo
-
Pinintaan ti Ayutthaya, inbilin babaen ti Kompania ti Olandes a Daya nga India, 1665.
-
Ni Kosa Pan ket nangipresenta ti surat ni Ari King Nara ken Luis XIV idiay Versailles, 1 Septiembre 1686.
Politika ken gobierno
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti politika ti Tailandia ket agdama a naar-aramid iti batayan ti batay-linteg a monarkia, a ti Kangrunaan a Ministro ket isu ti daulo ti gobierno ken ti tinawtawid a monarkia ket isu ti daulo ti estado. Ti ukoman ket nawaya kadagiti sanga ti ehekutibo ken ti lehislatibo.
Pakasaritaan ti batay-linteg
[urnosen | urnosen ti taudan]
Manipud iti politikal a reporma ti absoluto a monarkia idi 1932, ti Tailandia ket addaan idin kadagiti 19 a batay-linteg ken dagiti dokumento ti linteg.[28][29] Iti amin apaset iti daytoy a panawen, ti porma ti gobierno ket sumakop iti diktadura iti militar aginggana ti elektoral a demokrasia, ngem amin dagiti gobierno ket nangbigbig iti tinawtawid a monarkia a kas ti daulo ti estado.[30][31]
Heograpia
[urnosen | urnosen ti taudan]
Iti dagup ti 513,120 kuadrado kilometro (198,120 sq mi),[1] ti Tailandia ket ti maika-51 a kadakkelan a pagilian babaen ti dagup a kalawa. Daytoy ket basbassit ngem ti Yemen ken dakdakkel ngem ti Espania.
Ti Tailandia ket pagyanan dagiti nadumaduma a naisalsalumina a heograpiko a rehion, ken sangkapaset a maitunos kadagiti grupo ti probinsia. Ti amianan ti pagilian ket kabanbantayan a lugar ti Kabambantayan ti Tailandes, a ti kanagtuan a puntos ket ti Doi Inthanon idiay Kabambanatayan Thanon Thong Chai iti 2,565 metro (8,415 ft) iti pantar ti baybay. Ti amianan a daya, ti Isan ket buklen ti Banak Khorat, a nabeddengan iti daya babaen ti Karayan Mekong. Ti sentro ti pagilian ket kaaduan babaen ti predominante a nadalumpinas a ginget ti karayan ti Chao Phraya, ng aagyus idiay Golpo ti Tailandia.
Ti akin-abagatan a Tailandia ket buklen ti akikid nga Ismo Kra a lumawa idiay Peninsula Malayo. Iti politikal, adda dagiti innem a heograpikal a rehion nga agiddiat kadagiti sabali iti populasion, dagiti batayan a rekurso, dagiti natural a langa ti daga, ken agpang panagdur-as tit sosial ken ekonomia. Ti dibersidad dagiti rehion ket isu ti kaisaluminaan a gupit ti pisikal a pannakaisaad ti Tailandia.
Dagiti Karayan Chao Phraya ken Mekong ket nangruna a dalan ti danum iti away a Tailandia. Ti industrial a gantingan ti panagpataud kadagiti apit ket agusarda kadagiti karayan ken dagiti tributario. Ti Golpo ti Tailandia ket sakupenna ti 320,000 kuadrado kilometro (124,000 sq mi) ken pakanen babaen dagiti Karayan Chao Phraya, Mae Klong, Bang Pakong, ken Tapi. Daytoy ket mangited iti kontribusion iti sektor ti turismo gapu kadagiti nalitnaw ket ababaw a danum iti igid ti aplaya itiakin-abagatana rehion ti Ismo Kra. Ti akindaya nga aplaya ti Golpo ti Tailandia ket industrial a sentro ti Tailandia nga isu ti nangruna nga adalem a puerto ti pagarian idiay Sattahip ken ti makumikom a komersial a puerto ti Laem Chabang.
Ti Baybay Andaman ket napateg a natural a rekurso gapu ta agsangaili kadagiti nadayeg ken naramen a pagaliwaksayan idiay Asia. Ti Phuket, Krabi, Ranong, Phang Nga, ken Trang ken dagiti islada ket mabirukan amin kadagiti aplaya ti Baybay Andaman ken uray ti tsunami ti 2004, dagita ket makaawis a pagbisitaan dagiti turista manipud iti lawlaw ti lubong.
Dagiti nota
[urnosen | urnosen ti taudan]Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ a b c Thailand Naiyarkibo 2010-12-29 iti Wayback Machine, CIA World Factbook.
- ^ McCargo, Duncan; Hongladarom, Krisadawan (2004), "Contesting Isan-ness: Discourses of politics and identity in Northeast Thailand", Asian Ethnicity, Taylor & Francis, 5 (2): 219, doi:10.1080/1463136042000221898, ISSN 1463-1369
- ^ David Levinson (1998), Ethnic Groups Worldwide: A Ready Reference Handbook, Oryx Pres, p. 287, ISBN 1-57356-019-7
- ^ Paul, Lewis M.; Simons, Gary F.; Fennig, Charles D. (2013), Ethnologue: Languages of the World, SIL International, ISBN 978-1-55671-216-6
- ^ Barbara A. West (2009), Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania, Facts on File, p. 794, ISBN 1-4381-1913-5
- ^ "Thailand's new provisional constitution". Thai PBS. 22 Hulio 2014. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2014-12-29. Naala idi 14 Disiembre 2014.
- ^ "CIA World FactBook 2016". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2011-09-27. Naala idi 2017-08-02.
- ^ (iti Tailandes) National Statistics Office, "100th anniversary of population censuses in Thailand: Population and housing census 2010: 11th census of Thailand". popcensus.nso.go.th.
- ^ a b c d "Thailand". Internasional a Pundo ti Panguartaan. Naala idi 1 Oktubre 2014.
- ^ "Gini Index". World Bank. Naala idi 2 Marso 2011.
- ^ "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Naala idi 27 Hulio 2014.
- ^ Rubino, Carl Ralph Galvez (2000). "Tailandia". Ilocano Dictionary and Grammar: Ilocano-English, English-Ilocano (iti Ingles ken Ilokano). University of Hawaiʻi Press. p. 398. ISBN 978-0-8248-2088-6.
- ^ "Maysa a Naarian a Bitla dagiti okasion". Worldhop.com a Warnakan. 1996. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2006-05-12. Naala idi 5 Hulio 2006.
- ^ Ti Tailandia ken ti Banko ti Lubong Naiyarkibo 2005-12-16 iti Wayback Machine, ti Banko ti Lubong a panagtaldiap ti pagilian ti Tailandia.
- ^ Ti Guarda, Bariweswes ti Pagilian: Tailandia, 25 Abril 2009.
- ^ TAILANDIA: Dagiti ubbing a Birmano nga imigrante a saan a nakaadal. IRIN Asia. 15 Hunio 2009.
- ^ Narigat a panagadal iti paraiso ti ekspatriado. BBC News. 14 Disiembre 2006.
- ^ Pakasaritaan ti Tailandia (Siam), CSMngt-Thai.
- ^ Eliot, Charles (1921). Ti Gandat a Gutenberg EBook iti Hinduismo ken Budismo, Ti Naipakasaritaan a Panagiladawan, Tom. 3 (iti 3) [EBook #16847]. Londres: Routledge & Kegan Paul Ltd. pp. Kap. xxxvii 1, nagdakamat kadagiti Paammo 189: Ti nagan ket mabirukan kadagiti Champa a sinuratan iti 1050 A.D. ken segun ti Gerini ket agparang idiay Samarade ni Ptolemeo = Sâmaraṭṭha. Kitaen ti Gerini, Ptolemy, p. 170. Ngem ti Samarade ket mairukan idiay asideg ti Bangkok ken mabalin nga awan dagiti Tais iti dayta alugar iti dayta a panawen ni Ptolemeo, ken Paamo 190: Ken isu pay idiay Tengnga nga Asia a Kustana ket agparang a naadal a panagbakkaweng ti nagan a Khotan, a naaramid tapno maikkan ti kayatna a sawen iti Sanskrito.
- ^ จิตร ภูมิศักดิ์ 1976: "ความเป็นมาของคำสยาม ไทย ลาวและขอม และลักษณะทางสังคม ของชื่อชนชาติ" (Jid Phumisak 1976: "Ti Irurumsua para kadagiti Siames a Balikas para iti Thai, Laotiano ken Khmer ken Nakagimongan a Pannakailasin para iti Pagilian a nagnagan")
- ^ Thailand. History. Encyclopædia Britannica Online
- ^ a b c Some Aspects of Asian History and Culture by Upendra Thakur p.157
- ^ "Science news: What happened at Angkor Wat". The Washington Post. 13 Abril 2010.
- ^ Slave-owning societies. Encyclopædia Britannica.
- ^ Slavery in Nineteenth-Century Northern Thailand. Kyoto Review of South East Asia.
- ^ "King, country and the coup". The Indian Express. India. 22 Septiembre 2006. Naala idi 3 Nobiembre 2011.
- ^ a b Werner Gruhl, Imperial Japan's World War Two, 1931–1945, Transaction Publishers, 2007 ISBN 978-0-7658-0352-8
- ^ Bangkok Post: Section 44 is necessary: NCPO. This list contains 2 errors: it states that the 6th constitution was promulgated in 1912 (rather than 1952), and it states that the 11th constitution was promulgated in 1976 (rather than 1974).
- ^ Thanet Aphornsuvan, The Search for Order: Constitutions and Human Rights in Thai Political HistoryPDF (152 KB), 2001 Symposium: Constitutions and Human Rights in a Global Age: An Asia Pacific perspective
- ^ "A list of previous coups in Thailand". Associated Press. 19 Septiembre 2006. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2009-02-24. Naala idi 25 Abril 2010.
- ^ "Raw Data: List of Recent Coups in Thailand's History". Fox News. 19 Septiembre 2006. Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2008-07-06. Naala idi 25 Abril 2010.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
- Tailandia iti Curlie (iti Ingles)
- Tailandia a naikabil iti The World Factbook (iti Ingles)
- Thaigov.go.th Gobierno ti Tailandia
| Sapasap | |
|---|---|
| Dagiti nailian a biblioteka | |
| Dadduma | |
