Historia de interlingua

Le historia de interlingua comprehende le formation del lingua ipse e etiam su communitate de parlatores.

Le prime credito pro interlingua debe ir al herede american Alice Vanderbilt Morris (1874–1950), qui deveniva interessate in linguistica e le movimento de linguas auxiliar international in le comenciamentos del 1920s. In 1924, Morris e su sponso, Dave Hennen Morris, establiva le International Auxiliary Language Association (IALA) (Association de Linguas Auxiliar International), association sin proposito de lucro, in New York. Lor objectivo esseva placiar le studio de linguas auxiliar in un base scientific.^[1]

Le investigationes del problema del lingua auxiliar esseva in progresso al Consilio International de Recerca (International Research Council), le Consilio America in Education (American Council on Education), le Consilio American de Societates Docte (American Council of Learned Societies), le associationes britannic, francese, italian e american pro le avantiamento del scientia, e altere gruppos de specialistas. Morris creava IALA como un continuation de su labor..^[2] Illa disveloppava le programma de recerca in consultation con Edward Sapir, William Edward Collinson, e Otto Jespersen.^[1]

Le IALA deveniva un major adherente del linguistica american conventional, e fundava, per exemplo, le studios semantic inter-linguistic de totalitate de Sapir (1930) e le phenomenos de graduation (1944). Morris ipse editava le studio inter-linguistic del phenomenos del puncto final de Sapir e Morris Swadesh (1932), e le studio de indication de Collinson (1937). Ben que le Morris a lor familia provideva le major parte del fundos de IALA, illo etiam recipeva appoio de gruppos prestigiose como le Carnegie Corporation, le Ford Foundation e le Rockefeller Foundation.^[3]

In su prime annos, IALA concerneva se con tres labores: trovar altere organisationes in tote le mundo con objectivos similar; construer un bibliotheca de libros de linguas e interlinguistica; e comparar linguas international auxiliar existente, como esperanto, esperanto II, ido, latino sine flexione, novial, e occidental. In le persecution de su ultime objectivo, illo conduceva studios parallel de ille linguas, con studios comparative de linguas national, sub le direction de scholares de universitates american e europee.^[2] Illo etiam arrangiava conferentias con proponitores de ille linguas auxiliar international, e debatteva tractos e objectivos de lor linguas representative. Con un "regula de concession" que requireva participantes pro facer un certe numero de concessiones, le prime debattos in IALA alicun vices cresceva de fervide a explosive.^[3]

Al Secunde Congresso International de Inter-lingua (Second International Interlanguage Congress), facite in Geneva in 1931, IALA comenciava a aperir nove terreno. Su conferentia esseva assistite per linguistas recognoscite, 27 de qui signava un testimonio de appoio pro le programma de recerca de IALA. Altere octo addeva lor signaturas al tertie congresso, facite in Roma in 1933.^[3]

Etiam in 1933, Professor Herbert N. Shenton del Syracuse University organisava un studio intensive del problemas trovate con inter-linguas quando illos es usate in conferentias international. Plus tarde in le mesme anno, Dr. Edward L. Thorndike publicava un articulo scientific del velocitates relative de apprentissage linguas construite "natural" e "modular". Ambe Shenton e Thorndike esseva importante influentias in le labor de IALA ab ille momento.^[2]

In 1937, le prime passos in direction al conclusion de interlingua esseva facite quando un committe de 24 linguistas eminente de 19 universitates publicava Some Criteria for an International Language and Commentary (Alicun criterios pro un lingua interlingua e commentario). Nonobstante, le comenciamento del Secunde Guerra Mundial in 1939 interrumpeva le incontros biannual del committee.^[3]

Originalmente, le association non habeva intendite a crear su proprie lingua. Su objectivo esseva identificar qual esseva le lingua auxiliar jam existente que le plus se conveni a communication international, e como lo promover le plus effectivemente. Ben que, post que dece annos de rescerca, plus e plus membros del IALA concludeva que nihil del "interlinguas" jam existente esseva bon pro le labor. In 1937 le membros habeva prendite le decision de crear un lingua nove, pro surprisa del communitate interlinguistic mundial.^[4]

Usque ille puncto, multo de le debatto habe essite equivoc del decision de usar parolas naturalistic (e.g., Novial e Occidental) o systematic (e.g., Esperanto e Ido. Durante le annos de guerra, advocatos de un interlingua naturalistic vinceva. Le prime appoio esseva le articulo de Dr. Thorndike; le secunde esseva un concession per advocatos del linguas systematic que milles de parolas esseva jam presente in multe — o in un majoritate — del linguas europee. Lor argumento esseva que derivation systematic de parolas esseva un "lecto de Procruste", fortiante le comenciante de oblidar e apprender de novo un nove schema de derivation quando un vocabulario utile esseva jam disponibile. Iste finalmente convinceva advocatos del linguas systematic, e le IALA de ille puncto assumeva le position que un lingua naturalistic esserea optime.

Al eruption del Secunde Guerra Mundial, le activitates de recerca del IALA se movava de Liverpool a New York, ubi E. Clark Stillman establiva un nove personal de recerca.^[2] Stillman, con le assistentia de Dr. Alexander Gode, disveloppava un technica prototypic — un methodologia objective pro selectionar e normalisar vocabulario basate in un comparation de linguas de controlo.^[3]

In 1943 Stillman partiva pro adjutar con le guerra e Gode deveniva Director Interime de Recerca. In 1945, le IALA publicava un Reporto General — grandemente le labor de Morris — le que presentava tres modellos pro le lingua del IALA:

• Modello P esseva un modello naturalistic que non faceva un essayo de normalisar le vocabulario prototypic.
• Modello E esseva legiermente schematicava in un maniera resimilante Occidental.
• Modello K esseva moderatemente schematicava in un maniera resimilante Ido (i.e., alique minus schematicava que Esperanto).^[4]

De 1946 a 1948 le linguistica frencese renomine André Martinet esseva Director de Recerca. Durante iste periodo le IALA continuava disveloppar modellos e conducte votation pro determinar le forma optime del lingua final. Un examine initial mesurava reactiones contra le tres modellos de 1945. In 1946 le IALA inviava un examine extensive a plus de 3000 inseniantes de lingua e professionales connexe in tres continentes.^[5]

Quatro modellos se ambiva: Modellos P e K, plus duo modellos nove que resimilava Modello E de 1945.^[3]

Modello P non se alterava de 1945; Modello M esseva relativemente moderne in comparation con plus classic P. Modello K se legiermente modificava in le direction de Ido.

Le resultatos del examine esseva surprendente. Le duo modellos schematic, C e K, se rejectava — K convincentemente. Del duo modellos naturalistic, M attraheva alique plus appoio que P. Dante conto de prejudicios national (pro exemplo, le frencese qui disproportionatemente prefereva Modello M), le IALA optava pro un compromisso inter modellos M e P, con alicun elementos de C.^[5]

Quando Martinet prendeva un position al Universitate de Columbia in 1948, Gode se cargava del phase ultime del disveloppamento de interlingua. Su carga esseva combinar elementos de Modello M e Modello P, evitar le defectos viste in ambe per le communitate inquirite e los reparar con elementos de Modello C tal como necesse, e simultaneemente disveloppar un vocabulario.

Le vocabulario e conjugationes verbal de interlingua esseva in prime loco presentate in 1951, quando le IALA publicava le completate Interlingua Grammar e le Interlingua-English Dictionary' (IED) de 27.000 parolas. In 1954 le IALA publicava un manual introductori titulate Interlingua a Prime Vista.

Un prime application practic de interlingua esseva le revista scientific Spectroscopia Molecular, publicava de 1952 a 1980.^[6] In 1954 interlingua esseva usate al Secunde Congresso Cardiologic Mundial in Washington, DC, pro ambe summarios scripte e interpretation oral. Intra alicun annos, illo incontrava un uso similar a nove (9) congressos medic additional. Inter le medio del annos 1950 e le fin del 1970, alicun trenta jornales scientific e specialmente medic forniva summarios de articulos in interlingua. Science Service, le editor de Science Newsletter in ille epocha, publicava un chronica mensual in interlingua de le initio del annos 1950 usque le morte de Gode in 1970. In 1967 le potente Organisation International de Normalisation, que normalisa terminologia, votava quasi unanime pro adoptar interlingua como le base de su dictionarios.^[3]

Le IALA claudeva su portas in 1953 sed non formalamente se dissolvite usque 1956 o plus tarde.^[7] Su rolo in le promotion de interlingua esseva grandemente assumite per Science Service,^[8] que ingagiava Gode como le chef de su Interlingua Division novemente formate.^[9] Huge E. Blair, un amico intime e collega de Gode, deveniva su assistente.^[10] Un organisation succedente, le Interlingua Institute,^[11] se fundava in 1970 pro promover interlingua in le SU e Canada. Le instituto nove supportava le labores de organisationes altere linguistic, faceva contributiones scholastic considerabile, e produceva summarios pro publicationes scholastic e medic. Un de su complimentos le plus grande esseva duo volumines immense de phytopathologia produceva per le American Phytopathological Society in 1976 e 1977.^[7]

Le Interlingua Institute esseva al deriva durante un tempore post le mortes de Blair in 1967 e Gode in 1970. Secundo Esterhill,^[7] nonobstante, publication se lentava solo brevemente in le fin del annos 1960 e recuperava tosto postea, a cerca le tempore del secunde edition de 1971 del IED. Interesse florescente in Europa poterea haber contrabalanciate le luctas occurre in America.

Interlingua habeva attrahite multe adherentes anterior de altere projectos de linguas international, notabilemente occidental e ido. Le exoccidentalista Ric Berger fundava le Union Mundial pro Interlingua (UMI) in 1955,^[12] e juxta le fin del annos 1950, interesse in interlingua in Europa jam habeva comenciate passar le de America del Nord. Copertura del medios del epocha, pro exemplo, esseva apparentemente le plus pesante in Europa del Nord e Est. Copertura frequente Europee se ha continuate usque al presente, unieva per attention del medios in America del Sud in le initio del annos 1990.^[13]

Comenciante in le annos de 1980, UMI ha tenite conferentias international cata duo annos (assistentia typic al incontros anterior esseva 50 a 100 personas) e lanceava un programma de publication que finalmente produceva super 100 volumines. Altere obras in interlingua esseva publicate per pressas de universitates in Svedia e Italia, e in le annos de 1990, Brasil e Suissa.^[14][15] Diverse scholas scandinave interprendeva projectos que usava interlingua como un medio de inseniante le vocabulario international scientific e intellectual.

In 2000, le Interlingua Institute se esseva dissolvite in medio de disputas de fundos con le UMI. Le American Interlingua Society, establieva le proxime anno, succedeva le instituto e respondeva a nove interesse emergente in Mexico.^[12]

Interlingua esseva parlate e promovite in le imperio Sovietic, in despecto de persecution e effortios por supprimer information del lingua. In Germania del Est, officiales del governamento confiscava le litteras e magazines que le UMI inviava a Walter Raédler, le representate de Interlingua in ille loco.^[16] In Checoslovachia, Július Tomin recipeva litteras menaciate post que le publication de su prime articulo de interlingua.^[17] In despecto de persecution continuate, ille procedeva devenir le representate checo de interlingua, inseniar interlingua in le systema scholar, e scriber un serie longe de articulos publicate e libros.^[18]

Hodie, interesse in interlingua se ha expandite de le communitate scientific a le publico general. Individuos, governamentos, e companias private usa Interlingua pro apprender e instruction, viages, publicar online, e communication trans barrieras de lingua. Interlingua es promovite internationalemente per le Union Mundial pro Interlingua. Periodicos e libros es producite per multe organisationes national, tan como le Societate American pro Interlingua, le Svenska Sällskapet för Interlingua, e le União Brasileira pro Interlíngua.

Currentemente, Panorama in Interlingua es le plus prominente de multe periodicos interlingua. Illo es un magazine de 28 paginas publicate bimensualmente que coperi actualitates, scientia, editoriales, e interlingua. Gratias al Internet, interlingua ha viste un resurger in le decennio passate, con le numero de parlatores que se multiplicava per dece secundo alicun estimationes.

• Sito web del UMI
• Historia de Interlingua

Iste pagina contine material traducite ab Wikipedia in anglese. Le articulo original se trova a en:History of Interlingua, e es usate secundo le mandatos del licentia de Wikipedia.