Astronomia
| Astronomia |
|---|
| instantia de: branca del scientia[*], disciplina academic[*], hobby |
| subclasse de: scientias physic[*], exact science[*] |
|
|
|
| initio: 8e millennio AEC |
| Commons: Astronomy |
Le astronomia[1] [-mí-] (ab le greco astro e nomos o "lege") es le scientia que studia le universo material ultra le atmosphera terrestre e le leges de lor movimentos.
Inter alteres, illo ha specialitates como:
- Astrometria e mechanica celestial: Studio del movimentos del astros (real e apparente) e del leges que los rege.
- Astrophysica: Le studio del formas, dimensiones e characteres del superficies del astros, assi como su natura, constitution, evolution e conditiones physic.
Astronomia, que significa etymologicamente "leges del stellas", es le scientia cuje objecto es le observation e le explication de phenomenos que occurre o existe foras del terra. Quando se comprendeva que le elementos que forma le "objectos celestial" esseva le mesme que forma le terra, e que le mesme leges del physica se applica a illos, le astrophysica habeva nascite, como un application del physica al phenomenos observate per le astronomia.
Le majoritate del astronomos (si non tote illes) ha un solide preparation in le physica, e le observationes es semper ponite in contexto astrophysic, assi que le distinction inter astronomia e astrophysica jam quasi non existe.
Le astronomia es un del poc scientias ubi amateurs totevia joca un rolo active, per exemplo in le discoperta de objectos transiente (como cometas) e le observation del variabilitate del stellas.
In su principios, le astronomia supponeva solo le observation e prediction del movimentos del objectos celestial que poteva esser identificate per simple vista. Le astronomos esseva communmente tamben sacerdotes, e pro un longe tempore se credeva que le phenomenos celestial habeva alcun influentia occulte in le eventos in le terra (vide Astrologia). Le grecos faceva importante contributiones al astronomia, ma le progresso cessava quasi completemente in le Medievo, excepte per le travalio de alcun astronomos arabe.
Le studio del planetas de nostre systema solar ha essite in tempores recente considerate un disciplina a parte, appellate scientia planetari o planetologia.
Brancas de astronomia
[modificar | modificar fonte]Debite al amplitude de su objecto de studio le astronomia se divide in differente brancas.
Iste brancas non es completemente separate, nonobstante, e su intersectiones, assi como le astronomos qui travalia in differente areas, es le norma plus que le exception.
In astronomia, on obtene information principalmente del detection e analyse del radiation electromagnetic. Un division traditional del astronomia tracta del regiones del spectro electromagnetic observate:
- Astronomia optic se refere al technicas usate pro detectar e analysar lumine in le longitudes de unda que pote esser detegite per le oculo, o multo circa illos (circa de 400 - 800 nm).
- Astronomia infrarubie tracta con le detection del lumine infrarubie (longitudes de unda plus longe que le rubie).
- Le radioastronomia usa technicas multo differente: pro deteger radiation con longitudes de unda de mm a cm, le receptores es similar a illos usate in radiodiffusion (que usa radiation in ille longitudes de unda).
Le astronomia optic e illo de radio pote realisar se usante observatorios terrestre, proque le atmosphera es transparente in ille longitudes de unda. Le lumine infrarubie es facilemente absorbite per le vapor de aqua, assi que le observatorios de infrarubie debe establir se in locos alte e sic.
In astronomia de radios X, astronomia de radios gamma, astronomia ultraviolette e astronomia in le longe infrarubie se pote facer observationes unicamente desde globos aerostatic desde observatorios spatial.
Tote le disciplinas previe es basate in le detection de photones, ma tamben nos pote reciper information desde foras del Terra transportate per le radios cosmic, neutrinos, e gravitones.
Un division differente pote esser realisate usante le regiones del spatio e le problemas commentate in alto; alcun de illos es:
- Astronomia galactic
- Astronomia extragalactic
- Astronomia stellar
- Cosmologia
- Formation e evolution del galaxias
- Formation stellar
Vide etiam
[modificar | modificar fonte] |
Wikimedia Commons ha files multimedia de: Astronomia |
- Astronomos e astrophysicos
- Astronomia amateur
- Historia del astronomia
- Cosmologia
- Constellationes
- Planetas
- Systema solar
- Vita in le universo
- Astronautica
- Telescopio