Ախուրեան (գետ)

Ախուրեան
Բնութագիր
Ջրահոսք
Ակունք	Արփի լիճէն Աշոցքի սարահարթ
Գետաբերան	Կը Թափի Արաքս գետը, Բագարան գիւղի մօտ
Տեղակայում
Երկիր	Հայաստան

Ախուրեան, Հայաստանի գետերիէն, որ սկիզբ կ'առնէ Աշոցքիի սարահաթի Արփի լիճէն։ Ջրառատութեամբ, այն հանրապետութեան երրորդ գետն է։ Վերին հոսանքը կ'անցնի ճահճապատ ափերով, այնուհետեւ իր մէջ կ'առնէ մի քանի մանր վտակներ, ապա որպէս ջրառատ գետ, կը մտնէ Շիրակի դաշտ։ Այստեղ Ախուրեանին կը միանան Արագածի լանջերէն սկիզբ առնող մի քանի գետակներ, որոնցմէ ամենամեծը Մանթաշն է։ Աղին կայարանէն դէպի հիւսիս, Կարսագետն իրեն միանելէն յետոյ, Ախուրեան կը կտրէ Արագածի արեւմտեան փեշերը եւ խորացնելով իր հունը, քարքարոտ ափերու մէջ կը շարունակէ հոսիլ մինչեւ Արաքսի հետ միանալը։ Ախուրեանն ունի 205 քիլոմեթր երկարութիւն։ Գետի ձախ ափին է Կիւմրին, իսկ աջ ափին՝ Հայաստանի հին մայրաքաղաք Անին (ամբողջովին աւերուած)։ Ախուրեանի ջուրերն օգտագործելու համար, դեռ 1922 թուականէն, սկսած է Շիրակի ջրանցքի շինարարութիւնը, որ կը ղեկավարէր անուանի երկրաչափ Հ. Ա. Տէր-Աստուածատեանը։ Ջրանցքը շահագործման յանձնուած է 1925 թուականին, որ զգալիօրէն դիւրացուցած է հողամասերի ոռոգումը։ Ջրանցքի բացման ներկայ եղած է նաեւ նորվեկացի ականաւոր գիտնական եւ աշխարհահռչակ բեւեռախոյզ Ֆրիտիոֆ Նանսենը։

• Երեւանի Համալսարանական Հրատարակչութիւն, Երեւան 1970