7-րդ դար

7–րդ դար ժամանակաշրջան, որը համաձայն Հուլյան օրացույցի սկսվել է 601 թվականին և ավարտվել է 700 թվականին։ Արաբական արշավանքները սկսվել են Արաբիայի միավորմամբ Մուհամմադ մարգարեի կողմից 622 թվականից սկսած։ Մուհամմադի մահից հետո 632 թվականին Իսլամը տարածվեց Արաբական թերակղզում։ 7-րդ դարում արաբները նվաճեցին Պարսկաստանը և վերջ դրեցին Սասանյան կայսությանը։ 7-րդ դարի ընթացքում Արաբները նաև նվաճեցին Սիրիան, Պաղեստինը, Հայաստանը, Եգիպտոսը և Հյուսիսային Աֆրիկան։

Բյուզանդական կայսրությունում շարունակվեցին անհաջողությունները Արաբական խալիֆայության հզորացման ֆոնին։

Հարշան միացավ Հյուսիսային Հնդկաստանին` ստեղծելով փոքր պետություններ, որոնք կործանվել էին 6-րդ դարում Գուպտա կայսրության կողմից։

Չինաստանում Սույ դինաստիային փոխարինեց Թան դինաստիան, որը ընդլայնեց իր տարածքները Կորեաից մինչև Կենտրոնական Ասիա և պետք է ընդհարվեր արաբների հետ հետագայում։ Չինաստանը սկսեց հասնել իր հզորության գագաթնակետին։ Սիլլան միավորվեց Թան դինաստիայի հետ, որին միացավ Բաեկյեն և միավորեցին Կորեական թերակղզին մեկ առաջնորդի ներքո։ Աշուկա ժամանակաշրջանը շարունակվեց Ճապոնիայում ամբողջ 7-րդ դարի ընթացքում։

• Սկիզբ դրվեց Իսլամին Արաբիայում, Ղուրանը գրվաց թղթի վրա։
• Առաջին հայտնի խորվաթացի արքոնտ Պորգան հիմնադրեց Խորվաթիայի դքսությունը։
• Աշխարհի բնակչությունը հաշվվում էր մոտ 208 միլիոն^[1]։
• Անգլո-սաքսոնական Հեպտորարխիաիան ձևավորվեց այս դարի սկզբներին Անգլիայում^[2]։
• Սյուանցզանը ճանապարհորդեց Չինաստանից Հնդկաստան, մինչ վերադառնալը Չինաստան նա թարգմանեց Բուդիստական արձանագրությունները։
• Ալժիրի Թիմգադ քաղաքը կողոպտեցին Բերբերները։
• Ավարտվեց բուդիստական կառավարումը Սինդում։
• Խորվաթներները բնակություն հաստատեցին իրենց ներկայիս տարածքներում։
• Տեոտիուականը ավերվեց։ Հողին հավասարվեցին քաղաքական և հոգևոր շինությունները։
• Սուգենդոը կրոնը առաջացավ Բուդդիզմի, Տեոիզմի, Շինտոյի և այլ կրոնների ազդեցությունից Ճապոնիայի լեռներում։
• Բուլղարները ժամանեցին Բալկաններ և հիմնեցին հզոր Բուլղարական կայսրությունը։
• Անգլիական գրականության վաղ շրջան։
• Ճապոնիայում կառուցվեցին Հորյու ջի և Նարա պրոֆեկտուրան։ Աշուկա ժամանակաշրջան։
• 600. Բնական ծաղիկը Հնդկաստանից տարածվեց դեպի Եվրոպա։
• 602. Վաղ Լի դինաստիայի անկումից հետո Չինաստանը երրորդ անգամ տիրեց Վիետնամին։
• 610: Հերակլիոս Ա-ն Աֆրիկայից նավով ժամանեց Կոստանդինուպոլիս, տապալեց Բյուզանդիայի կայսր Փոկասին և դարձավ կայսր։ Նրա առաջին հրամանով կայսրության լեզուն լատիներենից փոխվեց հունարեն (այս լեզվով խոսում էր կայսրության մեծ մասը)։
• 615. Սասանյան կայսրության Շահ Խոսրով Բ Փարվեզը նվաճեց Երուսաղեմը^[2]։
• 615. Կինիչ Ջանաբ Պակալը դարձավ մայաների Պալենկե քաղաք-պետության թագավոր։
• 616. Շահ Խոսրով Բ Փարվեզը ներխուժեց Եգիպտոս^[2]։
• 616. Էթերֆրիթ Նորտրումբիացին պարտության մատնեց ուելսիցիներին Չեսթերի ճակատամարտում, Անգլիայում։
• 618. Չինաստանում Թան դինաստիան գլխավորեց Գոցզու կայսրը։
• 618. Չենլա թագավորությունը ավարտեց Ֆունանի նվաճումը։
• Գուանչժոուն դարձավ Չինաստանի գլխավոր նավահանգիսը` ընդունելով նավեր Եգիպտոսից, Արևելյան Աֆրիկայից, Արաբիայից, Պարսկաստանից, Հնդկաստանից, Շրի Լանկայից և Հարավ արևելյան Ասիայից։
• 622. Այս տարուց սկսվում է Իսլամական օրացույցը, որի ընթացքում տեղի ունեցավ Հիջրան` Մուհամադ մարգարեի գաղթը Մեքքայից Յասրիբ (Մադինա)։
• 623. Ֆրանկ առևտրական Սամոն, սլավոնների օգնությամբ դարձավ Կենտրոնական Եվրոպայում առաջին հայտնի սլավոնական պետության առաջնորդը։
• 626. Ավարները և պարսիկները միավորված պաշարեցին Կոստանդինուպոլիսը սակայն չկարողացան այն նվաճել։
• 627. Կայսր Հերակլիոս Ա-ը պարտության մատնեց պարսիկներին` ավարտելով Հռոմեա-պարսկական պատերազմները։
• 629. Սկսվեցին Բյուզանդա-արաբական պատերազմները։ Բյուզանդական կայսրության մեծ մասը նվաճեցին արաբները` Խալիդ իբն ալ-Վալիդի գլխավորությամբ։
• 632. Սկսվեցին Արաբական արշավանքները։
• 636. Մոտավոր այս ժամանակահատվածում տեղի ունեցավ Քադիսիայի ճակատամարտը, որում արաբենրը հաղթեցին Պարսկական կայսրությանը և հետագայում նվաճեցին Պարսկաստանը։
• 638. Արաբները նվաճեցին Պաղեստինը։
• 639. Սկսվեցին Արաբական արշավանքները Հայաստան և Եգիպտոս։
• 641. Իսլամը մուտք գործեց Եգիպտոս։
• 642. Ալեքսանդրիայի գրադարանը նորից ավերվեց։
• 649-683. Չնաստանի կայսր Գաո Ցզունը թուլատրեց բացել քրիստոնեական մատուռներ բոլոր 358 շրջաններում։
• 650: Սկսվեցին Արաբ-խազարական պատերազմները։
• 651. Կայսր Հազկերտ III-ը սպանվեց Մերվում, վերջ դնելով Սասանյանների տոհմի կառավարումը Պարսկաստանում (Իրան)։
• 656–661. Առաջին իսլամական քաղաքացիական պատերազմը։
• 657. Թան դինասիան Գաո Ցզուն կայսրի գլխավորությամբ պարտության մատնեց Արևմտյան թուրքական խանությանը։
• 661. Խալիֆա Ալի իբն Աբի Տալիբը սպանվեց։ Նրան հաջորդեց Հասան իբն Ալին, ով զիջեց գահը Մուավիային` սկիզբ դնելով Օմայյան խալիֆայությանը^[2]։
• 664. Քաբուլը նվաճեցին մուսուլմանները։
• 670. Արաբները ավարտեցին Հյուսիսային Աֆրիկայի նվաճումը Ուքբա իբն Նաֆի զորավարի գլխավորությամբ։
• 674. Արաբները առաջին անգամ պաշարեցին Կոստանդնուպոլիսը։
• 677. Արաբական նավատորմի մեծ մասը ոչնչացվեց Հունական կրակի միջոցով։
• 680. Բուլղարները հաղթեցին բյուզանդացիներին Օնգալի ճակատամարտում։
• 680: Կարբալայի ճակատամարտում, որը տեղի ունեցավ Կուֆայի մոտ, սպանվեց Հուսեյն իբն Ալին։
• 681. Բյուզանդիան ճանաչեց Բուլղարիայի անկախությունը։
• 682. Էլտիրեշ խանի և Տոնյուկուկի ջանքերով վերաձևավորվեց Թյուրքական խանությունը։
• 683–685. Երկրորդ իսլամական քաղաքացիական պատերազմը։
• 688. Բյուզանդական կայսրության կայսր Հուստինիանոս II-ը պարտության մատնեց բուլղարացիներին։
• 690. Բուդդիստ կայսերական խորհրդական Վու Զետյանը դարձավ Չինաստանի կայսրուհի։
• 691. Բուդդիզմը դարձավ Չինաստանի պետական կրոն։
• 694. Իսպանո-Վեստգոթական թագավոր Էգիկան մեղադրեց հրեաներին արաբեներին օգնելու համար և բոլոր հրեաներին ստրկացրեց։
• 698. Արաբները նվաճեցին Կարթագեն Բյուզանդական կայսրությունից։
• 698: Ոչ պաշտոնապես սկսվեցին հակաքրիստոնեական հալածաքները Չինաստանում։
• 698. Կորեայում սկսվեց Հյուսիսային պետությունների ժամանակաշրջանը։
• 700. Էդզիզա լեռան հրաբխային կոմպլեքսը ժայթքեց Բրիտանական Կոլումբիայի հյուսիսում, Կանադա։