Հակաֆեռոմագնիսականություն

Հակաֆեռոմագնիսականություն, նյութի մագնիսական վիճակներից մեկը։ Այդ վիճակում, ի տարբերություն ֆեռոմագնիսականության, նյութի հարևան մասնիկների տարրական մագնիսները հակազուգահեռ են միմյանց, հետևաբար՝ ամբողջ մարմնի մագնիսացումը շատ թույլ է։ Հակաֆեռոմագնիսականությունը հայտնաբերվել է ցածր ջերմաստիճաններում պարամագնիսական նյութերի հատկությունների ուսումնասիրության ժամանակ։

Պարամագնիսի ${\displaystyle I}$ մագնիսացումը համեմատական է արտաքին մագնիսական դաշտի ${\displaystyle H}$ լարվածությանը՝ ${\displaystyle I=xH}$ (${\displaystyle x}$-ն մագնիսական ընկալունակությունն է)։ Եթե պարամագնիսների ${\displaystyle x}$-ն հակադարձ համեմատական է ${\displaystyle T}$ բացարձակ ջերմաստիճանին (Կյուրիի օրենք), ապա հակաֆեռոմագնիսական նյութերում (քրոմ, մանգան և քիմիական շատ միացություններ) ${\displaystyle x}$-ի ջերմաստիճանային կախումը բոլորովին այլ է։ ${\displaystyle T=T_{N}}$ ջերմաստիճանում (Նեելի ջերմաստիճան) ${\displaystyle x}$-ն հասնում է առավելագույն արժեքի, իսկ ${\displaystyle T<T_{N}}$ տիրույթում ${\displaystyle x}$-ի արժեքը խիստ կախված է մագնիսական դաշտի ուղղության և գլխավոր բյուրեղային առանցքի միջև կազմված անկյունից։ Բացի այդ, հակաֆեռոմագնիսական նյութերի ջերմունակությունը նույնպես ${\displaystyle T=T_{N}}$ կետում առավելագույն արժեք ունի։ Նյութի ներքին կառուցվածքի փոփոխումը վկայող փորձնական այս փաստերը բացատրելու համար 1930ական թվականներին Լև Դավիդովիչ Լանդաուն և Լուի Էժեն Ֆելիքս Նեելը ենթադրեցին, որ ${\displaystyle T=T_{N}}$ կետում տեղի է ունենում պարամագնիսական վիճակի անցում հակաֆեռոմագնիսականության (երկրորդկարգի ֆազային անցում)։ Պարամագնիսներում կան ոչ լրիվ զբաղեցված ներքին էլեկտրոնային թաղանթներով ատոմներ (իոններ), որոնք ունեն ատոմային մագնիսական մոմենտ, այսինքն՝ տարրական մագնիսներ են։ ${\displaystyle T<T_{N}}$ ջերմաստիճանում փոխանակային ուժերի շնորհիվ ստեղծվում է մագնիսական մոմենտների որոշակի կարգավորում՝ նույնիսկ արտաքին մագնիսական դաշտի բացակայության դեպքում։ Առաջացած կառուցվածքը կարելի է պատկերացնել որպես ներդրված մագնիսական իոնների ցանցերից (ենթացանցերից) կազմված համակարգ։ Ենթացանցի հանգույցներում գտնվում են միմյանց զուգահեռ մագնիսական մոմենտներ, և երբ արտաքին դաշտ չի լինում, առանձին ենթացանցերի համազոր մագնիսական մոմենտները լրիվ համակշռում են միմյանց։ Մագնիսական մոմենտների դասավորությունը բյուրեղային առանցքների նկատմամբ պայմանավորված է մագնիսական անիզոտրոպության ուժերով։

Հակաֆեռոմագնիսականության կառուցվածքը կարելի է հետազոտել նեյտրոնների դիֆրակցիայի միջոցով։ Հակաֆեռոմագնիսականության հետ կապված՝ հայտնաբերվել են նոր տեսակի մագնիսական կառուցվածքներ (թույլ ֆեռոմագնիսականություն, պարուրաձև կառուցվածքներ), նոր երևույթներ (պիեզոմագնիսականություն, մագնիսաէլեկտրական էֆեկտ)։ Գործնականում առայժմ կիրառվում են միայն հակաֆեռոմագնիսի բարձրահաճախային հատկությունները։

• Հակաֆեռոմագնիսներ
• Ֆեռոմագնիսականություն
• Պարամագնիսականություն
• Դիամագնիսականություն

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 65)։