Կինոօպերատոր
Կինոօպերատոր, մասնագիտություն կինեմատոգրաֆում։ Մասնագետ, որը ղեկավարում է նկարահանող սարքը, որի օգնությամբ տեղի է ունենում կինոժապավենի վրա շարժվող պատկերի ձայնագրումը[1]։ Օպերատորը պատասխանատվություն է կրում ֆիլմի պատկերի և լուսանկարչական որակի համար, ինչպես նաև անմիջականորեն մասնակցում է հատուկ էֆեկտների ստեղծմանը։ Կինոօպերատորը դա այն մասնագետն է, որը իմանում է լուսավորության արտահայտիչ հնարավորությունները, կարողանում է օգտվել տեխնիկայից (կինո և վիդեո ապարատից), օժանդակ օպերատորական տեխնիկայով՝ տրոլեյբուսներով, ամբարձիչներով, ստեդիկամներով և այլն[2]։ Կինոօպերատորները, որոնք նկարահանում էին առաջին գունավոր ֆիլմերը, կոչվում էին «գունավոր օպերատորներ»։ Ժամանակակից կինեմատոգրաֆում առավել հաճախ օգտագործվում են թվային կինո-տեսախցիկներ, որոնք թույլ են տալիս կինոֆիլմեր ստանալ առանց կինոժապավենի օգտագործման։ Սակայն անկախ կրիչի տեսակից՝ օպերատորը ռեժիսորի և նկարչի հետ համատեղ ստեղծում է ֆիլմի պատկերային լուծումը։ Նա հանդիսանում է բոլոր տեսակի ֆիլմերի և հեռուստաֆիլմերի ստեղծման առանցքային դեմքերից մեկը։ Այդ ֆիլմերը կարող են լինել գեղարվեստական, խաղային, վավերագրական, գիտական և այլն։
Կամեռմեն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Կինեմատոգրաֆիան առօրյա կյանքում որոշ տարածում է ստացել կամերամեն ժարգոնային անվանումը (անգլ.՝ cameraman), սկզբնապես տերմինը հայտնվել է ամերիկյան կինոարտադրության մեջ։ Օգտագործվում է այն աշխատակիցների նկատմամբ, որոնք անմիջականորեն չեն կառավարում նկարահանող սարքը, այլ իրականացնում են դրա գործարկումը և դադարեցումը։ Նրանք նույնպես զբաղվում են շարժումներով՝ նկարահանման հրապարակումով և վերացնում են խոչընդոտները, որոնք կարող են որևէ ձևով խանգարել օպերատորին[3]։
-
Քսաններորդ դարի սկզբի կինոօպերատոր
-
Ռեժիսոր օպերատորական տրոլեյբուսի վրա
-
Կինոօպերատոր Վալենտին Իվանովիչ Օրլանկինը Ստալինգրադում՝ 1943 թվականին
-
Կինոօպերատոր Վիտալի Անոխինը ապարատի հետ
-
Կինոօպերատորի քանդակ Հոնկոնգի «Աստղերի ծառուղում»
Օպերատորական խումբ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մասնագետների խումբ, որը մտնում է ֆիլմի արտադրության նկարահանող խմբի կազմի մեջ և ապահովում է պատկերի անխափան և որակյալ նկարահանումը[4]։ Արևմտյան տերմինաբանության մեջ օպերատորական խմբի համարժեք տերմինը կարելի է համարել Camera Crew-ն։ Բացի օպերատորներից դրանում ընդգրկված են օպերատորի օգնականներ (ասիստենտներ), որոնք պատասխանում են ֆոկուսի, լուսակայման և նկարահանված տեսարանների ու դուբլների հաշվառման համար։ Կինոստուդիայի բեմադրության արտադրամասից՝ օպերատորական խմբին կցվում են փայատերները և կրանմեյստերները՝ օգնականների թիմի հետ միասին (անգլ.՝ Dolly Grip): Նկարահանման տեխնիկայի արտադրամասից՝ թիմին միանում է նկարահանման տեխնիկայի մեխանիկը։
Նկարահանման խմբի կազմի մեջ կարող է մտնել ավելի քան մի օպերատոր, բազմատեսախցիկային նկարահանումներ կատարելու կամ մի քանի հերթափոխով աշխատելու համար։ Արտադրության ժամանակակից տեխնոլոգիան նախատեսում է առանձին օպերատոր խմբի կազմում, որն աշխատում է «Ստեդիկամ» կայունացման համակարգի հետ։ Համակցված նկարահանումների արտադրամասից նկարահանման խմբին միանում է համակցված նկարահանումներ իրականացնող առանձին օպերատոր։ Կինոժապավենական կինոարտադրության տեխնոլոգիայի դեպքում, օպերատորական խմբում պարտադիր առկա է տեսադիտարկման սարքերի աշխատանքն ապահովող մասնագետ։ Նկարահանումների ավարտից հետո օպերատորական խումբը լուծարվում է և մոնտաժ-տոնայնացման շրջանի ընթացքում ֆիլմի արտադրությանը մասնակցում է միայն բեմադրող օպերատորը[5]։
Բեմադրող օպերատոր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բեմադրող օպերատոր կամ գլխավոր օպերատոր՝ օպերատորական խմբի և լուսատուների խմբի ղեկավար։ Պատասխանատվություն է կրում լուսանկարչական պատկերի որակի, կինոժապավենի և էլեկտրաէներգիայի սպառման համար։ Ի տարբերություն այլ օպերատորների, որոնք աշխատում են միայն նկարահանման ժամանակահատվածում, դրա ավարտից հետո հետևում է արտադրական գործընթացին մինչև ֆիլմը պատվիրատուին հանձնելը։ Ներկա է կրկնումների ընտրության, մոնտաժի, գույնատեղադրման ու գույնաշտկման ժամանակ։
Օպերատորի օգնական
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նկարահանման առանձին պարամետրերի տեխնիկական հսկոհությունը իրականացնող։ Կինոժապավենը լուսանկարման տուփի լիցքավորող և անխափան աշխատանքի համար պատասխանատու ու մասնագետ։ Մեկ օպերատորը կարող է ունենալ մեկից ավելի օգնական։ Սակայն նրանց ցանկացած քանակի դեպքում պարտադիր է «ուշադրության կենտրոնում գտնվող օգնական» կամ առաջին օգնական (անգլ.՝ focus puller): Բացի այլ պարտականություններից, նա վերահսկում է բարդ տեսարանների ճշգրտության պահպանումը։ Նախքան նկարահանումները, կրկնակի չափում է հեռավորությունը տեսախցիկից մինչև նկարահանման օբյեկտներ և նշում է ֆոկուսի հեռավորությունը ըստ տեսարանի։ Նկարահանումների ընթացքում իրականացնում է օբյեկտի վրա ֆոկուսի տեղադրումը և հետևում է տեսադիտարկման սարքի՝ նպատակադրման ճշգրտությանը։
Կինոարտադրության մեջ առաջին օգնականի դերը շատ մեծ է, քանի որ ոչ ճշգրիտ ֆոկուսով ստացված պատկերը ոչ պիտանի է ֆիլմում օգտագործելու համար։
Ճշգրիտ նպատակադրումը պահանջում է կինոնկարահանման օպտիկայի առանձնահատկությունների, ոսպնյակի և տեսախցիկի տեղադրման շարունակական վերահսկողություն, ինչպես նաև անթերի տեսողություն։ Ֆոկուսից բացի առաջին օգնականը վերահսկում է անցանկալի լույսի շողերը։
Օպերատորի երկրորդ օգնականը, եթե այն նախատեսված է հաստիքացուցակով, ձայնագրում է կադրերի, դուբլերի համարները և այլ տեղեկություններ համարատուփի վրա և լիցքավորում է չվերահսկվող կինոժապավենը ձայներիզներում։ Բացի այդ, այն գրում է հատուկ ցանկում էմուլսիայի համարը, նկարահանումների ամսաթիվը և յուրաքանչյուր նկարահանված ժապավենը ցուցադրելու ամսաթիվը, ինչպես նաև հետևում է օպերատորական սարքավորումների տեղափոխմանը և դրա տեղադրմանը նկարահանման վայրում։ Բացի այդ, նրա պարտականությունն է չափել ցուցադրական պարամետրերի և գունավոր ջերմաստիճանի լուսավորումը։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Съёмочная группа, 2007, էջ 84
- ↑ Фотокинотехника, 1981, էջ 125
- ↑ Съёмочная группа, 2007, էջ 87
- ↑ Мастерство кинооператора, 1965, էջ 34
- ↑ Основы фильмопроизводства, 1975
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Բորիս Կոնոպլյով Ֆիլմարտադրության հիմքերը / Վ․ Բոգատով. — 2-е изд.. — М.: «Արվեստ», 1975. — 448 с. — 5000 экз.
- Երշով Կ․ Գ․ Կինոնկարահանման տեխնիկա / Ս․ Պռովորնով. — «Մեքենաշինություն», 1988. — 272 с. — ISBN 5-217-00276-0
- Բուտովսկի, Վիգդորչիկ Կինոֆիլմերի մոնտաժի տեխնոլոգիա / Զիոնվյեվա, Էյսըմոնտ. — М.,: «Արվեստ», 1968. — 127 с.
- Պարֆենտյեվ Կինոտեխնիկայում մագնիսական ձայնագրում / Յակոբսոն. — М.,: «Արվեստ», 1957. — 278 с.