Nothing Special   »   [go: up one dir, main page]
Jump to content

Գոլիզմ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Գոլիզմ
Ազատ Ֆրանսիայի դրոշ Լոթարինգիական խաչով (1940-1944), գոլիզմի խորհրդանիշ[1]
Տեսակքաղաքական գաղափարախոսություն
Երկիր Ֆրանսիա
Անվանված էՇառլ դը Գոլ
Շառլ դը Գոլը գեներալի համազգեստով, 1942

Գոլիզմ (ֆր.՝ Gaullisme), ֆրանսիական արտաքին քաղաքական դիրքորոշում, որը հիմնված է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ֆրանսիական Դիմադրություն շարժման առաջնորդ, հետագայում Ֆրանսիայի Հինգերորդ Հանրապետության հիմնադիր նախագահ գեներալ Շառլ դը Գոլի քաղաքական հայացքների և գործողությունների վրա[2]։

Գոլիզմի դիրքորոշման հիմնական առանձնահատկություններն են․ օտար երկրներից Ֆրանսիայի անկախություն և ինքնուրույն արտաքին քաղաքականություն, սոցիալական հարցերում՝ պահպանողականություն և տնտեսական հարցերում՝ դիրիժիզմ[Ն 1]։ Որպես կանոն համարվում է, որ գոլիզմն ունի աջակողմյան ուղղվածություն[4]։

Գոլիզմի խորհրդապատկերը Լոթարինգիական խաչն է (☨)։

Ըստ Սերժ Բերսթեյնի[Ն 2], գոլիզմը «ո՛չ դոկտրին է, ոչ էլ քաղաքական գաղափարախոսություն», և այն չի կարող համարվել ձախ կամ աջ ուղղվածության։ Առավելապես՝ «հաշվի առնելով իր պատմական առաջընթացը, այն իշխանության պրագմատիկ կիրառում է, որը զերծ չէ հակադրություններից և պահի անհրաժեշտություններից բխող զիջումներից, նույնիսկ եթե գեներալի ծանրակշիռ խոսքը գործնականում գոլիզմին տալիս է խորքային և լիովին իրագործելի թվացող ծրագրային գրավչություն»։ Գոլիզմը «յուրահատուկ ֆրանսիական ֆենոմեն է, անկասկած, քսաներորդ դարի ֆրանսիական քաղաքական ֆենոմենի կվինտէսենցիա»[2]։

Լոուրենս Դ. Կրիցմանը պնդում է, որ գոլիզմը կարող է դիտվել որպես Ժյուլ Միշլեի ավանդույթներին համապատասխան ֆրանսիական հայրենասիրության ձև։ Նա գրում է. «Քաղաքական սպեկտրում աջի հետ միաձուլվելով՝ գոլիզմն, այնուամենայնիվ, հավատարիմ մնաց Հեղափոխության հանրապետական արժեքներին և այդպիսով հեռացավ ավանդական աջակողմյան առանձնահատկությունների հավակնություններից և նրա այլատյացության պատճառներից, գոլիզմն իր առաքելությունը համարեց ազգային ինքնիշխանությունը և միասնությունը, ինչը տրամագծորեն հակադրվում էր դասակարգային պայքարի նկատմամբ ձախակողմյան հավատարմությամբ ծնված պառակտմանը»[6]։

Պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գոլիզմը, ըստ Բերսթեյնի, զարգացման մի քանի փուլով է ընթացել․

1969 թվականից գոլիզմը օգտագործվում է նկարագրելու համար նրանց, ովքեր համարվում են դը Գոլի գաղափարների հետևորդներ[2]։ Լոթարինգական խաչը, որն օգտագործվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Ազատ Ֆրանսիայի Դիմադրություն շարժման (1940-1944) կողմից, ծառայել է որպես շատ գոլլիստական կուսակցությունների և շարժումների խորհրդանիշ, այդ թվում ՝ «Ֆրանսիայի ժողովրդի համախմբում» (Rally of the French People, 1947-1955), «Նոր Հանրապետություն միության» (Union for the New Republic, 1958-1967) կամ «Հանուն Հանրապետության միասնություն» (Rally for the Republic, 1976-2002)[1]։

Սկզբունքներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ուժեղ պետություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գոլիզմի «հիմնարար սկզբունքը» «Ֆրանսիայի մասին կոնկրետ պատկերացումն էր»՝ որպես ուժեղ պետություն։ Իր Պատերազմի հուշագրություններում Դը Գոլը Ֆրանսիան բնութագրում է որպես «աննկուն միություն՝ «մեկը», որի հետ պատմության ողջ ընթացքում պահպանվում էր միստիկական երկխոսություն։ Հետևաբար, Գոլիզմի նպատակն էր նախապատվություն տալ պետության շահերին, ապահովել, որ նրա ձայնը լսելի լինի, որ հարգեն այն և որ ապահովվի նրա գոյատևումը․․․ որպեսզի այն շարունակի լինել իր անցյալին արժանի, ազգը պետք է իրեն ապահովի հզոր պետությամբ»[2]։ Կրիցմանը գրում է, որ «Ֆրանսիայի գոլիստական գաղափարը նպատակ ուներ վերականգնել ազգի պատիվը և հաստատել նրա մեծությունն ու անկախությունը» դը Գոլի հետ, որը ձգտում էր «կառուցել Ֆրանսիայի պատմական ճակատագրի մեսիական տեսլականը, վերահաստատել նրա հեղինակությունը աշխարհում և հաղթահարել անցյալի ազգային նվաստացումները»[6]։ Ըստ այդմ, դը Գոլը պառակտիչ «կուսակցական վեճերի» փոխարեն ֆրանսիական միասնության կոչ էր անում, և շեշտը դնում էր ֆրանսիական ժառանգության վրա, ներառելով ինչպես Հին ռեժիմը (Ancien Régime), այնպես էլ հեղափոխությունը[2]։ Դե Գոլին առավել հիացնող ֆրանսիական քաղաքական գործիչները «նրանք էին, ովքեր եղել էին ազգային համաձայնության համար պատասխանատուներ՝ Լուի XIV, Նապոլեոն, Ժորժ Կլեմանսո, ովքեր իրենց նպատակն էին համարում ուժեղ պետության կողմից քաղաքական և սոցիալական միասնության ստեղծումը»[6]։

Ֆրանսիան ամրապնդելու համար գոլիստները կարևորում են նաև «ուժեղ տնտեսության և կայուն հասարակության» անհրաժեշտությունը։ Ըստ Բերշտայնի, Գոլիզմը համարում է, որ «պետության՝ որպես ազգային շահի պահապանի, հրամայականն է խթան հաղորդել տնտեսական աճին և ուղղորդել այն։ Ազատական կարծիքը ընդունելի է, եթե դա խոստանում է ավելի արդյունավետություն, քան պլանավորումը։ Ինչ վերաբերում է սոցիալական արդարությանը, քանի դեռ հնարավոր է մեղմել նրա մեծ բիզնեսի նկատմամբ բնական անվստահությունը, դա ոչ այնքան դոկտրին է, որքան կայունությունը պահպանելու միջոց։ Դասակարգային պայքարին վերջ տալու համար գոլիստները հույս ունեն օգտագործել մասնակցությունը, որը XIX դարի հասկացություն էր, որի մասին գեներալը հաճախ էր խոսում, բայց թույլ էր տալիս իր գործընկերներին անտեսել այն»[2]։

Որպես ուժեղ պետության մաս՝ դը Գոլը կարևորում էր ուժեղ գործադիր իշխանության վրա պետական ինստիտուտներ հիմնելու անհրաժեշտությունը՝ հակադրվելով ֆրանսիական հանրապետական ավանդույթին, որն ընդգծում էր ընտրված ժողովի դերը։ Իր պաշտոնավարման ընթացքում դը Գոլը ձգտում էր իշխանություն հաստատել ուղղակի համընդհանուր ընտրության և ժողովրդական հանրաքվեների անցկացմամբ և ազգի հետ անմիջական կապով (ռադիոյով հեռարձակվող ելույթներով, մամուլի ասուլիսներով և մարզեր կատարած ուղևորություններով)[2]։ Նույնիսկ եթե նա հաճախ էր խոսում ժողովրդավարության հանդեպ իր հարգանքի մասին, նրա քաղաքական հակառակորդները նրա իշխանության մեջ տեսնում էին բռնատիրական իշխանության միտում․ շատերը վախենում էին Բոնապարտիստական վերածննդից կամ հանրապետական միապետությունից[2][6]։ Ֆրանսիան, այնուամենայնիվ, մնաց ժողովրդավար, և 1969 թվականի ապրիլի սահմանադրական հանրաքվեն ընտրողների կողմից մերժելուց հետո նախագահի պաշտոնից հեռանալու դը Գոլի որոշումը, ցույց տվեց, որ նրա նվիրվածությունը ժողովրդավարական սկզբունքներին սոսկ հռետորական հնարք չէր[2]։

Ֆրանսիական բացառիկություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին քաղաքականության մեջ գոլիստները նույնացվում են ինչպես իրատեսության, այնպես էլ ֆրանսիական բացառիկության հետ, և դը Գոլը ձգտում էր պարտադրել ֆրանսիական ազդեցությունը համաշխարհային կարգի վրա[2][6]։ Գոլիստները սատարում էին ապագաղութացմանը, ինչը Ֆրանսիան ազատեց կայսրության բեռից[2]։ Դա արտացոլվեց դը Գոլի Ալժիրի ճգնաժամի (1958-1962) լուծման մեջ, որի վրա ուժեղ ազդեցություն ունեցավ դե Գոլի իրական քաղաքականությունը, կամ «քաղաքական նպատակահարմարության սուր զգացումը»[6]։ Գիտակցելով, որ ապագաղութացումն անխուսափելի է, և շարունակական ճգնաժամը և Ալժիրի երկարաձգված պատերազմը (1954 թվականին սկսած) վնաս կհասցնի ֆրանսիական տնտեսությանը և հարատև կդարձնի ազգային անմիաբանությունը[6], «դը Գոլը կարծում էր, որ Ֆրանսիայի լավագույն շահերից է բխում անկախություն տրամադրելը և հրաժարվել ռազմական ներգրավվածությունից», դրանով իսկ պահպանելով ֆրանսիական միասնությունն ու վեհությունը[6]։

Գոլիստները շեշտում են, որ Ֆրանսիան պետք է «երաշխավորի իր ազգային անկախությունը՝ առանց դիմելու դաշնակիցների օգնությանը, որոնց շահերը կարող են չհամընկնել Ֆրանսիայի շահերի հետ»։ Ֆրանսիական միջուկային հնարավորությունների անկախ զարգացումը, որը զգալի ջանքեր պահանջեց, չնայած միջազգային շատ քննադատություններին, այս աշխարհայացքի արդյունք էր։ Այնուամենայնիվ, դը Գոլը ֆրանսիական միջուկային ծրագիրը զգուշորեն ազատել է կապանքներից՝ միաժամանակ ներկայանալով միջուկային զենքի չտարածման առաջին միջազգային նախաձեռնողներից մեկը և հեռացնելով իսրայելցի կրտսեր գործընկերոջ հետ իրականացվող դիվանագիտորեն անհանգստացնող գաղտնի ներգրավումից՝ փորձելով ապառազմականացնել և միջազգային վերահսկողության տակ առնել իսրայելական միջուկային ծրագիրը[7]։

Ֆրանսիան դը Գոլի ղեկավարությամբ փորձում էր խուսափել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո երկբևեռ համաշխարհային քաղաքական կարգից, որտեղ գերակշռում էին երկու գերտերություններ՝ Միացյալ Նահանգները և Խորհրդային Միությունը, և ձգտում էր խուսափել Միացյալ Նահանգներից կախվածությունից[2]։ Կրիցմանը գրում է. «Գոլիստական արտաքին քաղաքականությունը պայմանավորված էր ... երկու մեծ գերտերություններից տարբերվելու անհրաժեշտությամբ։ Որքան էլ պարադոքսային էր, բայց [դը Գոլը] ցանկանում էր մաս կազմել Արևմտյան դաշինքի, միևնույն ժամանակ քննադատաբար վերաբերվել դրան այնպիսի կարևոր հարցերում, ինչպիսններից է պաշտպանությունը»[6]։ Մասնավորապես, դը Գոլը 1966 թվականին Ֆրանսիան հանեց Հյուսիսատլանտյան դաշինքի կազմակերպությունից (ՆԱՏՕ) և կարգադրեց ՆԱՏՕ-ի ոչ ֆրանսիական ուժերին լքել Ֆրանսիան, չնայած Ֆրանսիան մնաց ՆԱՏՕ-ի անդամ[Ն 3]: Գոլիստները քննադատաբար էին վերաբերվում նաև ԱՄՆ արտերկրյա տնտեսական ազդեցությանը և միջազգային դրամավարկային համակարգում ԱՄՆ դոլարի դերին։ Դը Գոլի օրոք Ֆրանսիան արևմտյան երկրներից առաջինն էր, որ դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատեց Չինաստանի հետ, զենքի էմբարգո կիրառեց Իսրայելի դեմ (1967) և դատապարտեց ամերիկյան իմպերիալիզմը երրորդ աշխարհում[2]։

Դը Գոլը և Գոլիստները չէին սատարում Եվրոպային՝ որպես «վերազգային միություն» (Supranational union)[2][6], բայց կողմ էին «ինքնիշխան պետությունների դաշնության ձևով եվրոինտեգրմանը, որտեղ երկրները միմյանցից փոխադարձաբար կախվածությամբ ներգրավված են «գերտերություններից ինքնավար» ընդհանուր քաղաքականության մեջ և գտնվում են Ֆրանսիայի զգալի ազդեցության ներքո։ Դը Գոլի նման դաշինք խթանելու հույսերը մեծ մասամբ չհաջողվեցին «այլ եվրոպական տերությունների՝ ԱՄՆ-ի հետ սերտ դաշինքում մնալու ցանկության ֆոնին»[2]։

Դը Գոլից հետո քաղաքական ժառանգություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դը Գոլի քաղաքական ժառանգությունը խորն է եղել Ֆրանսիայում և աստիճանաբար ազդել է քաղաքական սպեկտրի ամբողջության վրա[8]։ Նախագահի պաշտոնում նրա ժառանգորդ Պոմպիդուն ամրապնդեց գոլիզմը 1969-1974 թվականներին իր պաշտոնավարման ժամանակ։ Երբեմնի վիճահարույց գոլիստական գաղափարները սկսեցին ընդունվել որպես ֆրանսիական քաղաքական կոնսենսուսի մաս և «այլևս քաղաքական հակասությունների առարկա չեն»։ Օրինակ, նախագահությունն ամուր պահպանել են դը Գոլի բոլոր իրավահաջորդները, ներառյալ սոցիալիստ Միտտերանը (1981-1995)։ Ֆրանսիայի անկախ միջուկային ներուժը և գոլիզմի ազդեցության տակ գտնվող արտաքին քաղաքականությունը, չնայած արտահայտվում են «ավելի զիջողական տերմիններով», շարունակում են մնալ «Ֆրանսիայի միջազգային հարաբերությունների առաջնորդող ուժը»։ 2017 թվականի նախագահական ընտրությունների ժամանակ դը Գոլի ժառանգությանը հավակնում էին արմատական ձախից արմատական աջ թեկնածուները՝ ներառյալ Ժան Լյուկ Մելենշոնը, Բենուաթ Համոնը, Էմանուել Մակրոնը, Ֆրանսուա Ֆիյոնը և Մարին Լե Պենը[8]։

Ըստ Բերսթայնի՝ «Չափազանցություն չի լինի ասել, որ գոլիզմով ձևավորել է հետպատերազմյան Ֆրանսիան։ Միևնույն ժամանակ, հաշվի առնելով, որ գոլիստական գաղափարների էությունն այժմ ընդունում են բոլորը, նրանք, ովքեր ցանկանում են դը Գոլի օրինական ժառանգները լինել ( Օրինակ, Ժակ Շիրակը) այժմ ինքնության ճգնաժամ է ապրում։ Նրանց համար դժվար է տարբերվել այլ քաղաքական տեսակետներից»[2]։ Սակայն գոլիստական ոչ բոլոր գաղափարներն են գոյատևել։ 1980-ականների կեսերից և 2000-ականների սկզբին եղել են համատեղման մի քանի ժամանակաշրջաններ (1986-1988, 1993-1995, 1997-2002), որոնց ընթացքում նախագահը և վարչապետը եղել են տարբեր կուսակցություններից, ինչը նշանակալի շեղում է դը Գոլի «կայսերական նախագահությունից»։ Թուլացել է նաև դը Գոլի տնտեսական քաղաքականությունը, որը հիմնված է դիրիժիզմի գաղափարի վրա (տնտեսության պետական կառավարում)։ Չնայած ֆրանսիական խոշոր բանկերը, ինչպես նաև ապահովագրական, հեռահաղորդակցման, պողպատաձուլման, նավթային և դեղագործական ընկերությունները պետական սեփականություն էին դեռևս 1980-ականների կեսերին, այդ ժամանակվանից ի վեր Ֆրանսիայի կառավարությունը սեփականաշնորհել է շատ պետական ակտիվներ[9]։

Ուղղություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավանդական գոլիզմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գիտնականները «Ավանդական գոլիզմ» (Gaullisme traditionnel) տերմինն օգտագործում են նկարագրելու գոլիզմի այն հիմնական արժեքները, որոնք մարմնավորվել են Շառլ դը Գոլի գործողությունների և քաղաքականության միջոցով, ի տարբերություն այլ գոլիստական շարժումների, ինչպիսիք են «սոցիալական գոլիզմը» և «նեոգոլիզմը»[10][11]։

Դիմադրության գոլիզմը (Gaullisme de Résistance) շեշտում է Ֆրանսիայի քաղաքական և ռազմական անկախության անհրաժեշտությունը պոտենցիալ թշնամական տերություններից՝ ոգեշնչվելով Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ընթացքում Նացիստական Գերմանիայի և Վիշի Ֆրանսիայի դեմ պայքարում դը Գոլի դերակատարությունից։ «Առաջին սերնդի շիրակական գոլիզմ» (Gaullisme chiraquien de première génération) տերմինը օգտագործվում է պոպուլիստական լոյալ դիրքորոշմանը հավատարիմ քաղաքական գործիչներին նկարագրելու համար, որոնք դեմ են եվրոպական ինտեգրմանը և ազատ շուկային, ինչպես սկզբնապես պաշտպանում էր Ժակ Շիրակը 1970-ականների վերջին[8][12]։ Այս դիրքորոշումը մարմնավորել է, մասնավորապես, Չարլզ Պասկուան և Ֆիլիպ Սեգուինը, ովքեր դեմ էին Շիրակի՝ 1990-ականներին նեոգոլիզմին անցմանը[13]։

Սոցիալական գոլիզմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սոցիալական գոլիզմը (կամ «ձախակողմյան գոլիզմ») կենտրոնանում է գոլիզմի սոցիալական ասպեկտների վրա, և գիտնականները հաճախ այն կապում են սոցիալ-դեմոկրատների հետ[8][12]։

Ի տարբերություն դասակարգային պայքարի մարքսիստական վերլուծությանը, որն ընկալվում էր որպես սպառնալիք ազգային միասնության համար, դը Գոլը դրա փոխարեն պաշտպանում էր «կապիտալի և աշխատանքի ասոցիացիան», այսինքն՝ աշխատողների անմիջական մասնակցության անհրաժեշտություն իրենց ընկերության ֆինանսական արդյունքներին և կառավարմանը, ինչը, նրա կարծիքով, անհրաժեշտ պայման է, որպեսզի նրանք հետաքրքրված լինեն դրա գործունեությամբ և զարգացմամբ[14]։ Գոլիզմի այս ասպեկտը խթանվել է Աշխատանքի ժողովրդավարական միություն կուսակցության կողմից 1959 և 1967 թվականներին[8] և այնպիսի քաղաքական գործիչների կողմից, ինչպիսիք են Ռենե Կապիտանտը, Ժակ Շաբան Դելմասը, Ժան Շարբոնելը, Լեո Համոնը, Ֆիլիպ Դեչարտրը կամ Ժան Մատտեոլին[14]։

Նեոգոլիզմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Նեոգոլիզմ» տերմինը գրականության մեջ օգտագործվել է 1970 թվականին Դը Գոլի մահից հետո ծագած շարժումը նկարագրելու համար, և տնտեսական լիբերալիզմի կողմից ավելի մեծ ազդեցության է արժանացել, քան ավանդական և սոցիալական գոլիզմը։ Նեոգոլիզմի շատ ասպեկտներ, ինչպիսիք են Մաստրիխտի պայմանագրի աջակցությունը (1992) և Շիրակի նախագահության օրոք Ֆրանսիայի մերձեցումը ՆԱՏՕ-ի հետ, նկարագրվել են որպես գոլիզմի պատմական գաղափարից շատ հեռու[15][16][17]։ Այնուամենայնիվ, գոլիզմի հիմնական բաղադրիչները մնացել են, ներառյալ ուժեղ, անկախ պետության գաղափարը, ֆրանսիական ժողովրդի միասնությունը և դը Գոլի ղեկավարությանը հղելը[8]։ Նեոգոլիստները նաև պահպանել են այն գաղափարը, որ Ֆրանսիան պետք է դեր ունենա աշխարհի «գերտերությունները» զսպելու մեջ, ինչը արտահատվել է Շիրակի կողմից 2003 թվականին Իրաքի պատերազմում ԱՄՆ-ի օրինակին հետևելուց հրաժարվելը[18]։

Պոմպիդուական գոլիզմը (Gaullism pompidolien) շեշտադրում է կատարել Ֆրանսիայի տնտեսության հարմարեցմանն ավելի ու ավելի մրցակցային դարձող աշխարհին, որը կարող էր սպառնալ հայրենիքի սոցիալական վիճակին՝ Ֆրանսիայի նախագահ Ժորժ Պոմպիդուի (1969-1974) իշխանության օրոք։ Նեոգոլիզմի «Երկրորդ սերնդի՝ շիրակյան գոլիզմի» (կամ «Chiraquian neo-Gaullism»), որն ի հայտ է եկել 1980-ական թվականների կեսերին, ենթարկվել է նեոլիբերալիզմի ազդեցությանը և ավելի բաց՝ եվրոպական ինտեգրմանը, Ֆրանսիայի նախագահ Ժակ Շիրակի իշխանության օրոք (1995-2007)[1][8][12]։

Առավել հայտնի գոլիստներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆրանսիայում ամենակարևոր գոլիստներից են.

Գոլիստական քաղաքական կուսակցություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գոլիստական քաղաքական կուսակցությունների և նրանց իրավահաջորդների ցուցակ
Թվականններ Հայերեն անվանում Անգլերեն անվանում (հապավում)
1947-1955 Ֆրանսիացի ժողովրդի միավորում Rally of the French People (RPF)
1955-1958 Սոցիալ-հանրապետականների ազգային կենտրոն National Centre of Social Republicans (CNRS)
1958-1962 * Նոր հանրապետություն միություն (UNR)
* Աշխատանքի ժողովրդավարական միություն (UDT)		 * Union for the New Republic (UNR)
* Democratic Union of Labour (UDT)
1962-1967 Նոր հանրապետություն միություն - Աշխատանքի ժողովրդավարական միություն (UNR - UDT) 1962–1967: Union for the New Republic – Democratic Union of Labour (UNR – UDT)
1967-1968 Հինգերորդ հանրապետություն ժողովրդավարական միություն (UDVe) 1967–1968: Democratic Union for the Fifth Republic (UD-Ve)
1968-1971 Հանրապետության պաշտպանության միություն Union for the Defence of the Republic (UDR)
1971-1976 Ժողովրդավարների միություն հանուն հանրապետության (UDR) Union of Democrats for the Republic (UDR)
1976-2002 Հանրապետության պաշտպանության միավորում Rally for the Republic (RPR)
1994-2018 Շարժում հանուն Ֆրանսիայի Movement for France (MPF)
1999-2014 Ոտքի՛ Հանրապետություն ֆր.՝ Debout la République (DLR)
2002-2015 Ժողովրդական շարժման միություն Union for a Popular Movement (UMP)
2014 - մինչ այժմ Առա՛ջ, Ֆրանսիա Debout la France (DLF)
2015 - մինչ այժմ Հանրապետականներ The Republicans (LR)

Նշումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ ֆր.՝ dirigisme - պետության կողմից տնտեսության կառավարման գործում ակտիվ միջամտության քաղաքականություն[3]։
  2. ↑ Serge Berstein (ծնվ․՝ 1934) - ֆրանսիացի պատմիչ, Ֆրանսիայի երրորդ հանրապետության մասնագետ, Փարիզի Քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտի պատվավոր պրոֆեսոր[5]։
  3. ↑ Ֆրանսիան նիստերի չի մասնակցել 1966-1995 թվականների ընթացքում։ 1995 թվականին Ֆրանսիայի այն ժամանակվա նախագահ Շիրակը որոշեց, որ Ֆրանսիան կրկին մաս է կազմելու ՆԱՏՕ-յի ռազմական կառույցներում՝ առանց վերաանդամակցելու ռազմական ինտեգրալ հրամանատարությանը։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Lachaise, Bernard (1998). «Contestataires et compagnons : les formes de l'engagement gaulliste». Vingtième Siècle. Revue d'histoire. 60 (1): 71–81. doi:10.3406/xxs.1998.2759.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 Berstein, 2001b, էջեր 307-308
  3. ↑ «Экономический дирижизм — экономическая этимология». ecanet.ru. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 2-ին.
  4. ↑ «ГЛАВА VI. ПЯТАЯ РЕСПУБЛИКА / Политическая история Франции XX века. Президентство Шарля де Голля». www.nnre.ru. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 2-ին.
  5. ↑ «Serge Berstein». www.bibliomonde.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 3-ին.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 Kritzman, Reilly, էջեր 51-54
  7. ↑ «Nuclear Weapons - Israel». fas.org. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 5-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 8,4 8,5 8,6 The Routledge handbook of French politics and culture. Demossier, Marion,, Lees, David (Senior teaching fellow),, Mondon, Aurélien,, Parish, Nina,. Abingdon, Oxon. ISBN 1-315-65671-X. OCLC 1122685233.{{cite book}}: CS1 սպաս․ այլ (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
  9. ↑ Astier, Henri (Monday, 15 April, 2002). «French wrestle with De Gaulle's legacy». BBC News.
  10. ↑ Bréchon, Pierre; Derville, Jacques; Lecomte, Patrick (1987). «L'Univers Idéologique des Cadres RPR: Entre l'héritage gaulliste et la dérive droitière». Revue française de science politique. 37 (5): 675–695. doi:10.3406/rfsp.1987.411575. ISSN 0035-2950. JSTOR 43118723.
  11. ↑ Lavillatte, Bruno (2006). «Un gaullisme intransmissible». Médium. 7 (2): 96–105. doi:10.3917/mediu.007.0096. ISSN 1771-3757.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Knapp, Andrew; Wright, Vincent (2006). The Government and Politics of France. Routledge. էջ 226. ISBN 978-0-415-35732-6.
  13. ↑ Lachaise, Bernard (1994). «Le RPR et le gaullisme. Les infortunes d'une fidélité». Vingtième Siècle. Revue d'histoire. 44 (1): 25–30. doi:10.3406/xxs.1994.3107.
  14. ↑ 14,0 14,1 Pozzi, Jérôme (2020 թ․ մայիսի 12). «Le gaullisme social : le rendez-vous manqué de la droite française ?». The Conversation (website).
  15. ↑ Berstein, Serge (2001a). Histoire du gaullisme. Perrin. էջ 370. ISBN 2-262-01155-9. OCLC 407137019.
  16. ↑ Tiersky, Ronald (1996). «A Likely Story: Chirac, France-NATO, European Security, and American Hegemony». French Politics and Society. 14 (2): 1–8. ISSN 0882-1267. JSTOR 42844543.
  17. ↑ Jackson, Julian (1999). «General de Gaulle and His Enemies: Anti-Gaullism in France Since 1940». Transactions of the Royal Historical Society. 9: 43–65. doi:10.2307/3679392. ISSN 0080-4401. JSTOR 3679392.
  18. ↑ Miller, John J. (2005 թ․ հունվարի 3). «Liberté, Egalité, Absurdité». The New York Times.
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գոլիզմ» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ
Չափորոշչային վերահսկողություն
BNF: 119315483 · GND: 4156094-2 · LCCN: sh97008804 · Microsoft: 2779576596 · SUDOC: 027227766
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գոլիզմ&oldid=9747078» էջից