Էսպերանտո գրականություն
Էսպերանտո գրականություն, էսպերանտո լեզվով գրականությունն է։ Այն սկիզբ է առել էսպերանտոյով 1887 թվականին առաջին տպագրությունից առաջ։ Լեզվի ստեղծողը՝ Լյուդվիկ Լազարուս Զամենհոֆը, բանաստեղծություններ ու արձակ է թարգմանել այս լեզվով` ստուգելու համար լեզվի ավարտունությունն ու արտահայտչականությունը և մի քանի թարգմանություններ ու էսպերանտո լեզվով գրված կարճ բանաստեղծություն է հրատարակել՝ որպես այս լեզվով առաջին` Unua Libro գրքի հավելված։ Լեզվի այլ տիրապետողներ գրել են պատմվածքներ և էսսեներ. Հենրի Վալլիեննեն առաջինն էր, որ վեպեր է գրել այս լեզվով։ Բացի մի քանի բանաստեղծություններից՝ էսպերանտոյով առաջին երկու տասնամյակում գրված գրականությունն այսօր միայն պատմական հետաքրքրություն է ներկայացնում։
Երկու համաշխարհային պատերազմների ընթացքում մի քանի բանաստեղծներ ու վիպագիրներ հրատարակել են իրենց առաջին աշխատանքները։
Ժամանակակից գրողներից են Կլոդ Պիրոնն ու Վիլյամ Օլդը, որն առաջադրվել է Գրականության Նոբելյան մրցանակի։
Էսպերանտո լեզվով զգալի նյութեր կան Բրեյլի գրերով, քանի որ ռուս կույր էսպերանտիստ Վասիլի Երոշենկոն, որը 1910-1920-ական թվականներին գրել ու դասավանդել է Ճապոնիայում ու Չինաստանում, և Հարոլդ Բրաունը մի քանի ժամանակակից պիեսներ են գրել էսպերանտոյով։
Էսպերանտո լեզվով գրքերի ամենամեծ հավաքածուն Էսպերանտոյի Միջազգային Ասոցիացիայում է, որն առաջարկում է մոտավորապես 4.000 գիրք։ Էսպերանտոյով գրվել և հրատարակվել է մոտավորապես 130 վեպ[1]։ Երեք հիմնական ամսագրեր` Fonto, Literatura Foiro և Beletra Almanako, տպագրվում են պարբերաբար։ Էսպերանտո գրականության ամենահարուստ ուղեցույցը Ջեֆրի Սութոնի Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto հանրագիտարանն է, որը տպագրվել է էսպերանտոյով խոսող գրողների միության հովանավորությամբ։
Հայտնի գրողներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Էսպերանտո գրականության մի քանի հայտնի ներկայացուցիչներն են.
- Մարջորի Բուլթոն
- Վիլյամ Օլդ
- Ջուլիո Բաղի
- Կազիմր Բեին (թարգմանություններ)
- Խորխե Կամաչո Կորդոն
- Վասիլի Երոշենկա
- Անտոնի Գրաբովսկի (հիմնականում թարգմանություններ)
- Կալման Կալոցայ
- Նիկոլայ Նեկրասով
- Մաուրո Ներվի
- Կլոդ Պիրոն
- Ֆրեդերիկ Պուխուլա ի Վալես
- Բալդուր Ռագնարսոն
- Ռայմոնդ Շվարց
- Վլադիմիր Վարանկին
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- The Esperanto Book, Chapter 9: "The Literary Scene" by Don Harlow. 1995.
- La Fenomeno Esperanto by William Auld. UEA, 1988.
- Concise Encyclopedia of the Original Literature of Esperanto Արխիվացված 2013-02-01 Wayback Machine by Geoffrey Sutton
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Էսպերանտո պոեզիա Արխիվացված 2022-03-31 Wayback Machine
- Writings in Esperanto at Project Gutenberg
- Beletra Almanako
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էսպերանտո գրականություն» հոդվածին։ |
