Էլեկտրական լարում
| Էլեկտրամագնիսականություն |
|---|
 |
| Մագնիսականություն |
Էլեկտրական լարում, միավոր լիցքի տեղափոխման համար դաշտի կատարած աշխատանքը։Լարումը նշանակում են U տառով։
{U=A÷q}
A-հոսանքի աշխատանք
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Էլեկտրական շղթայի տարբեր տեղամասերում կարող է տարբեր լինել այդ աշխատանքը, բայց նրանցից յուրաքանչյուրում այն համեմատական է այդ տեղամասում անցնող լիցքին։
Տվյալ տեղամասով 1Կլ լիցք անցնելու դեպքում հոսանքի կողմից կատարված աշխատանքը ցույց տվող ֆիզիկական մեծությունը կոչվում է տվյալ տեղամասի էլեկտրական լարում։
Ենթադրենք էլեկտրական շղթայի տեղամասի երկայնքով q= 5Կլ լիցքի տեղափոխման ընթացքում կատարվել է A= 10 Ջ աշխատանք։ 10 Ջ-ը բաժանելով 5Կլ-ի վրա՝ կստանանք 2 Ջ/Կլ։ Դա էլ հենց կլինի էլեկտրական շղթայի տվյալ տեղամասի լարումը։ Լարումը նշանակում են U տառով։
Այսպիսով, էլեկտրական շղթայի տվյալ տեղամասում U լարումը որոշելու համար անհրաժեշտ է հոսանքի A աշխատանքը բաժանել տվյալ տեղամասով անցած q լիցքի վրա։
Էլեկտրական լարման միավորը կոչվում է վոլտ (Վ)` հոսանքի առաջին աղբյուրը կառուցող Ա. Վոլտայի պատվին։ 1Վ-ն այն լարումն է, որի դեպքում էլեկտրական դաշտը էլեկտրական շղթայի տվյալ տեղամասի երկայնքով 1Կլ լիցքի տեղափոխման ընթացքում 1 Ջ աշխատանք է կատարում։ Եթե օրինակ` շղթայի որևէ տեղամասում լարումը հավասար է 10 Վ-ի, ապա նշանակում է, որ այդ տեղամասում 1 Կլ լիցք անցնելու դեպքում 10 Ջ աշխատանք է կատարվում։
Վոլտից բացի, որպես միավոր գործնականում կիրառվում են նաև վոլտի մասերը և բազմապատիկները, օրինակ՝ կիլովոլտ և միլիվոլտ։ Լարում չափող սարքը կոչվում է վոլտաչափ (վոլտմետր)։ Գոյություն ունեն տարբեր կառուցվածքի վոլտմետրեր։
Հոսանքի ուժ
Էլեկտրական հզորություն
Էլեկտրական դիմադրություն
Էլեկտրական շղթային վոլտմետր միացնելու դեպքում անհրաժեշտ է պահպանել հետևյալ կանոնները՝
Վոլտմետրի սեղմակները միացնում են էլեկտրական շղթայի այն կետերին, որոնց միջև անհրաժեշտ է չափել լարումը (միացնում են շղթայի չափվող տեղամասին զուգահեռ)։ Վոլոմետրի «+» նշանով սեղմակն անհրաժեշտ է միացնել էլեկտրական շղթայի չափվող տեղամասի այն կետի հետ, որը միացած է հոսանքի աղբյուրի դրական բևեռին, իսկ «-» նշանով սեղմակն այն կետի հետ, որը հոսանքի աղբյուրի բացասական բևեռի հետ է միացած։
| Սարքավորում | Լարման տեսակը | Արժեքը սպառոիչի մուտքին | Արժեքը ելքին |
|---|---|---|---|
| Էլեկտրոկարդիոգրամմա | Импульсное | 1-2 мВ | - |
| Հոռուստատեսային ալեհավաք | Переменное высокочастотное | 1-100 мВ | - |
| Գալվանական էլեմենտ | Постоянное | 1,5 В | - |
| Լիթիումային գալվանական էլեմենտ | Постоянное | 3 В — 3,5 В (в исполнении пальчикового элемента, на примере Varta Professional Lithium, AA) | - |
| Համակարգչային տրամաբանական ազդանշաններ | Импульсное | 3,5 В; 5 В | - |
| Մարտկոց 6F22 | Постоянное | 9 В | - |
| Համակարգչային մասերի ուժային սնուցում | Постоянное | 5 В, 12 В | - |
| Ավտոմեքենաների էլեկտրական համակարգ | Постоянное | 12/24 В | - |
| Блок питания ноутбука и жидкокристаллических мониторов | Постоянное | 19 В | - |
| Сеть «безопасного» пониженного напряжения для работы в опасных условиях | Переменное | 36—42 В | - |
| Напряжение наиболее стабильного горения свечи Яблочкова | Постоянное | 55 В | - |
| Напряжение в телефонной линии (при опущенной трубке) | Постоянное | 60 В | - |
| Напряжение в электросети Японии | Переменное трёхфазное | 100/172 В | - |
| Напряжение в домашних электросетях ԱՄՆ | Переменное трёхфазное | 120 В / 240 В (сплит-фаза) | - |
| Напряжение в бытовых электросетях Ռուսաստան | Переменное трёхфазное | 220/380 В | 230/400 В |
| Разряд электрического ската | Постоянное | до 200—250 В | - |
| Контактная сеть трамвая и троллейбуса | Постоянное | 550 В | 600 В |
| Разряд электрического угря | Постоянное | до 650 В | - |
| Контактная сеть метрополитена | Постоянное | 750 В | 825 В |
| Контактная сеть электрифицированной железной дороги (Россия, постоянный ток) | Постоянное | 3 кВ | 3,3 кВ |
| Распределительная воздушная линия электропередачи небольшой мощности | Переменное трёхфазное | 6—20 кВ | 6,6—22 кВ |
| Генераторы электростанций, мощные электродвигатели | Переменное трёхфазное | 10—35 кВ | - |
| На аноде кинескопа | Постоянное | 7—30 кВ | - |
| Статическое электричество | Постоянное | 1—100 кВ | - |
| На свече зажигания автомобиля | Импульсное | 10—25 кВ | - |
| Контактная сеть электрифицированной железной дороги (Россия, переменный ток) | Переменное | 25 кВ | 27,5 кВ |
| Пробой воздуха на расстоянии 1 см | 10—20 кВ | - | |
| Катушка Румкорфа | Импульсное | до 50 кВ | - |
| Пробой слоя трансформаторного масла толщиной 1 см | 100—200 кВ | - | |
| Воздушная линия электропередачи большой мощности | Переменное трёхфазное | 35 кВ, 110 кВ, 220 кВ, 330 кВ | 38 кВ, 120 кВ, 240 кВ, 360 кВ |
| Электрофорная машина | Постоянное | 50—500 кВ | - |
| Воздушная линия электропередачи сверхвысокого напряжения (межсистемные) | Переменное трёхфазное | 500 кВ, 750 кВ, 1150 кВ | 545 кВ, 800 кВ, 1250 кВ |
| Трансформатор Тесла | Импульсное высокочастотное | до нескольких МВ | - |
| Генератор Ван де Граафа | Постоянное | до 7 МВ | - |
| Грозовое облако | Постоянное | От 2 до 10 ГВ | - |
| Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 506)։ |