Fonèm

fonèm:se yon son ki prezante yon fonèm.

Nan fonoloji, domèn nan lengwistik, yon fonèm se inite ki pi piti a disrè oswa diferan (sa vle di pou fè distenksyon mo youn ak lòt) ki ka izole nan pa divizyon nan pawòl.

Yon fonèm aktyèlman se yon antite abstrè, ki ka koresponn ak plizyè son. Li se tout bon chans yo dwe pwononse yon fason diferan selon oratè yo oswa daprè pozisyon li yo ak anviwònman li yo nan mo (gade alofòn). Fòn yo se diferan reyalizasyon yon fonèm. Daprè API, fonèm yo se transkri tradisyonèlman pa lèt yo mete ant ba oblik : /a/, /t/, /ʁ/, etc., selon règ yon fonèm = yon senbòl.

Idantifikasyon fonèm yon lang fèt pa bati pè minimòm estrik, ki vle di pè mo nan diferan siyifikasyon ak ki diferan nan fòm sonò yo sèlman pa yon sèl son (lè sa a, son sa a ka dwe konsidere kòm yon fonèm).

Sa a nosyon de fonèm se relatif nan yon lang. Nan lang panyòl, pa gen okenn pè minimòm ki fè distenksyon / s / de / z /, ki se alofòn. Okontrè, pè pero ak perro fòme yon pè minimòm, ki pwouve ke / r / ak / rr / se fonèm distenk nan lang lan estanda.

Akademi Kreyòl Ayisyen an rekondui alfabè 1979 la ki rekonèt lang kreyòl an genyen trannde (32) son (syans lengwistik rele fonèm). Alfabè a reprezante son a yo avèk 32 senbòl kote chak senbòl reprezante yon fonèm (syans lengwistik rele senbòl sa yon grafèm).

• Fonoloji
• alofòn
• Fonetik
• Lengwistik