Hrodźišćo (Wóspork)
| |||||
město: | Wóspork | ||||
zagmejnowanje: | 1994 | ||||
wobydlerstwo: | 244 (31. decembra 2023)[1] | ||||
přestrjeń: | 5,06 km² | ||||
wysokosć: | 165–195 metrow n.m.hł. | ||||
51.20722222222214.623333333333165–195
| |||||
póstowe čisło: | 02627 | ||||
předwólba: | 035876 | ||||
wotwodźene słowa: |
| ||||
Hród z lěta 1738 | |||||
wikidata: Hrodźišćo (Q160613)
|
Hrodźišćo (němsce Gröditz) je hornjołužiska wosadna wjes z 244 wobydlerjemi[2] we wuchodźe sakskeho wokrjesa Budyšin. Słuša z lěta 1994 k městu Wóspork; hač do toho bě Hrodźišćo samostatna gmejna z wjesnymi dźělemi Chortnicu, Wichowymi a Wuježkom.
Wjes leži wokoło 15 kilometrow wuchodnje wokrjesneho města Budyšin wyše rěki Lubaty, kotraž přeběži tu znatu Hrodźišćansku skału. Srjedźišćo wsy bu załožene w formje kulowca. Susodne wjeski su Zubornica w sewjeru, Hbjelsk w sewjerowuchodźe, Wuježk we wuchodźe, Wichowy na tamnym boku skałe w juhowuchodźe, Njechorń w juhozapadźe, kaž tež Chortnica a Brězecy w sewjerozapadźe.
K Hrodźišćanskej ewangelskej wosadźe słušeja cyrkwje w Budyšinku, Barće, Wósporku, Poršicach, Kotecach a Hrodźišću.
Stawizny
Wjes naspomni so k prěnjemu razej pisomnje w lěće 1222 pod mjenom Gradis („hród“ resp. „hrodźišćo“) a přisłuša tuž najstaršim hornjołužiskim městnam[3]. Kónc 19. lětstotka bě w Hrodźišću po podaćach Arnošta Muki 390 wobydlerjow žiwe, mjenujcy 338 Serbow (87 %) a 52 Němcow.[4] Tehdy so wjes na wuchodnej kromje serbskeho sydlenskeho rumje namakaše. Arnošt Černik zwěsći 1956 serbski podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 32 %.
Wot lěta 1903 měješe Hrodźišćo zastanišćo při železniskej čarje Lubij–Bart, kotraž so 1906 hač do Radworja podlěši, hdźež bě z čaru Budyšin–Wojerecy zwjazana. W lěće 1972 bu wosobowy wobchad zastajeny a 1973 so čara mjez Lubijom a Bartom zawrě.
Wosobiny
- Wjacław Warichius (1564–1618) – farar, pedagoga a pioněr spisowneje hornjoserbšćiny
- Hendrich Awgust Krygar (1804–1858) – farar, składnostny basnik a kulturnowědnik
- Jan Awgust Měrćink (1817–1875) – šewc, misionar a etnograf
- Oswald Mrózak (1845–1934) – wot 1877 do 1925 farar w Hrodźišću
-
Ewangelska cyrkej, kotraž bu w lěće 1902 natwarjena
-
Hrodźišćanske hrodźišćo
-
Skała a hród w lěće 1775
Literatura
- Christa Kämpfe, Trudla Malinkowa: Gröditzer Geschichten. Spiegel eines Wandels. Lusatia-Verlag, 2014.
- Gröditz/Hrodźišćo. W: Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft (= Werte der deutschen Heimat. Zwjazk 67). 1. nakład. Böhlau, Köln/Weimar/Wien 2005, ISBN 978-3-412-08903-0, str. 346–348.
- Trudla Malinkowa: Zur Veränderung der nationalen Struktur in der Kirchgemeinde Gröditz in den Jahren von 1881 bis 1940. Lětopis B 35 (1988), str. 58–84.
Žórła
- Trudla Malinkowa: Hrodźišćo. W Rozhledźe 6/1994, str. 206–209
- ↑ staw: 31. decembra 2023; Hamtske łopjeno města Wósporka 1/2024 (pdf)
- ↑ staw: 31. decembra 2023; Hamtske łopjeno města Wósporka 1/2024 (pdf)
- ↑ Hrodźišćo w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 53. → wšě wjeski