Rotary
Atyha Rotary International.
Ára 23 jasykõi ary 1905-pe heñóikuri Estados Unidos retãme, ojapóma 100 ary rasami, pe aty jekupytyguigua tuichavéva ko yvy ape ári, noĩriva tetã poguýpe, noporomboykéiva sa’y térã jeroviakatúre, ha’éva ROTARY CLUB. Ko atyha guasuete omoheñoiva’ekue peteĩ mitãrusu tekomo'ãhára hesapysóva, Wisconsin-ygua, hérava Paul Percy Harris. Ha’e ha mbohapy iñangirũ omoañetékuri peteĩ ára 23 jasykõi ary 1905-pe, táva Chicago-pe, peteĩ atyha tuicha ojoavýva umi ambuégui. Ko ha’ekuéra omoheñóiva niko ndaha’éi tetemongu’erã atyha añónte, ndaha’ei avano’õrã atyha añónte, ndaha’éi ñepytyvõrã atyha añónte, kóva niko ha’ehína atyha peteĩha jekupytyguigua ko yvórape. Upépe ijákuri iñepyrũhá guive mba’apohára katupyry ha kuimba’e omba’apóva opaichagua mba’erepy ñemúme, hekopotĩva, ohechakuaáva hapicha remikotevẽ ha akóinte itenondevéva hekohápe. Uperiremínte, upe atyha oñepyrũva Chicago-pe okakuaave ha upéicha rupi oñemoheñói heta atyha heseguaite ambue táva Estados Unidos-guápe ha ary 1911-pe oñemoheñói peteĩ atyha Rotary rehegua ambue tetãme; Táva Winnipeg, Canadá retãme. Upéi Rotary okakuaave ha oñemyasãi atyha hesegua Inglaterra, Irlanda ha Escocia-pe.
Pya’etereíniko okakuaa Rotary ñemongu’e ko yvórape ha ijapoharépe jepe ohesarea. Oparupirei oñemopu’ã Rotary atyha ha peichahápe herakuã mbarete ko yvorapýpe ha ary 1918-pe Rotary og̃uahẽ Río de la Plata-pe ha upevakuére oñemoheñói Rotary Atyha peteĩha Sudamérica-pe, ha’éva Rotary Atyha Montevideo-gua. Upéi, Buenos Aires (1920), Río de Janeiro (1923), ha Santiago de Chile (1925). Ára 28 jasypateĩ ary 1927-pe peteĩ aty oĩháme tekove joheipyre tava guasu Paraguaygua, omoheñóikuri Rotary Atyha Paraguaýgua, ha’éva Rotary Atyha peteĩha Paraguay retãme. Umi imopu’ãhare apytépe jajuhukuaa karai Zoilo Díaz Escobar, ha’eva’ekue imotenondehára peteĩha, Quinto Censi, Manfredo Russo, Teodoro Malbrane, Rogelio Livieres, Eliseo Da Rosa, Manuel Ferreira, Hipólito Sánchez, José Rodríguez Alcalá, Tomás Osuna, Máximo Croskey, Víctor Abente Haedo ha ambue. Rotary Atyha Táva Paraguay rire oñemopu’ãkuri Villarrica (1929), Concepción (1939), Encarnación (1940), ha ambuéva. Ko’ag̃aite jaguereko 21 Rotary Atyha Paraguái retãme.
Rotary niko peteĩ atyha ono’õ háme tekove poravopyre omba’apóva mba’erepy ñemúme, mba’apohára katupyry ko yvoragua, ojoajupáva hikuái omoañete hag̃ua opaichagua jekupytyrã, omyasãi hag̃ua tekopotĩ mba’erepy ñemúme ha ambue tembiapópe ha oipytyvõ hag̃ua tapicha jehechakuaápe ha py’aguapy ñemombaretépe, ko yvy ape ári. Rotary-pe ijaty kuimba’e ha kuña ipire morotĩ, sa’yju térã hũva, ijeroviakatujoavýva ha isa’y opaichaguáva, ojohayhu, ojohecharamo ha omba’apóva hikuái tekoayhu, tekojoja ha tekopeteĩme. Pe irũ reko ha tekoayhu heñoiva ijapytepekuéra ha’e pe omombaretéva chupekuéra oipytyvõ hag̃ua ambue oikotevẽvape opaichagua tembiapo rupive, ha’ekuéra ojapóva peteĩteĩ, mba’apoháraicha ha ohechakuaávo hekohápe. Iñepyrũha guive Rotary oñeha’ãkuri ohupyty pe jeiko peteĩ ñe’ẽme ha py’amarangatúpe opaite tetã rupi ha upevarã omombarete pe ñomongeta ha oheka mba’éichapa ikatu oñembogue opaichagua ñeko’õi.
“EME’Ẽ NDEJEHEGUI EJEPY’APY MBOYVE NDEJEHE”, ha’ehína ñe’ẽporavopyre oisãmbyhýva Rotariokuérape ymaite guive ko’ag̃aite peve. Rotary-pe ijaty 1.200.000 rasami kuimba'e ha kuña (ijañepyrũva Rotary atyhápe ary 1986 guive), omba’apóva 166 tetãme oñeha’ãva hikuái omombarete jekupyty reko taha’eha’éva mba’erepyñemurã hekopotĩvape.
Rotary Atyha rupive niko ohasajepe heteitereí tapicha iñarandu ha ikatupyrýva ha hekove opytáva mandu’arã, péicha: Karai Winston Churchill, Michel Debré, Walt Disney, Thomas Edison, John F. Kennedy, Thomas Mann, el Príncipe Reiniero de Mónaco, Franklin D. Roosvelt, Albert Schweitzer, Margaret Thatcher, Neil Amstrong, Fernando Belaunde Terry, Franz Lehard ha hetave. Aranduka “Un Siglo de Servicio”-pe -oñonohẽva’ekue, ary 2005-pe, oñemomorãrõguare Rotary sa ary- oñemyasãi 100 Rotario poravopyre ko yvy ape arigua rekovekue ha umíva apytépe jajuhukua mokõi rotario ñane retãyguáva, ha’éva: Eusebio Ayala ha Raúl Sapena Pastor. Ko mba’e ñanembovy’ava’erã opavavépe.