Electro

O termo "electro" deriva de electrum, a forma latinizada da grega ἤλεκτρον –èlektron–, que xa aparece na Odisea para se referir a unha substancia metálica composta de ouro e prata. A mesma palabra usábase tamén para designar o ámbar, probabelmente debido á cor amarela pálida dalgunhas variedades.^[6][10] E así as cousas, a partir das propiedades electrostáticas do ámbar derivan as palabras actuais "electrón" e todas as creadas co prefixo "electro-".^[11]

 

O electro componse fundamentalmente de ouro e prata, aínda que ás veces se atopa en estado natural con trazas doutros metais (cobre, aluminio, chumbo, níquel, etc.)^[12]. As análises da composición do electro utilizado nas moeda antigas de Focea, na Asia Menor, de arredor do ano 600 a. de C., amosan que o contido de ouro era de arredor do 55 %. Nos principios do período clásico, o contido de ouro no electro variaba desde o 46 % en Focea ata o 43% en Mitilene. Nas cuñaxes máis tardías destas mesmas áreas, arredor de 325 a. de C., o contido descendía ata o 40 % ou o 41 %. No período helenístico cuñáronse moedas cartaxinesas de electro cun contido de ouro progresivamente descendente.^[13]

Posteriormente, no Imperio Romano de Oriente, a pureza das moedas bizantinas de ouro foi diminuíndo ata tal punto que pasaron a cuñarse finalmente en electro.^[14]

 

O electro mencionábase xa na crónica dunha expedición á lendaria terra de Punt enviada polo faraón Sahure, da quinta dinastía do Antigo Exipto, onde se indica que os expedicionarios regresaron con grandes cantidades de mirra, malaquita e electro.^{[15][16][17][18]}

Tamén o cita Plinio o Vello na súa Naturalis Historia.^[5]

As Escrituras hebreas falan tamén do electro, cando o profeta Ecequiel di ter unha visión de Xehová sobre un carro celestial.^[19]

O electro utilizouse tamén no terceiro milenio antes de Cristo no antigo imperio de Exipto, ás veces como revestimento exterior dos piramidións, no cumio das pirámides e dos obeliscos. Utilizábase tamén para a elaboración de obxectos ornamentais e de uso, como vasos e cuncas.^[20]

As primeiras moedas coñecidas de electro, moedas lidias e da Grecia oriental atopadas baixo o Templo de Artemisa en Éfeso, dátanse no derradeiro cuarto do século VII a. de C. (625-600 a. de C.).^[21] Considérase que as primeiras moedas nesta aliaxe foron cuñadas en Lidia nesa época, durante o reinado de Aliates.^[22]

 

O electro era moito mellor para amoedar que o ouro, fundamentalmente porque era máis duro e máis duradeiro, mais tamén porque as técnicas de refinación do ouro non estaban aínda moi desenvolvidas nesa época.^[23] O contido de ouro do electro achado en estado natural na actual Anatolia occidental oscila entre o 70 % e o 90 %, en contraste co rango de 45 % a 55 % característico das cuñaxes en electro da antiga Lidia, na mesma área xeográfica.^[24] Isto suxire, por unha banda, que os lidios tiñan xa moi perfeccionada a tecnoloxía de refinación da prata, de maneira que lla engadían ao electro que extraían de xeito natural, décadas antes de que fixeran as súas primeiras cuñaxes de prata pura; por outra parte, unha das razóns para a aparición da moeda nesa rexión era a señoriaxe, é dicir, o beneficio creado ao emitila cun contido de ouro máis baixo que o do metal utilizado no intercambio sen amoedar.^[25][26][27]

As primeiras moedas de electro emitidas en Lidia tiñan o valor dun terzo de estatero (trité), o que lles supuña un peso teórico de 0,17 onzas (4,7 gramos). Posteriormente cuñáronse estateros e tamén outras fraccións, como un cuarto (tetarté), un sexto (hecté), un oitavo e un doceavo e un vinte e catroavo. En ocasións chegáronse a emitir fraccións de 1/48 e mesmo 1/96 de estatero, esta última con soamente 0,14 gramos.^[28][29]

 

Por mor da variación na composición do electro, non resulta doado determinar o valor exacto de cada moeda, o cal supuña un obstáculo para o desenvolvemento do comercio.^[30][31] Estas dificultades foron superadas cara a 570 a. de C., coa introdución no reino de Lidia das primeiras moedas de prata e de ouro puros por parte do rei Creso (polo que collen o nome de creseidas). Porén, a moeda de electro continuou a ser común ata 350 a. de C.^[22][30][32]

• Metais e aliaxes de cuñaxe

• Moeda da Antiga Grecia
• Moeda da Antiga Roma
• Moeda cartaxinesa
• Moeda bizantina

• Alfaro Asins, C. et al. Diccionario de numismática. Ministerio de Cultura. Madrid, 2009. ISBN 978-84-8181-405-7
• Cahill, N.; Kroll, J. H. (2005). "New archaic coin finds at Sardis". En American Journal of Archeology. 109. Páxinas 609-614.
• Keyser, P.; Clark, D. (2001). "Analyzing and Interpreting the Metallurgy of Early Electrum Coins". En Balmuth, M. S. Hacksilber to Coinage: New Insights into the Monetary History of the Near East and Greece. American Numismatic Society. Nova York. ISBN 9780897222815
• Kroustallis, S. K. (2008). Diccionario de materias y técnicas (I). Ministerio de Cultura. Madrid. 2008. ISBN 978-84-8181-382-1
• Kurke, L. (1999). Coins, Bodies, Games, and Gold: The Politics of Meaning in Archaic Greece. Princeton University Press. ISBN 0691007365
• Melville-Jones, J. (1998). "The Value of Electrum in Greece and Asia". En Ashton, R. (ed.). Studies in Greek Numismatics in Memory of Martin Jessop Price. Spink, Londres.
• Metcalf, W. E. (2012). Asia Minor to the Ionian Revolt. The Oxford Handbook of Greek and Roman Coinage. Oxford University Press. ISBN 9780199372188
• Price, M. (1983). "Thoughts on the Beginnings of Coinage". En Brooke, C. et al. Studies in Numismatic Method. Presented to Philip Grierson. Cambridge University Press. Páxina 4. ISBN 9780521225038
• Ramage, A. (1978). "Gold refining in the time of the Lydian kings at Sardis". En The proceedings of the Xth International Congress of Classical Archeology. Vol. 2. Páxinas 729-735.
• Rossignol. (1863). Les Métaux dans l'Antiquité. [...] histoire du cuivre et de ses alliages suivie d'un appendice sur les substances appelées électre. París. Anexo. Páxinas 334-375.
• Wallace, R. (1987). "The Origin of Electrum Coinage". En American Journal of Archeology. Vol 91. Nº 10. Páxinas 385-397.
• Wallace, R. (2001). "Remarks on the Value and Standards of Early Electrum Coins". En Balmuth, M. S. Hacksilber to Coinage: New Insights into the Monetary History of the Near East and Greece. American Numismatic Society. Nova York. ISBN 9780897222815

• Moedas gregas de Mileto