Nebulosa de Orión

A nebulosa de Orión, ou Messier 42, M42 ou NGC 1976, é unha nebulosa difusa. É visíbel a simple vista no ceo nocturno. É excepcionalmente brillante porque ten estrelas de tipo O no seu núcleo. Son as estrelas máis quentes e brillantes. A nebulosa está ao sur do Cinto de Orión na constelación de Orión.

M42 está a 1.344 ± 20 anos luz de nós.^[1][2] É a rexión de formación estelar masiva máis próxima á Terra. Por grande que sexa, a nebulosa de Orión é só parte dunha área de formación estelar aínda máis grande coñecida como complexo de Orión.

Mencionouse un suposto relato popular da cultura maia no que unha parte do ceo da constelación de Orión, coñecida como Xibalbá.^[3] No centro dos seus tradicionais lumes había unha mancha moi borrosa que para eles representaría a nebulosa de Orión. Con certeza, podería ser unha evidencia de que, antes da invención do telescopio, os maias detectaran unha superficie difusa no ceo que non consistía simplemente en puntos brillantes como as estrelas. A causa disto, especulouse con que o brillo da nebulosa aumentou para dar lugar a estrelas moi brillantes desde entón.^[4]

O descubrimento da nebulosa de Orión atribúese ao astrónomo francés Nicolas-Claude Fabri de Peiresc, como se indica nos escritos de 1610. Cysatus de Lucerna, un astrónomo xesuíta, foi o primeiro en publicar un documento sobre palabras escritas (aínda que algo ambiguo) nun libro que trata sobre un cometa brillante, en 1618. Nos anos seguintes, varios prestixiosos astrónomos descubriron a nebulosa de forma independente, incluíndo a Christiaan Huygens en 1658, e cuxo bosquexo foi o primeiro en publicarse, concretamente en 1659.

Charles Messier tivo coñecemento da súa existencia o 4 de marzo de 1769, observando dende o paso tamén tres das estrelas do Cúmulo do Trapecio, mentres que o descubrimento destas tres estrelas atribúese a Galileo no ano 1617, aínda que non puido observar a nebulosa (posibelmente debido ao limitado campo de visión do seu primitivo telescopio). Charles Messier publicou a primeira edición do seu catálogo de obxectos astronómicos en 1774, que en 1771 estaba rematado.^[5]

A nebulosa de Orión foi designada por este catálogo como M42, xa que é o número do obxecto 42 da lista por descubrir. En 1865, a espectroscopia realizada por William Huggins confirmou o carácter gasoso da nebulosa. O 30 de setembro de 1880 publicouse a primeira astrofotografía da nebulosa de Orión, e un pouco máis adiante dunha segunda fotografía mellor que a primeira, con 137 minutos de exposición, ambas obtidas polo astrónomo Henry Draper.

En 1902, Vogel e Eberhard descubriron velocidades irregulares no interior da nebulosa, e en 1914 os astrónomos da cidade francesa de Marsella utilizaron un interferómetro para detectar variacións de rotación e movementos irregulares. Campbell e Moore confirmaron estes resultados mediante o uso dun espectrógrafo, demostrando a turbulencia do interior da nebulosa.^[6]

En 1931, Robert J. Trumpler decatouse de que as estrelas borrosas preto do Trapecio formaban un cúmulo, e foi o primeiro en nomear o devandito obxecto co nome do cúmulo do Trapecio. Baseándose en tipos e magnitudes espectrais, calculou unha distancia de 1800 anos luz. Este valor dá unha cifra tres veces maior que a distancia aceptada nese momento, pero é a máis próxima ao valor actual.^[7]

En 1993, o Telescopio Espacial Hubble observou a nebulosa de Orión por primeira vez. Desde entón, a nebulosa foi estudada e examinada en profundidade en multitude de ocasións, e as imaxes obtidas serven para crear un modelo detallado da nebulosa en tres dimensións. Observáronse e estudaron discos protoplanetarios arredor das estrelas recentemente formadas, así como os poderosos efectos destrutivos dos altos niveis de enerxía ultravioleta procedente das estrelas máis masivas.^[8]

No ano 2005, a cámara avanzada para sondaxes do Telescopio Espacial Hubble tomou a imaxe máis detallada da nebulosa que se obtivo até entón. Para obter a imaxe, o telescopio tivo que completar 104 órbitas, e capturar unhas 3000 estrelas baixo a magnitude 23, incluíndo varias enanas marróns e posibles enanas marróns estrelas binarias.^[9] Un ano despois, un equipo de científicos do Telescopio Hubble anunciou o primeiro evento binario marrón. Este sistema binario atópase na nebulosa de Orión e ten aproximadamente 0,054 masas solares e 0,034 masas solares respectivamente, cun período orbital de 9,8 días. Sorprendentemente, a cor marrón máis masiva das dúas é tamén a menos luminosa.^[10]

A imaxe adxunta é unha vista de campo amplo da nebulosa de Orión a 1.350 anos luz da Terra tomada polo Telescopio VISTA. O gran campo de visión do telescopio permite captar a toda a nebulosa e os seus arredores nunha soa imaxe e a súa visión infravermella permite observar nas profundidades das rexións poeirentas, normalmente ocultas, e descubrir as estrelas novas moi activas escondidas alí.^[11]

VISTA’s_infrared_view_of_the_Orion_Nebula.jpg thumb O VISTA foi capaz de mostrar estrelas novas na nebulosa de Orión

A nebulosa é un enorme viveiro estelar. 700 estrelas están en proceso de formación alí. No seu corazón hai un cúmulo aberto moi novo, coñecido como Trapecio polo patrón formado polas súas estrelas principais.

Observacións recentes co telescopio espacial Hubble mostraron discos protoplanetarios no interior da nebulosa de Orión. Este é un descubrimento importante. Chámanse proplyds para abreviar.^[12] Hai máis de 150 destes na nebulosa. Pénsase que son sistemas nas primeiras etapas da formación do sistema planetario . Os grandes números utilizáronse como evidencia de que a formación de sistemas estelares é bastante común no universo .

As estrelas fórmanse cando os grupos de hidróxeno e outros gases nunha rexión H II se contraen pola súa propia gravidade. A medida que o gas colapsa, a masa central faise máis forte e o gas quéntase a temperaturas extremas convertendo a enerxía potencial gravitatoria en enerxía térmica. Se a temperatura aumenta o suficiente, comezará a fusión nuclear e formarase unha protoestrela. A protoestrela "nace" cando comeza a emitir enerxía suficiente para equilibrar a súa gravidade e deter o colapso gravitatorio.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Nebulosa de Orión

• Astronomía
• Nebulosa
• Telescopio Hubble
• Telescopio VISTA