Masacre de Khojali

O masacre de Khojali, tamén coñecido como a traxedia de Khojali, foi o asasinato^[1] de cando menos 161 civís azarís^[2] da vila de Khojaly o 26 de febreiro de 1992. De acordo coa versión azarí, así como a Memorial Human Rights Center, a Human Rights Watch e outras organizacións internacionais^[3][4] o masacre foi cometido por forzas armadas da etnia armenia, con apoio do 366.º Rexemento Motorizado ruso, aparentemente non actuando de acordo coa ordes do mando.^[5][6] As autoridades azarís contan 613 civís, incluíndo 106 mulleres e 63 nenos mortos.^[7] Este acontecemento foi o maior masacre ocorrido no transcurso do conflito no Nagorno-Karabakh.^[8]

Os gobernos e medios de comunicación occidentais refírense a este suceso como o "masacre de Khojaly", a "traxedia de Khojaly" ou a "batalla de Khojaly".^[9] As fontes azarís^[10][11] ocasionalmente refírense ó masacre como o "xenocidio de Khojaly" (en azarí: Xocalı soyqırımı) e a "traxedia de Khojaly" (en azarí: Xocalı faciəsi).^[12]

Oficialmente a recentemente creada República de Armenia negou calquera implicación co movemento pola secesión do Nagorno-Karabakh, baixo a forma de apoio loxístico, comida, combustible ou outro. Con todo, Levon Ter-Petrosian admitiu posteriormente o apoio loxístico e o pago dos salarios dos separatistas, pero negou o envío de tropas propias para o combate. A Armenia afrontaba un bloqueo debilitante por parte da agora República de Acerbaixán ademais de presións da veciña Turquía, que decidiu aliñar ao lado do Acerbaixán e establecer lazos estreitos con este.^[13]

A única conexión terrestre de Armenia o Karabakh era a través do estreito e montañoso corredor de Lachin que só podía ser alcanzado de helicóptero. O único aeroporto da rexión situábase na pequena vila de Khojali, sete quilómetros ao norte de Stepanakert e cunha poboación estimada de 6 a 10 mil persoas. Engada-se aínda que, Khojali servía como base de artillaría desde 23 de febreiro^[14] e ao final de febreiro, Khojali estaba bastante illada, tendo as forzas arménias desencadeado unha ofensiva o 26 de febreiro apoiada por carros de combate do 366ª unidade para capturar a localidade.

De acordo co lado azarí e outras fontes como a Human Rights Watch, a organización de dereitos humanos sedeada en Moscova Memorial e a biografía do líder Armenio Monte Melkonian, documentada e publicada polo seu irmán,^[15] despois da captura de Khojali procederon ao asasinato de varios centos de civís que fuxían da cidade. As forzas armenias tiñan previamente afirmara que atacarían a cidade pero deixarían un corredor terrestre para permitir a fuga da poboación civil da cidade, porén, cando o ataque comezou, as tropas armenias, en maior número que as azarís, facilmente dominaron os defensores, que intentaron retirar xunto cos civís cara ao norte, cara á cidade de Agdam, controlada polo Acerbaixán. A pista do aeroporto fóra intencionada destruída, tornándose a temporalmente inútil, tras veren isto, as forzas atacantes perseguiron os escapados e abriron fogo sobre eles, matando bastantes civís.^[15]

Afrontando cargos de grupos internacionais de masacrado intencionalmente civís, os oficiais armenios negaron a aparición de tal masacre e declararon que o obxectivo era só silenciar o lume de artillaría vindo Khojali.^[16] Unha conta exacta do número de mortos nunca foi alcanzada, pero as estimacións máis conservadoras ligan con 485^[17] mentres que a conta oficial das autoridades azarís ao número de mortos durante os acontecementos do 25 e 26 de febreiro apunta a 613 civís, dos cales 106 serían mulleres e 83 nenos.^[18] O 3 de marzo de 1992, o Boston Globe informou que máis de 1.000 persoas foron asasinadas nos máis de catro anos de conflito, citando o alcalde de Khojali, Elmar Mamedov, en como existiron aínda 200 desaparecidos, 300 reféns e 200 feridos nos combates.^[19] Un informe publicado 1992 pola organización humanitaria Helsinki Watch declarou que a súa enquisa apourou que os OMON azarís e membros "das milicias, aínda en uniforme e algúns aínda coas armas, estaban tamén xunto dos civís masacrados" o que pode ser a razón para os disparos armenios sobre eles.^[20]

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Masacre de Khojali

• Bloodshed in the Caucasus: escalation of the armed conflict in Nagorno Karabakh. Human Rights Watch, 1992. ISBN 1-56432-081-2 ISBN 978-1-56432-081-0
• Thomas De Waal, Black Garden: Armenia and Azerbaijan through Peace and War, NYU Press, 2004, ISBN 0-8147-1945-7. Chapter 11. agosto de 1991 – maio de 1992: War Breaks Out. Online (In Russian): [1]
• Victoria Ivleva. The corpses of people killed during the Armenian attack in the streets of the settlement of Khojaly, Nagorno-Karabakh, febreiro de 1992. Photograph 1, Photograph 2
• Walker J. Christopher (1996) The Armenian presence in mountainous Karabakh. In Wright F. R. John, Goldenberg Suzanne and Schofield Richard (eds.) Transcaucasian boundaries. Londres: UCL Press, pp. 89–111