Movida madrileña

Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xaneiro de 2017.)

A movida madrileña foi un movemento contracultural xurdido durante os primeiros anos da Transición da España posfranquista e que se prolongou ata avanzados os anos oitenta.

A noite madrileña foi moi activa non só polas saídas nocturnas da mocidade, senón por mor dun interese infrecuente na chamada cultura alternativa, as drogas, underground ou contracultura. A aparición de selos independentes de gravación discográfica (DRO, TicTac, Tres Cipreses etc.) permitiu a creación dunha música distinta á patrocinada polas multinacionais do disco.

Nado en Madrid, o movemento estendeuse mimeticamente a outros lugares do Estado (como a movida viguesa), coa conivencia e o alento dalgúns políticos, principalmente socialistas, entre os que destacarían o entón alcalde de Madrid, Enrique Tierno Galván, que estudara profundamente desde un punto de vista sociolóxico a cultura marxinal xuvenil (véxanse os ensaios contidos na súa obra El miedo a la razón). O apoio político a esta cultura alternativa pretendía mostrar un punto de inflexión entre a sociedade franquista e a nova sociedade da democracia; esta imaxe dunha España "moderna", ou canto menos aberta á modernidade, sería utilizada internacionalmente para combater a imaxe pexorativa que o país adquirira ao longo de catro décadas de ditadura. Porén, e a pesar deste movemento contracultural, gran cantidade das estruturas sociais e económicas do país eran herdadas do antigo réxime.

A revista La Luna, entre outras establecidas concellos de Madrid e de Vigo, foi o baluarte do movemento, que achou reflexo nalgúns programas televisivos como La bola de cristal ou Si yo fuera presidente de Fernando García Tola e outros musicais e de variedades presentados por personaxes como Paloma Chamorro, Carmen Maura etc., e tivo o seu cronista no escritor e xornalista Francisco Umbral desde a súa columna no diario El País, os seus cantantes en Enrique Urquijo e Olvido Gara, máis coñecida como «Alaska», o seu poeta en Eduardo Haro Ibars, o seu graffiteiro en Juan Carlos Argüello «El Muelle», os seus ídolos artísticos en Andy Warhol e Miquel Barceló e os seus lugares de culto en locais como o Rock-Ola, Carolina, El Sol, El Penta ou La Vía Láctea. O poeta Luis Antonio de Villena novelou esta época en Madrid ha muerto, e o novelista Gregorio Morais fíxoo en La individuación.

Houbo estilos e vertentes novas en:

• Música (Radio Futura, La Unión, Nacha Pop, Los Secretos, Aviador Dro, Los Bólidos, Burning, Leño, Alaska y los Pegamoides, Tino Casal, Joaquín Sabina, Golpes Bajos, Los Nikis, Los Toreros Muertos, Gabinete Caligari, Parálisis Permanente, Las Vulpes, Derribos Arias, Glutamato ye-ye...). Desde a cadea musical de Radio Nacional de España, Radio 3, Jesús Ordovás contaba o que sucedía.
• Pintura e fotografía, con artistas gráficos como Ceesepe, El Hortelano, Ouka Lele, Agust, Nazario, Miguel Trillo ou Alberto García-Alix. Os tres fundaron o primeiro colectivo de artistas que quedou en denominarse «CASCORRO FACTORY», de onde saíron as primeiras ideas transgresoras da incipiente movida madrileña. Tamén destacaron o dúo de orixe gaditana Costus e Guillermo Pérez Villalta. Mención especial para o fotógrafo outsider da movida, pero esencial, Gorka de Duo que foi o único destes que fotografou e acompañou a Andy Warhol.
• Grafiti, seguindo o ronsel de El Muelle (Juan Carlos Argüello).
• Cine, con Pedro Almodóvar como máximo expoñente (Pepi, Luci, Bom y otras chicas del montón (1982), Laberinto de pasiones (1982)), pero tamén Fernando Trueba con películas emblemáticas como Ópera prima (1980) ou Fernando Colomo. Cómpre destacar a Iván Zulueta, pioneiro coa súa película Arrebato.
• Literatura, a partir do 13 de marzo de 1984 co debate no Faladoiro de Creadores (Círculo de Belas Artes de Madrid) «Narrativa na Posmodernidad», no que participaron Gregorio Morais, Javier Barquín, Boris Izaguirre, Camilo Sesto, José Ton, Luis Mateo Díez, José Antonio Gabriel y Galán, José Luis Moreno-Ruiz e Ramón Mayrata. A maior parte deles, como Gregorio Morais (alma do Faladoiro de Creadores), José Ton ou Ramón Mayrata, eran colaboradores regulares de La Luna de Madrid.

Anos despois desta época, fíxose unha enquisa sobre os temas musicais máis populares e emblemáticos da movida, cuxos resultados foron os seguintes, por orde desde o máis votado: "La chica de ayer", de Nacha Pop; "Para ti", de Paraíso; "Déjame", de Los Secretos; "Cadillac solitario", de Loquillo y los trogloditas; "Perlas ensangrentadas" e "Ni tú ni nadie", de Alaska; "Groenlandia", de Zombies; "Cuatro rosas", de Gabinete Caligari; "Cuando brille el sol", de La Guardia. Menos votos obtiveron "Noche de lluvia en Madrid", de Los Modelos; "Camino Soria", de Gabinete Caligari; "Insurrección", de El último de la fila; "La mataré", de Loquillo; "Pero a tu lado", de Los Secretos; "Enamorado de la moda juvenil", de Radio Futura; "Espiando a mi vecina", de Un Pingüino en mi Ascensor; "Malos tiempos para la lírica", de Golpes Bajos; "Autosuficiencia", de Parálisis Permanente etc.

Os grupos máis valorados foron: Parálisis Permanente, Alaska y los Pegamoides, Derribos Arias, Pistones, Radio Futura, Los Secretos, Nacha Pop, Gabinete Caligari, Loquillo y los Trogloditas, Paraíso, e Alaska y Dinarama etc.