Giuseppe Tartini

Giuseppe Tartini

Biografía
Nacemento	8 de abril de 1692 Piran (República de Venecia)
Morte	26 de febreiro de 1770 (77 anos) Padua, Italia
Lugar de sepultura	church of St. Catherine (en)
Educación	Universidade de Padua
Actividade
Campo de traballo	Música, educación musical, musicoloxía e violin performance (en)
Ocupación	Violinista, compositor.
Xénero artístico	Música barroca
Movemento	Música barroca
Profesores	Bohuslav Matěj Černohorský (pt)
Alumnos	Francesco Salieri (pt) , Anders Wesström (pt) , Johann Gottlieb Naumann (pt) , Pietro Nardini (pt) e Giuseppe Antonio Paganelli (pt)
Influencias	Francesco Maria Veracini (pt)
Instrumento	Violín
Obra
Obras destacables (1799) Violin Sonata in G minor (en)
Descrito pola fonte	Grande Enciclopedia Soviética 1969-1978, (sec:Тартини Джузеппе) Pequeno Dicionario Enciclopédico de Brockhaus e Efron Dicionario Musical Riemann (1901–1904)

Giuseppe Tartini, nado en Pirano o 8 de abril de 1692 e finado en Padua o 26 de febreiro de 1770, foi un músico, violinista, compositor e estudoso italiano, da música do seu tempo (barroco). Un dos maiores virtuosos do violín da súa época, as súas innovacións no estudo do violín non foron superadas até a chegada de Niccolò Paganini (1782-1840).^[1]

Tartini naceu en Pirano, cidade da península de Istria, na entón República de Venecia; hoxe Piran, Eslovenia. A súa nai era eslovena e o seu pai un comerciante de sal veneciano e xestor de terras na costa de Istria. A Giuseppe, o segundo dos catro irmáns, o seu pai destinouno á vida eclesiástica. Foi o mellor alumno da Escola de San Felipe Neri de Pirano. Con doce anos, en 1704, ingresou no Colexio dos Pais das Escolas Pías de Capodistria (hoxe Koper) onde recibiu unha formación musical básica. Alí comezou a súa amizade con Antonio Vandini que duraría toda a vida.^[2]

Estudou Dereito na Universidade de Padua. Os estudos resultábanlle tan fáciles que tiña moito tempo libre para dedicarse á súa paixón, a esgrima. Bateuse en moitos duelos. Estaba moi interesado en perfeccionar a arte da esgrima, ata o punto de ter a intención de ir a París para converterse nun mestre de armas,^[3] se non fora porque coñeceu a Elisabetta Premazore. A relación non foi aprobada polo pai de Tartini porque era de baixa clase social e había unha diferenza de idade. Só cando o pai morreu, casaron en segredo o 27 de xullo de 1710 na igrexa de Carmine.^[4] Elisabetta era a protexida do poderoso cardeal Cornaro, que acusou a Tartini de secuestro. Este último, véndose a si mesmo en perigo de ser procesado, fuxiu a Roma disfrazado de peregrino. Pasou dun lugar a outro ata que atopou refuxio no convento de San Francisco, en Asís, protexido polo seu parente o frade Giovanni Battista Torre, que o ocultou durante dous anos e alentouno a mellorar o seu coñecemento do violín, esquecido desde os seus días da escola.^[2] O mestre organista do convento, o famoso Bohuslav Matěj Černohorský, deulle clases de música. Ademais, estes anos de tranquilidade cambiaron o seu carácter, superficial e lior, de afable e modesto. O seu retiro duraría máis se non fose recoñecido cando tocaba no coro da igrexa. Inmediatamente soubo que o cardeal o perdoara e que o buscaba para atoparse con Elisabetta, que fora encerrada nun convento en Padua.

En 1714 foi á cidade de Ancona para traballar como violinista no teatro local. As ensinanzas do músico Giulio Terni viñéronlle moi ben para perfeccionar a súa técnica. Tartini descubriu o que se chamaba o fenómeno do terceiro son (os toni risultanti ou toni di Tartini): ao facer sentir as notas superiores, conseguía a resonancia da terceira parte da nota do acorde. Volveu a Padua en 1716, onde coñeceu e fíxose amigo do compositor e teórico Francesco Antonio Vallotti. Tartini foi o primeiro dono coñecido dun violín feito por Antonio Stradivari en 1715. Este violín foi herdado polo seu discípulo Signor Salvini, que á súa vez deixoullo a Karol Lipinski, do que deriva o chamado Stradivarius Lipinski.^[2]

En 1716, nun concerto en honor do príncipe elector de Saxonia (que sería o rei Augusto III de Polonia), tivo a oportunidade de escoitar a Francesco Maria Veracini no Palazzo Mocegino de Venecia. A arte de Verracini impresionou a Tartini, pero tamén descubriu a súa propia inferioridade técnica. Tartini quedou moi decepcionado consigo mesmo, ata o punto de marchar a Ancona e illarse para practicar especialmente a técnica do arco. Durante os anos 1717 e 1718 estivo dedicado a tocar na rexión das Marcas (Le Marche) dos Estados Pontificios, onde parece que foi o primeiro violín na orquestra do teatro da Fortuna de Fano. Tartini mellorou moito. En 1721 foi nomeado mestre de capela en Il Santo, en Padua, cun contrato que lle permitía dar concertos para outros.

En 1723 viaxou a Praga co seu amigo Antonio Vandini para participar nas celebracións musicais da coroación de Carlos II como rei de Bohemia. En Praga, Tartini e Vandini coñeceron, entre outros, ao compositor e teórico da música Johann Joseph Fux, o violonchelista Antonio Caldara e o tocador de laúde Sylvius Leopold Weiss. Ao finalizar a festa, Tartini e Vandini optaron por quedar en Praga e prestar os seus servizos á familia do conde Kinsky e tamén ao príncipe Lobkowitz.

En 1726, debido aos problemas de saúde de Tartini debido ao clima de Praga, ambos volveron a Italia. Tartini ficou definitivamente establecido en Padua, onde continuou o seu traballo como músico na basílica de San Antonio. O seu contrato permitiulle ofrecer concertos fóra de Padua; Así tocou en Parma (1728), Boloña (1730), Camerino (1735), Roma (quizais en 1737), Ferrara (1739), Verona e moitas veces na veciña Venecia. O seu celo polo ensino levouno a crear en 1728 a "Scuola delle Nazioni", escola de violín que atraeu a estudantes de Italia, Francia, a Alemaña imperial, Inglaterra e outros países do século XVIII. Algúns deles convertéronse en grandes violinistas: Pasquale Bini, Domenico Ferrari, Pietro Nardini, Domenico Dall'Oglio, Joseph Touchemoulin, Pierre la Houssaye, Carminati, Magdalena Lombardini, Antonio Capuzzi e Francesco Salieri, que deu clases de violín ao seu irmán máis novo., o futuro compositor Antonio Salieri .

Cada vez foise interesando máis pola teoría da harmonía e da acústica, de xeito que desde o 1750 ata o final da súa vida publicou varios tratados teóricos, entre os que destaca o Tratado de música segundo a verdadeira ciencia da harmonía, feito en 1754.^[5] Foi profesor na Capela Antoniana ata 1765, cando foi substituído polo seu estudante Giulio Meneghini,^[6] pero continuou como profesor ata 1767.

Giuseppe Tartini morreu en Padua o 26 de febreiro de 1770, aos 77 anos, como resultado da gangrena sufrida nunha perna,^[7] dous anos despois de que a súa esposa Elisabetta morrese. Os restos de ambos ficaron na igrexa de Santa Catalina. O abade Fanzago estivo a cargo do panexírico e Meneghini da celebración do funeral.^[8]

Compuxo ao redor de 150 concertos e 100 sonatas para violín, das que as súas obras máis coñecidas son " O Trilo do Diaño " e " Concertino para clarinete e piano". Considérase que descubriu o fenómeno acústico da combinación tonal ao observar que, cando dúas notas aparecen simultaneamente e se manteñen durante un tempo, percíbese unha terceira nota. Este fenómeno chámase son diferencial ou son de Tartini. Tamén desenvolveu unha nova técnica de manexo do arco, aínda en vigor, e introduciu melloras nas cordas.

A Sonata para violín en menor, máis coñecida como "O Trilo do Diaño" ou "A Sonata do Diaño", é unha obra para violín en solitario (con acompañamento de baixo) considerada como unha das obras máis brillantes de Tartini, famosa por ser tecnicamente moi esixente, aínda hoxe. Tartini compúxoa despois dun suposto encontro co diaño, como lle contou ao astrónomo francés Jérôme Lalande, que o deixou rexistrado no seu libro Voyage d'un François en Italie. Segundo o escrito, Tartini dixo:^[9]

"Unha noite, en 1713, soñei que fixera un pacto co diaño e estaba á miña orde. Todo funcionou marabillosamente ben; todos os meus desexos eran anticipados e totalmente satisfeitos polo meu novo servo. Aconteceu que, nun determinado momento, deille o meu violín e desafieino a tocarme algunha peza romántica. O meu asombro foi enorme cando o oín tocar, con gran bravura e intelixencia, unha sonata tan única e romántica como nunca oíra antes. Tal foi a miña admiración, éxtase e deleite que fiquei asombrado e unha violenta emoción despertoume. Inmediatamente tomei o meu violín desexando recordar polo menos unha parte do que acababa de escoitar, pero sen éxito. A sonata que compuxen entón é, de lonxe, o mellor que escribín e aínda o chamo "A Sonata do Diaño", pero era tan inferior ao que tiña oído no soño de que me gustaría romper o meu violín e abandonar a música para sempre... " ^[10]

Esta é a mellor obra composta por Tartini, tanto para os críticos como para os teóricos da música. En música,chámase trilo á rápida alternancia de dúas notas separadas polo intervalo dun ton (dunha segunda maior) ou dun semitono (unha segundo menor).^[9]

A lista de composicións de Tartini inclúe preto de 125 concertos de violín, algúns concertos para outros instrumentos, numerosas sonatas en trío, máis de 175 sonatas para violín, así como cuartetos, tríos e varias sinfonías. Tamén escribiu algunhas obras vocais relixiosas. Nas súas últimas creacións a expresividade melódica finalmente prevaleceu sobre o virtuosismo puramente técnico das súas primeiras partituras.^[11]

• "Trilo do Diaño", 1765
• "Variacións sobre un tema de Corelli"
• "Concerto para trompeta en Re maior"
• Concerto para violín, cordas e continuo, en La maior D.96, composto por:
  • 1 Mov. Allegro
  • 2 Mov. Adagio
  • 3 Mov. Presto
  • 4 Mov. Camiñando moito
• Concerto para Viola de Gamba ou violonchelo, cordas e baixo continuo en La major
• Concerto bucólico para violín, cordas e baixo continuo en Re maior
• Sonata para violín e continuo en Sol menor, "Didone abbandonata"
• Concerto "A Sua Eccelenza Lunardo Venier" para violín, cordas e baixo continuo, en La menor (D 115)
• "Concerto para flauta transversal en Sol maior"
• "Sinfonía pastoral en Re maior"
• Violín de sonata nº 17 Andante cantabile
• Sonata para violín e baixo continuo nº 17. Allegro
• Concerto para violonchelo en Re maior, 3º Mov. - Grave (Sendo unha parte musical da serie de TV: "Love was one day late")

• Spalding. A fiddle, a sword, and a lady: the romance of Giuseppe Tartini. Holt. 
• Tartini. Le trille du diable. Stainer & Bell. 

• Partituras gratuítas de Giuseppe Tartini no Proxecto Biblioteca de Partituras Internacionais de Música (IMSLP) (en inglés) .
• Breve biografía e audición de "Larghetto" de trillo del diavolo en The power of the word (en inglés)
• Concerto en re menor
• I misteri di Tartini (Marisa Uberti) (en italiano)