Carlos Lemaur

Carlos Lemaur

Biografía
Nacemento	1 de xaneiro de 1724 Montmirail, Francia
Morte	25 de novembro de 1785 (61 anos) Madrid, España
Causa da morte	suicidio
Actividade
Ocupación	enxeñeiro militar, arquitecto, enxeñeiro
Obra
Obras destacables (1766) Pazo de Raxoi
Familia
Cónxuxe	Juana de la Muraire y Colart
Fillos	Isidora Lemaur y de la Muraire, Francisco Lemaur

Carlos Lemaur y Burriel, nado en Montmirail o 1 de xaneiro de 1724 e finado en Madrid o 25 de novembro de 1785 foi un enxeñeiro militar e arquitecto francés recrutado polo rei Fernando VI de España para incorporarse ás obras emprendidas polos Borbóns en España, a partir de 1750. Participou de maneira relevante en proxectos de canles navegables como as de Castela e Guadarrama, así como en camiños reais, sobre todo baixo Carlos III. Proxectou e construíu o pazo de Raxoi en Santiago de Compostela e a portada principal da catedral de Lugo. Colaborou tamén no deseño urbano de novas poboacións na Serra Morena, moi probablemente en La Carolina.^[1] Escribiu libros sobre matemáticas e astronomía e traduciu do francés ao castelán libros técnicos e científicos.

Os seus pais foron Carlos Antonio Lemaur y Lemaur e Mariana de Burriel, orixinarios de Montmirail, na rexión da Champaña. Dos seus primeiros anos e da súa formación inicial coñécese pouco, mais sábese que cursou estudos militares en París dende 1740, participando nos equipos de enxeñeiros xeógrafos en Flandres e, contra 1744,^[2] graduouse como enxeñeiro, chegando a ter o grao de tenente. Da súa formación só se sabe a partir das súas propias afirmacións en documentos en que alegaba as súas capacidades.

A partir do ascenso de Fernando VI, as ideas da Ilustración francesa adquiriron grande interese no goberno dende onde se vía a xeografía e os recursos naturais como motores do desenvolvemento da economía española, para o que había que emprender obras que fixesen posible un proxecto nacional impulsor do progreso. O embaixador español en París, Francisco Pignatelli, moi probablemente por interese do marqués de la Ensenada, propuxo a Lemaur a súa incorporación a algúns proxectos relacionados con camiños, canais e fortificacións en España. Lemaur aceptou a condición de que lle fosen pagadas as débedas que contraera entón, o que se lle debeu conceder, pois en 1750 xa se atopaba en España.

En 1753 ocupouse do proxecto e das obras da canle de Castela, tendo serios enfrontamentos de carácter técnico e persoal con Antonio de Ulloa. En 1754, escribiu "Relación histórica del proyecto de Canales de Castilla y la ejecución del de Campos hasta hoy". Coa caída do marqués de la Ensenada, Ulloa foi despedido da obra da canle e pouco despois, en febreiro de 1755, tamén o foi Lemaur. Ese ano aparece traballando nas obras do porto de Corcubión. En 1757 pasou a Galicia, ocupándose de traballos de fortificacións dos portos así como no trazado do Camiño Real de Galicia.

En 1763, traballando nas obras do Camiño Real, descubriu tramos da vía romana que unía Brigantium e Asturica Augusta, así como restos arqueolóxicos de seis lápidas romanas que debuxou coas súas inscricións latinas. O trazado escollido por Lemaur para ese tramo do camiño fíxoo coincidir co itinerario de Antonino.^[3]

En 1774, Miguel de Múzquis, quen foi un defensor da súa obra e persoa, comunicou a Lemaur que "o rei resolvera que pasase ás novas poboacións da Serra Morena, para formar os planos das obras de rego e, en xeral a todas aquelas que conviñesen nesas colonias".^[4] Talvez desta comunicación xurda a hipótese de varios autores respecto á responsabilidade de Lemaur no trazado de polo menos a poboación de La Carolina, en Xaén.

En 1758 foi chamado á corte para formar parte da Sociedade de Matemáticas, que por eses anos dirixía Pedro Lucuze. Os seus traballos sobre astronomía e matemáticas foron impresos en España, e era evidente na súa práctica profesional, tanto no referente á hidroloxía e á construción como ás obras defensivas portuarias en que participou, que dominaba a materia, o que corrobora o recoñecemento de formar parte da devandita Sociedade. Ingresou na Real Sociedade Económica Matritense de Amigos do País en 1776, tendo o grao de coronel dos Reais Exércitos e enxeñeiro xefe.^[5]

Entre as súas obras máis coñecidas atópase o Tratado de Dinámica que escribiu para a Sociedade Matemática de Madrid e o Discurso sobre Astronomía o introducción al conocimiento de los fenómenos astronómicos, sus leyes, su causa y su aplicación a los usos de la vida civil, impreso en 1762. Realizou a tradución do francés da Historia de las Matemáticas, de Montucla en 1759 e escribiu o libro Elementos de Matemáticas puras, Aritmética universal, geometría elemental y trigonometría, concluído en 1762 e publicado en 1778. Outro traballo de carácter técnico foi Examen de los carros actualmente en uso en Galicia.

Pouco antes de morrer, en 1785, Lemaur presentou "Relación histórica del proyecto de un canal navegable desde el río Guadarrama al Océano, pasando por Madrid, Aranjuez, y atravesando la Mancha y Sierra Morena, con la exposición del orden y método de ejecución para asegurar el éxito, y la más pronta utilidad de tan grande obra", documento que foi relevante para persuadir o rei da relevancia que tería no transporte de pedra para as numerosas obras que Carlos III emprendía en Madrid con grande intensidade eses anos. Con algúns contratempos financeiros, o Banco Nacional de San Carlos financiou a obra, polo menos nos seus inicios, cando o banco estaba dirixido por Francisco Cabarrús.

O proxecto da canle de Guadarrama, moi ambicioso para a súa época, consistía nunha canle que salvaría máis de 120 metros dende a presa de El Gasco, cunha cortina de 90 metros, unha das máis altas para ese tempo en Europa, e que descendería a Madrid conectando esa zona con Andalucía e chegando ao Mediterráneo. Os problemas financeiros fixéronse moi notables e Lemaur deixou todo o trazo e concepto fluvial concluído; porén, as condicións de financiamento e os encontróns con Cabarrús e o Banco de San Carlos levárono a unha situación desesperada. Sábese que se suicidou o 25 de novembro de 1785, deixando todo o seu traballo aos seus fillos Carlos, Francisco, Félix e Manuel, que se ocuparon de continuar a canle. Con todo, as condicións eran precarias e os recursos non fluíron, chegando os herdeiros a tomar decisións pouco ortodoxas e menos convenientes para a presa de El Gasco, como o emprego de mesturas para a argamasa do remate da cortina con arxilas cunha resistencia inadecuada, o que provocou que durante en maio de 1799 esa parte se desplomase durante unha tormenta. Finalmente a obra abandonouse.

Carlos Lemaur y Burriel e a súa dona Juana de la Muraire y Colart, casaron en España e tiveron catro fillos e unha filla: Carlos, Francisco, Manuel, Félix e Isidora Lemaur y de la Muraire. Francisco Lemaur seguiu os pasos do seu pai como enxeñeiro militar e emigrou á Habana a finais do século XVIII.

• Capel, Horacio et. al. "Los ingenieros militares en España, siglo XVIII: repertorio biográfico e inventario de su labor científica y espacial", Universidade de Barcelona, 1983, 429 pp. ISBN 8475281176
• Pita González, María Soledad. "Carlos Lemaur: ingeniero militar, arquitecto e impulsor del desarrollo económico de Galicia en el siglo XVIII", Revista NORBA-ARTE, ISSN 0213-2214, vol. XXVIII-XXIX (2008-2009) / 99-112.
• Ruiz González, E. y Sena Medina, G., "Carlos Lemaur y el Camino de Despeñaperros", en Actas del II Congreso Histórico, La Carolina, 1985. Córdoba, 1988.
• Pardo Mejide, A. "El plan de Lemaur sobre los juncales de la ría de Betanzos en el siglo XVIII", Estudios Geográficos, No. 102, febreiro 1969, pp. 75-105.
• Llaguno y Amirola, Eugenio. "Noticias de los arquitectos y arquitectura de España desde su restauración", Madrid, 1829, T.IV, p.287.
• Sánchez Lázaro, Teresa. "Carlos Lemaur y el canal de Guadarrama", Colegio de Ingenieros de Caminos, Canales y Puertos, Madrid, 1995. ISBN 8438000886.