Río Xordán

Río Xordán
	(he) נְהַר הַיַרְדֵּן; (he) נהר הירדן
Tipo	río; rio fronteiriço (pt)
Inicio
Continente	Asia
País da cunca	Xordania, Palestina, Líbano, Israel e Siria
Altitude inicial	2.814 m
Localización	Altos do Golán
Final
Altitude final	−416 m
División administrativa	Israel
Localización	Mar Morto
	33°11′12″N 35°37′09″L / 33.1867, 35.6192; B 31°45′41″N 35°33′30″L / 31.7614, 35.5583
Afluentes	38
Características
Dimensións	252 () km ;
Superficie da cunca hidrográfica	18.000 km²

Este artigo amosa escritos hebraicos. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

Este artigo amosa letras árabes. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

O río Xordán (en hebreo: נְהַר הַיַּרְדֵּן nehar hayarden; en árabe: نَهْر الْأُرْدُنّ nahr al-urdun) é unha corrente de auga que corre polo Oriente Próximo, na maior parte do seu curso entre terras dos estados de Israel e Xordania. É un río sen desembocadura en mar aberto, pois faino nun lago, o denominado mar Morto. A súa lonxitude é duns 360 km.

Nome

En hebreo denomínase: נהר הירדן nehar hayarden; en árabe: نهر الأردن nahr al-urdun. O nome hebreo parece significar "baixar; descender", o que concorda co seu traxecto, iniciado sobre arredor de 500 m o nivel do mar até case 400 m por baixo, un desnivel de arredor de 900 m.

A denominación árabe é o correlato da hebrea, porén popularmente é coñecido como Ax-Xariat Al-Kabir 'lugar para beber grande'.

Do río toman o seu nome Xordania e Cisxordania.

Curso

O Xordán fórmase da confluencia doutros tres ríos, na rexión do monte Hermón, na cara norte dos Altos do Golán: o Banyas, que ven de Occidente; o Dan, confluente central e o Hasbani, que é o ramal oriental. A dirección do río logo desa unión é decididamente norte-sur. A uns 70 km de percorrido, o Xordán atravesa o pequeno lago Hula (en árabe Bahr al-Hulah), lixeiramente por encima do nivel do mar, e desde aí, continua durante uns poucos quilómetros, até o mar de Tiberíades ou Xenezaret, do cal rexorde para seguir a depresión de Ghor, que é a continuación asiática do Gran Val do Rift africano, sempre en dirección norte-sur até desembocar na parte setentrional do mar Morto, despois de 360 km de curso^[1], do cal é practicamente a súa maior fonte de alimentación hídrica. En case a maior parte do curso, a pouco de deixar atrás o lago Hula, o leito está por debaixo do nivel do mar, alcanzando a máxima profundidade no mar Morto, cuxo nivel, por mor do desecamento sufrido nos últimos anos, está nuns -400 m., que constitúe a maior depresión terrestre.

Afluentes

Á parte dos tres ríos que o orixinan, os tributarios principais do Xordán son:

Pola esquerda:
- O Yarmuk, que é o máis importante dos seus afluentes,
- O Jabbok, o segundo en importancia,
Pola dereita:
- O Arnon (en árabe Wadi Mujib).

Problemas ambientais

En 1964, Israel puxo en servizo un encoro para extraer auga do Lago Tiberíades. No mesmo ano Xordania construíu unha canle para coller auga do río Yarmuk, o principal tributario do Xordán, e tamén Siria levantou presas neste mesmo río. En ambos dous casos para regadíos.

Na época contemporánea as augas da conca do Xordán, nunha proporción calculada en arredor do 70% ao 90%, son usadas para consumo humano, o que ten reducido o leito do río. Isto xunto coa elevada evaporación que sofre o mar Morto ten reducido o volume deste. As augas menos profundas deste lago desapareceron e no seu canto obsérvanse agora extensas placas de sal.

En setembro de 2006, o problema aumentou co aumento da contaminación. Tramos do Xordán foron acoutados só para usos bautismais. A maior contaminación obsérvase nos 105 km do tramo no val de Ghohr, o que media entre o mar de Tiberíades e o mar Morto. Os ecoloxistas afirman que a polución practicamente destruíu o ecosistema do río e reconstruílo pode levar décadas.^[2] En 2007, a sección de Amigos da Terra en Oriente Próximo declarou o río Xordán como un dos 100 lugares máis danados do mundo, en boa medido debido á falta de cooperación entre Israel e os países árabes circunveciños.^[3]

Notas

↑ As diversas fontes consultadas danlle ao Xordán unha lonxitude distinta; así dentro da Wikipedia o artigo en ingés outórgalle 251 km; en alemán dáselle 400 (e 175 en liña recta); en francés 360 etc; a vella enciclopedia Espasa asígnalle 215, pero di que a cifra se triplica ou cuadriplica "se se contan as súas inúmeras curvas"; mais o "Diccionario Enciclopédico Espasa, edición de 1998, dalle 320; a "Enciclopedia Universal Sopena", edición de 1963, dálle 260 km; pola súa parte a Encyclopaedia Britannica, Micropaedia, t. V, s.v., Jordan River, di que ten 360 km, cifra con a que nos quedamos dado o prestixio desta fonte
↑ Ramit Plushnick-Masti. "Raw Sewage Taints Sacred Jordan River". Associated Press. Consultado o 2007-04-10.
↑ "Endangered Jordan",Dateline World Jewry, World Jewish Congress, setembro de 2007

Véxase tamén

Ligazóns externas

O Xordán na Enciclopedia Católica (en castelán)
Artigo sobre o Xordán da Daily Bible Study^{[Ligazón morta]} (en inglés)

[1] As diversas fontes consultadas danlle ao Xordán unha lonxitude distinta; así dentro da Wikipedia o artigo en ingés outórgalle 251 km; en alemán dáselle 400 (e 175 en liña recta); en francés 360 etc; a vella enciclopedia Espasa asígnalle 215, pero di que a cifra se triplica ou cuadriplica "se se contan as súas inúmeras curvas"; mais o "Diccionario Enciclopédico Espasa, edición de 1998, dalle 320; a "Enciclopedia Universal Sopena", edición de 1963, dálle 260 km; pola súa parte a Encyclopaedia Britannica, Micropaedia, t. V, s.v., Jordan River, di que ten 360 km, cifra con a que nos quedamos dado o prestixio desta fonte

[11Sep2006-2] Ramit Plushnick-Masti. "Raw Sewage Taints Sacred Jordan River". Associated Press. Consultado o 2007-04-10.

[3] "Endangered Jordan",Dateline World Jewry, World Jewish Congress, setembro de 2007

[1]

[2]

[3]