H. H. Asquith
Státaire Briotanach ab ea Herbert Henry Asquith, nó H. H. Asquith de ghnáth, 1ú Iarla Oxford agus Asquith (12 Meán Fómhair 1852 - 15 Feabhra 1928). Bhí sé ina Phríomh-Aire ar an Ríocht Aontaithe ó 1908 go 1916.
Saol
[cuir in eagar | athraigh foinse]Dlí
[cuir in eagar | athraigh foinse]Bhí Asquith ina mhic léinn de chuid Choláiste Balliol, Ollscoil Oxford agus ina Uachtarán ar an Oxford Union (Tríonóide 1874).[1] Bhronn Ollscoil Oxford céim air sa bhliain 1874 agus glaodh chun an Bharra air dhá bhliain dár gcionn, i gCumann Onórach Ósta Lincoln.
Tar éis seacht mbliana crua, chuaigh a ghairm mar abhcóide i bhfeabhas sa bhliain 1883, nuair a chuaigh sé isteach i seomraí R.S. Wright, an Abhcóide Sóisearach nuacheaptha don Chisteáin.
Lean sé ar aghaidh ag cleachtadh an dlí sna 1880idí, le rath níos mó fós tar éis dó a bheith ina chomhairleoir sóisearach do Sir Charles Russell i gCoimisiún Fiosrúcháin Parnell.
Rinne sé croscheistiú millteanach ar bhainisteoir The Times, J. C. Mac Dhomhnaill, rud a chuidigh le Asquith clú a cháil a bhaint amach mar abhcóide. Glaodh chun an Bharra Laistigh air go gairid ina dhiaidh sin.
Bhí Asquith ina abhcóide de chuid na gcosantóirí i Carlill v Carbolic Smoke Ball Co.
Polaitíocht
[cuir in eagar | athraigh foinse]Toghadh Asquith sa bhliain 1886 mar Fheisire Liobrálach d'Fhoibhe Thoir, suíochán a a bhí aige go dtí 1918.
Bhí Asquith ina Rúnaí Baile ó 1892 go 1895, a chéad oifig aireachta. Le linn na ndeich mbliana a chaith na Liobrálaithe san fhreasúra bhí Asquith ar cheann de na príomhphearsana sa pháirtí, mar Impiriúlaí Liobrálach a bhí i bhfabhar go gcuirfí Rialtas Dúchais na hÉireann i bhfad níos ísle ar liosta na dtosaíochtaí don chéad Rialtas Liobrálacha eile.
Nuair a tháinig na Liobrálaithe i gcumhacht an athuair sa bhliain 1905, rinneadh Seansailéir an Státchiste d'Asquith.
Tháinig Asquith i gcomharbacht ar an Ridire Henry Campbell-Bannerman mar Phríomh-Aire sa bhliain 1908.
Thacaigh Asquith go daingean le "Buiséad an Phobail", molta ag Lloyd George agus leis an ngá le srian a chur ar Theach na dTiarnaí tar éis dó é a dhiúltú.
Éire
[cuir in eagar | athraigh foinse]Bhí na Liobrálaithe ina rialtas mionlaigh mar gheall ar an dá olltoghchán a tháinig ina dhiaidh sin sa bhliain 1910, rud a d'fhág iad ag brath ar thacaíocht Pháirtí Parlaiminteach na hÉireann. Mar gheall air sin, agus ar an teorainn a cuireadh ar chros Theach na dTiarnaí faoi Acht na Parlaiminte, 1911, tháinig an Rialtas Dúchais ar ais go croílár pholaitíocht na Breataine. Ach ansin bhris an Chéad Chogadh Domhanda amach sa bhliain 1914.
Thug Asquith cuairt dhrámatúil ar Bhaile Átha Cliath tar éis Éirí Amach na Cásca. Ach níor éirigh leis an chonstaic maidir leis an Rialtas Dúchais a shárú ar bhealach ar bith.
Ruaig
[cuir in eagar | athraigh foinse]Bhí Asquith i gceannas ar an Ríocht Aontaithe le linn an chéad dá bhliain den Chéad Chogadh Domhanda (ó Bhealtaine 1915 i gcomhrialtas leis na Tóraithe.)
Mar thoradh ar an míshástacht faoi cheannaireacht Asquith a bhí ag fás sa dá pháirtí, chuir Lloyd George an ruaig ar Asquith i mí na Nollag 1916. Ní raibh sé in ardoifig riamh arís; cé go ndeirtear gur ofráladh post an Tiarna Seansailéara dó sa bhliain 1917, b'fhearr leis fanacht i dTeach na dTeachtaí, ag cur i gcoinne Chomhrialtas Lloyd George gan chomhsheasmhacht gan éifeacht.
Chaill Asquith a shuíochán in olltoghchán 1918, chomh maith le gach Liobrálaithe céimiúil eile a bhí i gcoinne Lloyd George.
Freasúra
[cuir in eagar | athraigh foinse]
Lean Asquith ar aghaidh mar cheannaire na Liobarálaithe nach raibh ag leanúint fhógra aoire an rialtais agus toghadh chun Theach na dTeachtaí arís, mar Fheisire Phàislig, i bhfothoghchán sa bhliain 1920. Theip air dul i bhfeidhm ar an bpobal agus é ina cheannaire ar a ghrúpa beag Liobarálaithe, ach ba mhór a cháin sé beartas an rialtais maidir le bearta díoltais in Éirinn. Ós rud é go raibh thart ar líonta comhionanna de Liobrálaithe Asquith agus Liobrálaithe Lloyd George tar éis olltoghchán 1922 (agus go raibh an méid iomlán díobh níos lú ná líon Pháirtí an Lucht Oibre) áitíodh ar an dá fhaicsean teacht le chéile arís sa bhliain 1923.
D'éirigh leis an bpáirtí athaontaithe, a spreagadh ag ceist na Saorthrádála, suíocháin breise a bhuachan in olltoghchán na bliana sin. Ach ní raibh sé in ann ach tacaíocht a thabhairt do rialtas mionlaigh an Lucht Oibre.
Díomá
[cuir in eagar | athraigh foinse]Sa chéad toghchán eile, sa bhliain 1924, thit na Liobrálaithe go 40 suíochán agus chaill Asquith féin i gcoinne Pháirtí an Lucht Oibre i bPáislig.
Rinneadh Iarla Oxford agus Asquith de roinnt míonna ina dhiaidh sin.
A léan géar, bhuaigh An Tiarna Cave go tréan ar Asquith i dtoghchán Sheansailéir Ollscoil Oxford i mí Mhárta 1925. D'éirigh sé as oifig mar cheannaire an Pháirtí Liobrálacha i nDeireadh Fómhair 1926 agus chuaigh a shláinte in olcas de réir a chéile sna sé mhí déag dá shaol a bhí fágtha.
Féach freisin
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Scoil Dlí, COBÁ¢ (2017). "Herbert Henry Asquith" (ga). Facebook. Dáta rochtana: 2021-02-18.
 Breataine Móire | Walpole • Wilmington • Pelham • Newcastle • Devonshire • Newcastle • Bute • Grenville • Rockingham • Chatham • Grafton • North • Rockingham • Shelburne • Portland • Pitt Óg |  |
|---|---|---|
 Ríocht Aontaithe | Pitt Óg • Sidmouth • Pitt Óg • Grenville • Portland • Perceval • Liverpool • Canning • Goderich • Wellington • Grey • Melbourne • Peel • Melbourne • Peel • Russell • Derby • Aberdeen • Palmerston • Derby • Palmerston • Russell • Derby • Disraeli • Gladstone • Disraeli • Gladstone • Salisbury • Gladstone • Salisbury • Gladstone • Rosebery • Salisbury • Balfour • Campbell-Bannerman • Asquith • Lloyd George • Bonar Law • Baldwin • MacDonald • Baldwin • MacDonald • Baldwin • Chamberlain • Churchill • Attlee • Churchill • Eden • Macmillan • Douglas-Home • Wilson • Heath • Wilson • Callaghan • Thatcher • Major • Blair • Brown • Cameron • May • Johnson • Truss • Sunak • Starmer | |