Georg Elser

Beathaisnéis
Breith	(de) Johann Georg Elser 4 Eanáir 1903 Hermaringen
Bás	9 Aibreán 1945 42 bliana d'aois Campa Géibhinn Dachau, Gearmáin na Naitsithe
Siocair bháis	Tráma balaistíoch
Gníomhaíocht
Gairm	cearpantóir, siúinéir, trodaí frithbheartaíochta
Ball de pháirtí polaitíochta	Páirtí Cumannach na Gearmáine
Teangacha	An Ghearmáinis

Cumannach Gearmánach a bhí in Georg Elser (a rugadh ar an 4 Eanáir 1903 i Hermaringen i gcóngar do Stuttgart agus a cuireadh chun báis i gcampa géibhinn Dachau ar an 9 Aibreán 1945) .

Bhí plean dána aige le deireadh a chur le réimeas Hitler faoi thús an Dara Cogadh Domhanda.^[1][2] Ba bheag nár éirigh leis agus cé gur mharaigh an pléascadh cúpla duine, d’éirigh le Hitler na cosa a thabhairt leis. D'athraigh Georg Elser cúrsa na staire, beagnach (bhí sé 15 nóiméad ródhéanach). Léirigh Elser misneach iontach ann ar aon nós.

Siúinéir agus ceardaí oilte a bhí in Elser. Bhí baint aige leis na Cumannaigh ar feadh tamaill sna 1930idí.

Tar éis Chomhaontú München^[3] sa bhliain 1938, bhí Elser cinnte de go raibh Hitler meáite ar chogadh agus chinn sé é a stopadh.^[4] Fuair sé obair i gcairéal chun teacht ar phléascáin agus ansin bhog sé go München.

D'fhéach Elser le hAdolf Hitler a mharú le buama dá dhéantús féin i dteach tábhairne Bürgerbräukeller ("Beoirhalla na Saoránach"), München. Théadh sé gach tráthnóna chuig an Bürgerbräukeller, agus d'fhan sé ina bhfolach ann go dtí go mbíodh gach duine eile imithe agus ansin théadh sé i mbun oibre. Taobh istigh de 30 lá, bhí an buama i bhfolach i bpoll a thochail sé sa philéar taobh thiar den ardán.

Ar an 8 Samhain 1939, tháinig Hitler go München cothrom an lae Cheannairc an Bheoirhalla (an iarracht mhí-ádhúil a rinne sé i Mí Samhna na bliana 1923 leis an gcumhacht a shealbhú sa Ghearmáin).

Chuir Elser a bhuama i gcrannóg óráidíochta an bheoirhalla. Mhaidhm an buama de réir mar a bhí socraithe ag Elser. Mar a d'iompaigh an scéal amach, áfach, b'éigean do Hitler an áit a fhágáil roimh ré, agus tháinig sé slán sábháilte as. Nuair a phléasc an buama, áfach, maraíodh ochtar daoine a bhí fágtha sa halla.

Gabhadh Elser, rinneadh diancheistiú air agus céasadh é. Agus é faoi bhrú, choinnigh sé a mhisneach, in ainneoin na spídiúlachta a rinneadh air.^[5]

Ní bhfuair Elser an t-aitheantas a bhí tuillte aige sna blianta iarchogaidh sa Ghearmáin. Ach rinne Klaus-Maria Brandauer scannán sa bhliain 1989 a chuir Georg Elser faoi bhráid pobail leathan faoi dheireadh.

Go díreach tar éis an chogaidh, bhí ráflaí ag dul thart gur chomhcheilg de chuid na Sasanach nó na Naitsithe féin a bhí san ionsaí agus rinneadh neamhaird ar chás Elser dá bharr. Ach i dtús na seascaidí, thángthas ar cháipéisí de chuid an Gestapo, taifid an cheistithe a bhí déanta acu ar Elser. Dheimhnigh na cáipéisí siúd an leagan den scéal thuas.

• Claus Schenk von Stauffenberg (iarracht Hitler a fheallmharú ar an 20ú lá de Iúil 1944)