Culicidae
  | |
| Tacsanomaíocht | |
|---|---|
| For-ríocht | Holozoa |
| Ríocht | Animalia |
| Fíleam | Arthropoda |
| Aicme | Insecta |
| Ord | Diptera |
| Forfhine | Culicoidea |
| Fine | Culicidae Meigen, 1818 |
Is fine de [[Insecta| d'fheithidí] iad na Culicidae, ar a dtugtar muiscítí ina bhfuil timpeall is 3,600 speiceas. Is cuileog bheag chaol le próboscas polltach é an mhuiscít, le fáil ar fud an Domhain. Tá cuid mhaith de na speicis suntasach don mhíochaine is an tréidliacht mar gur iompróirí galar iad, cosúil le maláire, fiabhras buí, fiabhras deingí, is eilifintiáis. Uaireanta, tugtar corrmhíol uirthi freisin, cé go n-úsáidtear an t-ainm sin freisin ar na feithidí a dtugtar gnats orthu i mBéarla. Itheann na baineannaigh fuil, agus na fireannaigh súlaigh plandaí. Beirtear na huibheacha in uisce. Na larbhaí uisciúil, ag ithe trí phlanctóin a scagadh ón uisce. An pupa camógchruthach gníomhach, ag maireachtáil faoi scannán dromchlach, crochta lena fheadán riospráide. Feidhmíonn na baineannaigh mar iompróirí na maláire, an fhiabhrais bhuí, na fioláiriáise, an fhiabhrais dheingigh, agus orgánach eile galar.[1]
Tá ceithre chéim i saolré na muiscítí: ubh, larbha, pupa, agus aosach. Leagtar uibheacha ar dhromchla an uisce; tagann larbhaí gluaisteacha as na huibheacha a bheathaíonn ar algaí uisceacha agus ábhar orgánach. Is foinsí tábhachtacha bia iad na larbhaí seo do go leor ainmhithe fionnuisce, mar shampla nimfeacha snáthaide móire, go leor iasc, agus roinnt éan. Bíonn baill an bhéil ag go leor speiceas aosach baineann in oiriúint chun craiceann na n-óstach a pholladh agus beathaíonn siad ar fhuil raon leathan óstach veirteabrach, agus roinnt inveirteabrach, go príomha artrapóid eile. Ní bheireann roinnt speiceas uibheacha ach amháin tar éis béile fola.
In Éirinn
[cuir in eagar | athraigh foinse]Is léir do na heolaithe gur úsáid muintir na hÉireann 'raideog' leis an ruaig a chur ar feithidí agus iad ag obair ar an bportach fadó fadó in Éirinn.[2] Tá na heolaithe sa tóir ar leacht nua ionas gur féidir leo daoine a chosaint ó phlaic na muiscíte.[3]
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Hussey, Matt (2011). "Culicidae". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 193.
- ↑ Eleathanach 450, 20 Samhain 2023
- ↑ RTÉ News / Philip Bromwell (2023-11-18). "From local lore to lab, unlocking nature's pharmacy" (as en).
 | Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir. |
 | Is síol ainmhí é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |