León

León
Armas
Suíomh
42° 35′ 56″ N, 5° 34′ 01″ O / 42.5989°N,5.5669°W / 42.5989; -5.5669
Stát ceannasach	an Spáinn
Comhphobal féinrialaitheach de chuid na Spáinne	Castilla y León
Cúige de chuid na Spáinne	cúige León
Príomhchathair de	Ríocht León cúige León León (en) Ríocht na Gailíse
Príomhchathair	León
Daonra
Iomlán	121,281 (2023)
• Dlús	3,107.38 hab./km²
Tíreolaíocht
Cuid de	Red de Juderías de España
Achar dromchla	39.03 km²
Airde	837 m
Ar theorainn le	San Andrés del Rabanedo Villaturiel Onzonilla Santovenia de la Valdoncina Valdefresno Sariegos Villaquilambre Valverde de la Virgen
Sonraí stairiúla
Cruthú	29 "RCh"
Eachtra thábhachtach	Léigear León
Eagraíocht pholaitiúil
Comhlacht reachtach	León City Council (en)
• Méara León	José Antonio Díez Díaz (2019–)
Aitheantóir tuairisciúil
Cód poist	24001–24010
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+01:00
Glaochód	987
INE municipality code (en)	24089
Eile
Suíomh gréasáin	aytoleon.es

Is cathair i gcomhphobal féinrialaithe na Caistíle agus León sa Spáinn í León. Tá sí mar phríomhchathair ar an gcúige León agus suite in iarthuaisceart na Spáinne. Tá 127,817 (2015) daoine ina gcónaí ann agus mar sin an bardas is mó sa chúige le haon ceathrú de daonra an chúige ina gcónaí ann. Leis an mórcheantar uirbeach san áireamh tá níos mó ná 202,000 daoine ann (2015). Tá León nasctha le Baile Átha Cliath

Bunaithe mar champa míleata ag an Legio VI Victrix thar ar 29 RC. I ndiaidh Ionradh na Moslamach tháinig laghdú ar an daonra go dtí gur thóg Ríocht Asturias greim ar an áit. Sa bhliain 910 thosaigh ráth ar an áit agus é mar phríomhchathair Ríocht León, ag troid in Athghabháil na hIspéirne i gcoinne na Múraigh. Dá bharr bhí sé mar cheann de bun-ríochtaí na Spáinne. Sa bhliain 1188, bhí an chéad parlamaint san Eoraip insan gcathair faoi Rí Alfonso IX, mar sin glaodh cradle of Parliamentarism air sa bhliain 2010. Tháinig meath ar thábhacht na cathrach ina diaidh sin de bharr cailiúint a neamhspleáchas in aontú Ríocht León le Corón Caistíle, sa bhliain 1301. Bhí sí ar cheann de na cathracha a d'éirigh amach i rith Cogadh Saoirse na Spáinne agus roinnt blianta ina dhiahd sin fuair sí stádas mar phríomhchathair chúige (1833). I rithe na 19ú agus 20ú haoiseanna d'fhás an áit agus í mar communications hub tábhachtach san iarthuaisceart agus fás tionscadal gual agus teacht na n-iarnróid.

Tugann stair agus ailtireacht León chomh maith leis na féilte suimiúla (go háirithe Féile Cásca) pearsacht ar leith don chathair. Tá suite chomh maith ar Bhealach Francach an Chamino, agus mar sin tá tóir ag turasóirí ar an áit. Tá Ardeaglais na Cathrach an-fheiceálach agus í mar sampla iontach de stíl gotach na Fraince sa Spáinn. Tá Baisleac San Isidoro, sampla tábhachtach de eaglais rómhánúil sa Spáinn agus reilig monarchaí meánaoisigh Leon. Tá an Mainistir San Marcos, dea-shampla d'Ailtreacht na hAthbheochana sa Spáinn. Chomh maith leis sin tá an Casa Botines, leis an ailtire nua-aoiseach Antoni Gaudí agus dea-shampla d'ailtireacht chomhaimseartha le feiceáil in Áras Nua-Ealaíne na Cathrach MUSAC.

Is canúint díreach ón Laidin í Leónis agus bhíodh sé mar theanga i mbaol dáiríre ar liosta UNESCO oifigiúil Ríocht Leon ach tá meath ollmhór tar éis teacht air agus é mar theanga i mbaol dáiríre de réir UNESCO.

Is síol faoi thíreolaíocht na Spáinne é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.